علام شکست گفتگوها با توجه به گستره و ژرفای همکاری بین دو طرف، روابط دیرپای اقتصادی و سیاسی و نیز همچنین مجاورت جغرافیایی و فرهنگی، تناقضی عظیم به نظر میرسد. چرا سوئیس چنین تصمیمی گرفته است؟
آگهیسوئیس، کشوری کوچک ۸.۶ میلیون نفری در قلب اروپاست که دورتادور آن را کشورهای عضو اتحادیه اروپا احاطه کردهاند.
این کشور در حالی که ترجیح داده است خارج از بلوک ۲۷ عضوی اروپا باقی بماند، روابط نزدیک خود را با این اتحادیه که بزرگترین شریک تجاری آن است، حفظ کرده است. حدود دو سوم واردات سوئیس از کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و نیمی از صادرات این کشور نیز به اتحادیه اروپا فرستاده میشود.
تخمین زده میشود که ۱.۴ میلیون تبعه اتحادیه اروپا در سوئیس زندگی میکنند، در حالی که ۴۵۰ هزار شهروند سوئیسی مقیم کشورهای اتحادیه اروپا هستند. طی دهههای گذشته بیش از ۱۲۰ قرارداد دوجانبه از کشاورزی گرفته تا همکاری پلیس بین بروکسل و برن منعقد شده است.
اپلیکیشن یورونیوز را از اپل استور دانلود کنید
اما دولت سوئیس روز چهارشنبه ۲۶ مه (۵ خرداد) اعلام کرد که از مذاکرات هفت ساله با اتحادیه اروپا برای نوسازی و بهروز کردن روابط با این بلوک خارج شده است. اعلام شکست گفتگوها با توجه به گستره و ژرفای همکاری بین دو طرف، روابط دیرپای اقتصادی و سیاسی و نیز همچنین مجاورت جغرافیایی و فرهنگی، تناقضی عظیم به نظر میرسد. چرا سوئیس چنین تصمیمی گرفته است؟
تاریخچه روابط اتحادیه اروپا و سوئیس
همه چیز از سال ۱۹۷۲ آغاز شد، یعنی زمانی که سوئیس و «جامعه اقتصادی اروپا» که پدر اتحادیه اروپای امروزی محسوب میشود، نخستین قرارداد بازرگانی آزاد خود را برای تبادل کالاهای صنعتی و محصولات کشاورزی منعقد کردند. این همکاری هنوز هم ادامه دارد.
در سال ۱۹۹۰ توافقنامهای برای تسهیل بازرسیهای گمرکی و تشریفات تجاری به امضای طرفین رسید و دو سال بعد، سوئیس خواستار آغاز مذاکرات برای پیوستن به «جامعه اقتصادی اروپا» شد. اما مردم سوئیس در یک همهپرسی که به همین منظور در پایان همان سال برگزار شد، این خواسته را رد کردند و بنابراین مذاکرات برای عضویت متوقف شد.
مورخان این رویداد را نقطه عطفی در تاریخ روابط سوئیس و اتحادیه اروپا میدانند زیرا سوئیس از آن پس مجبور شد که روابط و همکاریهای خود با اتحادیه را بر اساس فرآیندهای پیچیدهای دنبال کند.
دو بار دیگر، یعنی در سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۱ نیز پیشنهاد آغاز مذاکرات برای عضویت سوئیس در اتحادیه اروپا با مخالفت حدود سه چهارم رأیدهندگان سوئیسی روبرو شد.
چرا سوئیس با عضویت در اتحادیه اروپا مخالف است؟
رد پیشنهاد ادغام در اروپا را میتوان ادامه سنت دیرینه بیطرفی کشور سوئیس دانست. تحت همین رویکرد تاریخی هم بود که سوئیس برای مثال، از شرکت در جنگ جهانی دوم و در جنگ سرد خودداری کرد.
اما امروزه بیطرفی سوئیسیها به اندازه گذشته برجسته نیست، بلکه آنچه برای آنها اهمیت بیشتری یافته وابستگی شدیدشان به حفظ حاکمیت و اصول ملی خودشان است. شهروندان سوئیسی همچنین نگرانند که پیوستن به اتحادیه اروپا با ساختار محبوبشان یعنی نظام مردمسالار و ارجاعدهنده مستقیم به رأی شهروندان، سازگار نباشد. در سوئیس که کشور همهپرسی نیز خوانده میشود، هر چیزی ممکن است موضوع همهپرسی باشد.
در واقع سوئیسیها به همکاری اقتصادی با اتحادیه اروپا تمایل دارند، اما از نظر سیاسی نمیخواهند عضو اتحادیه اروپا باشند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
چارچوب فعلی همکاری چیست؟
با توجه به امتناع سوئیس از عضویت در اتحادیه، همکاریهای دو طرف تاکنون بر پایه توافقات موقت پی گرفته شده است.
در سال ۱۹۹۹ سوئیس و اتحادیه اروپا بستهای شامل هفت توافقنامه را امضا کردند که از جمله شامل رفت و آمد آزادانه شهروندان دو طرف است. بر اساس این توافق، شهروندان هر یک از سرفین به شرط داشتن شغل یا منابع درآمد دیگر حق زندگی و کار در اتحادیه اروپا یا سوئیس را دارد.
آگهیمجموعه دیگری از توافقنامههای موردی در سال ۲۰۰۴ منعقد شد که درباره مشارکت سوئیس در منطقه بدون مرز اتحادیه اروپا یعنی شنگن است.
این توافقنامهها درباره هر کشوری که به عنوان عضو جدید به اتحادیه اروپا میپیوندد نیز اعمال میشود، به استثنای توافقنامه رفت و آمد آزادانه که در این مورد سوئیس با هر کشور جدید مذاکره مجدد انجام میدهد.
سوئیس و اتحادیه اروپا هر کدام از شرکای اقتصادی اصلی دیگری هستند و میانگین ارزش مبادلات تجاری بین دو طرف در هر روز کاری در حدود یک میلیارد یورو است. سوئیس همچنین چهارمین شریک تجاری اتحادیه پس از چین، ایالات متحده و بریتانیاست.
چنین برآورد میشود که ۲۵ درصد از نیروی کار سوئیس را شهروندان اتحادیه اروپا تشکیل میدهند که ۳۴۳ هزار و ۸۰۹ نفر از آنها شاغلان مرزی هستند، یعی کسانی که در سوئیس کار و در یک کشور اتحادیه اروپا زندگی میکنند.
آگهیموضوعات مهم در روابط دو طرف چیست؟
یکی از مهمترین مسائل مطرح در روابط میان سوئیس و اتحادیه اروپا موضوع تنشزای مهاجرت است. سوئیس کشور ثروتمندی است و نسبت به همسایگانش در اتحادیه اروپا، شهروندانش از سطح دستمزد و حمایت اجتماعی بسیار بالاتری برخوردارند. بنابراین بسیاری از اتباع اروپایی به شدت مشتلق زندگی و کار کردن در این کشور هستند. اما دولت سوئیس نسبت به آنچه اصطلاحا «دامپینگ دستمزد» خوانده میشود حساس است.
سوئیس در واقع تلاش دارد تا از دستمزدها و سایر شرایط کار نیروی کار خود محافظت کند. در سوی دیگر نیز اتحادیه اروپا نیز میخواهد شرایطی را که رقابت عادلانه تجاری را بر هم میزند، حذف کند.
تنش بر سر رفت و آمد آزاد افراد شاغل اروپایی در سال ۲۰۱۴ با همه پرسی مردمی به اوج خود رسید. در آن سال پیشنهاد محدود کردن مهاجرت که اتفاقا در تناقض با توافق با اتحادیه اروپا بود، به رأی گذاشته شد و با اختلاف اندک رأی آورد.
این رویداد خشم بروکسل را برانگیخت، گر چه این تصمیم هرگز به طور کامل اجرا نشد.
آگهی
یكی دیگر از مشكلات اصلی آن است كه توافقنامهها درون مجموعهها یا بستههایی قرار دارند که به یكدیگر متصل هستند و بنابراین به لحاظ قانونی اگر یكی از آنها نقض شود، موارد دیگر نیز نقض شده است.
مسئله دیگر موضوع اسرار مالیاتی و بانکی افراد است که ارکان اصلی نظام مالی قدرتمند سوئیس را تشکیل میدهند و مدتها موضوع مشاجره میان دو طرف بوده است.
یا این حال، این موارد از طریق چندین توافقنامه منعقد شده در سالهای اخیر مورد رسیدگی قرار گرفته است. در سال ۲۰۱۵، برن و بروکسل توافقنامهای در مورد مبادله خودکار اطلاعات مالیاتی امضا کردند. از سال ۲۰۱۸، سوئیس و هر یک از کشور عضو اتحادیه اروپا به طور خودکار مبادله دادههای بانکی را آغاز کردند.
چه عواملی منجر به اعلام کنارهگیری سوئیس از گفتگوها شد؟
در مذاکرات اخیر اختلافات طولانی مدت بین سوئیس و اتحادیه اروپا دوباره مطرح شد.
آگهیاتحادیه اروپا مدتها سوئیس را تحت فشار قرار داده بود که فراتر از توافقنامههای همکاری موقت با بروکسل راه بیاید و اصرار داشت که پیش از امضای یک نظامنامه جامع روزآمد، دیگر توافقنامه دو جانبه موقتی امضا نشود. اما این گفتگوها چهارشنبه متوقف شد.
مذاکرات اساساً درباره خواستههای اتحادیه اروپا برای دسترسی کامل شهروندان خود به بازار کار سوئیس بود. سوئیس در برابر چنین اقدامی مقاومت کرد زیرا معتقد بود که ممکن است منجر به دریافت حقوق تأمین اجتماعی برای شهروندان غیر سوئیسی شود. ابهام در مورد دسترسی شرکتهای اروپایی به بازار سوئیس نیز از جمله نقاط تردید دولت برن بوده است.
به فلیپبورد یورونیوز فارسی بپیوندید
اما آنچه اساسا برای سوئیس مطرح است تردیدهای کلی در مورد نظامنامه جامع، مسئله انطباق پویای قوانین سوئیس با تحولات قانونی در اتحادیه اروپا و همچنین نقش دیوان عدالت اروپا برای حل اختلافات احتمالی بود زیرا سوئیسیها به آنچه «قاضی خارجی» مینامند، حساسیت دارند.
آگهیدر نهایت دولت سوئیس به این نتیجه رسید که چنین معاهدهای در این کشور اقبال عمومی ندارد و در همهپرسی رأی نخواهد آورد.
بعد از این چه اتفاقی میافتد؟
رهبران سوئیس ابراز امیدواری کردهاند که کشورشان به عنوان یک شریک نزدیک در پیوند با بلوک ۲۷ عضوی اروپا باقی بماند. اما اتحادیه اروپا میگوید که نبود قوانین مشترک میتواند باعث شود سوئیس اتصال «ممتاز» خود را با شبکه برق اتحادیه از دست بدهد و عدم دستیابی به توافقنامه «مانع دسترسی شرکتهای هواپیمایی سوئیس به بازار داخلی اتحادیه اروپا» بشود.
علاوه بر این اتحادیه اروپا گفته است که همکاری در بخش بهداشت یا بازار کار نیز آسیب خواهد دید.
کارشناسان میگویند طرفین با تمام اختلافات موجود، هنوز هم در یافتن راهی برای پیشبرد مذاکرات حسن نیت زیادی از خود نشان میدهند و همین نشان میدهد که تصمیم سوئیس خصمانه نیست، بلکه تلاش برای سیگنال دادن است که یعنی نمیخواهد روی این مسائل تحت فشار اتحادیه اروپا قرار گیرد.
آگهیبرکسیت نیز روابط اتحادیه اروپا با سوئیس را پیچیدهتر کرده است. اروپاییها تا پیش از خروج بریتانیا از اتحادیه، تساهل بیشتری داشتند، اما از زمان برکسیت به بعد آنها بیشتر نگران روبرو شدن با استثنائات و ایجاد حفرههای جدیدی هستند که ممکن است کشورها از آن علیه اروپا سوء استفاده کنند.