رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای سازمان ملل متحد، روز شنبه اقدام «نامتناسب و بی‌سابقه» ایران در ممنوعیت فعالیت چند تن از بازرسان منصوب شده از سوی آژانس برای این کشور را محکوم کرد و افزود که این کار مانع از نظارت کامل بر فعالیت‌های اتمی تهران می‌شود.
آگهیاین اقدام ایران، واکنشی به بیانیه هفته گذشتۀ آمریکا و کشورهای اروپایی گروه E3 (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در جلسه شورای حکام در وین بود که خواستار همکاری فوری تهران با آژانس در موضوعاتی از جمله توضیح درباره آثار اورانیوم یافت شده در سایت‌های اعلام نشده بودند.
آقای گروسی گفت که واکنش ایران «بیش از حد» بوده است و افزود: «این اقدام یکجانبه نامتناسب و بی‌سابقه را که بر برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های عادی راستی‌آزمایی آژانس در ایران تأثیر می‌گذارد و آشکارا با همکاری‌هایی که باید بین آژانس و ایران وجود داشته باشد در تضاد است، به شدت محکوم می‌کنم.»
وی تاکید کرد که اگرچه از نظر تئوری و بر اساس توافق‌های مرتبط با آژانس، چنین اجازه‌ای به ایران داده شده بود اما این تصمیم یکجانبه «نامتناسب و بی‌سابقه» است و آنچه ایران انجام داد، «یک گام دیگر در مسیر اشتباه» و «یک ضربه غیرضروری به یک رابطه از قبل متشنج» بوده است.
او از ایران خواست که «در تصمیم خود تجدیدنظر کند و به مسیر همکاری با آژانس بازگردد».
بیش از دو سال است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران تلاش می‌کند؛ برنامه‌ای که اگرچه تهران همواره تمایل به دستیابی به بمب اتمی را انکار کرده اما همچنان در حال رشد است.
اگرچه کشورهای عضو آژانس به طور کلی می‌توانند بازرسانی را که برای بازدید از تأسیسات هسته‌ای آنها بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان. پی. تی) تعیین شده وتو کنند، اما آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای میگوید که تصمیم تهران فراتر از رویه‌های عادی است.
در بیانیه آژانس نیز آمده است: «این بازرسان از مجرب‌ترین کارشناسان آژانس با دانش منحصر به فرد در موضوع غنی‌سازی هستند. با تصمیم امروز، ایران عملاً حدود یک سوم از اعضای گروه اصلی باتجربه‌ترین بازرسان آژانس را که برای ایران تعیین شده بود، حذف کرد.»
پاسخ ایران
ایران نیز ضمن دفاع از اقدام خود، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان را به «سیاسی کردن» فعالیت‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم کرد.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در این باره به رسانه‌های دولتی گفت: «متأسفانه سه کشور اروپایی و آمریکا به‌رغم تعامل مثبت، سازنده و مستمر جمهوری اسلامی با آژانس، با زیاده‌خواهی و با هدف تخریب فضای همکاری ایران و آژانس، از فضای شورای حکام برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده کردند… البته جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ضرورت بی‌طرفی آژانس، به همکاری‌های مثبت خود در چارچوب توافقات انجام شده، ادامه خواهد داد.»
خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات مستقر در وین نوشت که ایران با این تصمیم، «تمامی اعضای فرانسوی و آلمانی تیم بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از فهرست خارج کرده است».
آژانس پیش از این نیز هیچ عضوی از کشورهای بریتانیا یا ایالات متحده آمریکا را در تیم بازرسان نگذاشته بود.
جمهوری اسلامی در واکنش به خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت، تصمیم گرفت که به تدریج خود را از تعهداتی در چارچوب توافق ۲۰۱۵ پذیرفته بود، رها کند.
این توافق قرار بود فعالیت‌های اتمی ایران را در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی محدود کند و تلاش‌های سال گذشته ذی‌نفعان این پیمان در وین برای احیای آن نیز شکست خورد.