اسرائيل و مقامهای غربی ادعا میکنند که مواد هستهای کشف شده و از پیش اعلام نشده در سال ۲۰۱۹ در ایران، شواهدی است که نشان میدهد تهران زمانی برنامه مخفیانه تسلیحات اتمی داشته است.
آگهیروزنامه وال استریت ژورنال در مطلبی اختصاصی گزارش داده است که دیپلماتهای اروپایی برای شکستن بنبست مذاکرات احیای برجام، در آخرین دور گفتگوهای وین، امتیازات جدیدی را به تهران پیشنهاد کردهاند تا طرفین بتوانند با یکدیگر به توافق برسند.
در این گزارش با اشاره به اختلاف نظر طرفین بر سر مسائل پادمانی و برنامههای پیشین هستهای تهران آمده است: اسرائيل و مقامهای غربی ادعا میکنند که مواد هستهای کشف شده و از پیش اعلام نشده در سال ۲۰۱۹ در ایران، شواهدی است که نشان میدهد تهران زمانی برنامه مخفیانه تسلیحات اتمی داشته است؛ چیزی که جمهوری اسلامی، مدتهاست آن را رد میکند و میگوید همواره برنامه صلح آمیز هستهای خود را دنبال کرده است.
ایران دستکم از ماه مارس تلاش داشته تا به تحقیقات در این پرونده پایان دهد. در همین حال مقامهای آمریکایی و اروپایی گفتهاند که درباره تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی با تهران مذاکره نخواهند کرد چرا که از نظر آنها، این موضوعی غیرمرتبط با برجام است. با این حال بر اساس پیش نویس توافقی که از سوی اتحادیه اروپا ارائه شده و از سوی وال استریت ژورنال هم مشاهده شده، آمده است در صورتی که تهران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند، ایالات متحده و سایر طرفهای مذاکره از شورای حکام خواهند خواست که به تحقیقات خود پایان دهند.
در این پیشنویس از ایران خواسته شده تا به پرسشهای آژانس با هدف شفافسازی پاسخ دهد و به «پرداختن به نگرانیهای آژانس، پیش از اجرایی شدن برجام» موافقت کند.
تیم اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات را بر عهده دارد و پیشنویس توافق را تهیه کرده، میگوید که این متن نهایی برای احیای توافق هستهای است و درباره تمام موضوعات قابل مذاکره، گفتگو شده است.
والاستریت ژورنال میگوید که اگر طرفین با این توافق، موافقت کنند، آژانس بینالمللی انرژی اتمی در شرایط دشواری قرار میگیرد چرا که اجرای توافق تا حد زیادی به ارزیابی آژانس از همکاری با تهران متکی خواهد بود. سخنگوی آژانس از اظهارنظر در این خصوص خودداری کرده است. پیشتر اما رافائل گروسی، رئيس آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید کرده است که این نهاد تا زمانی که ایران پاسخ ندهد مواد هستهای کشف شده از کجا آمدهاند و اکنون کجا هستند، تحقیقات خود را رها نخواهد کرد.
پس از ارائه پیشنهادهای اروپا، ایالات متحده و همچنین دیپلماتهای اروپایی اعلام کردند که مذاکرات دیگر پایان یافته است. دو منبع نزدیک به منابع غربی به والاستریت ژورنال گفتهاند که اتحادیه اروپا به ایران و همچنین سایر طرفها اعلام کرده که تا ۱۵ اوت به این پیشنهادها پاسخ مثبت یا منفی بدهد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این خصوص میگوید: «ما متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپا را به دقت مطالعه میکنیم و در صورت درخواست پاسخ خود را به آنها خواهیم داد.» این مقام ارشد آمریکایی همچنین با اشاره به خواسته واشنگتن مبنی بر حل و فصل تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی، گفت: «تنها راه برای تحقق این امر آن است که ایران اطلاعات مورد نیاز را در اختیار آژانس قرار دهد. این موضع ماست، صرف نظر از اینکه در متن تفاهم بیان شده باشد یا در جای دیگر.»
مقامات ایرانی روز سه شنبه گفتند که آنها فقط بررسی متن را آغاز کردهاند. در روزهای اخیر آنها پیشنهاد کردهاند که ممکن است به گفتگوهای بیشتری نیاز باشد.
چند منبع نزدیک به مذاکرات به والاستریت ژورنال گفتهاند که اتحادیه اروپا پیش از اینکه پیشنهاد خود برای گنجاندن مسئله مصالحه در مورد تحقیقات پادمانی را در متن توافق قرار دهد، این مسئله را با آمریکا و همچنین سه طرف اروپایی مطرح و موافقت آنها را جلب کرده است.
اختلاف بر سر مسائل پادمانی به یکی از اصلیترین بنبستها میان طرفین بدل شده، در واقع به پیشینه برنامه هستهای ایران میپردازد. تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید تضمین دهد که مواد هستهای در ایران و یا دیگر کشورهای عضو با اهداف نظامی مورد استفاده قرار نگرفته است.
آژانس و پایتخت های غربی، تهران را به سنگ اندازی و ارائه پاسخهای گمراه کننده متهم کردهاند. ایالات متحده و متحدان اروپایی آن در ماه ژوئن، این موضوع را در قطعنامهای در شورای حکام مطرح کردند و از ایران خواستند تا به صورت شفاف به پرسشهای آژانس پاسخ دهد و همکاری با این نهاد بینالمللی را گسترش دهد.
این موضوع برای ایران بسیار حساس است، چرا که ایران همواره داشتن برنامه تسلیحات هستهای را انکار کرده است. بسیاری از مقامهای غربی بر این باورند که موضوعات اعلام نشده از سوی ایران مربوط به فعالیتهایی هستهای است که ایران پیش از سال ۲۰۰۳ میلادی انجام داده است. اگر ایران با آژانس همکاری نکند، آژانس میتواند تحقیقات را به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کند.
حالا و با توجه به متن پیشنویس ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا، تعهد به بستن تحقیقات آژانس در صورتی که تهران با این نهاد همکاری کند، پاسخی به ادعای مکرر تهران است که همواره میگوید، آمریکا و اروپا پشت تحقیقات آژانس هستند و به دنبال استفاده از آن به عنوان اهرمی علیه ایران در مذاکرات هستهای بودهاند.
منابع نزدیک به مذاکرات، به وال استریت ژورنال گفتهاند که این امتیاز (تعهد به بستن پرونده تحقیقات آژانس در صورت همکاری ایران با این نهاد) به پیشنهاد و ابتکار اتحادیه اروپا ایجاد شده است.
آگهیبه کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
حالا باید منتظر ماند و دید در روزهای آتی چه سرنوشتی در انتظار مذاکرات برای احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ خواهد بود. گفتگوهایی که در ماههای اخیر بسیار پرفراز و نشیب بوده و مدتی هم مسئله خروج یا عدم خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی به یکی از بنبستهای مذاکرات بدل شده بود. موضوعی که به نظر میرسد دیگر از دستور کار طرفین خارج شده است.