احمد ارشاد خطیبی: «طالبان با توجه به ماهیتی که دارند، به تقسیم و توزیع قدرت، تفکیک قوا و توزیع منابع باورمند نیستند. آنها میگویند وحدت ملی در کشور ایجاب میکند که همه گروهها با طالبان بیعت کنند.»
آگهیدر حالی که پایان دادن به جنگ و کشتار عموماً امر مثبتی است، اما وضعیت ویژه افغانستان با حضور طالبان که در سالهای اخیر فعالیتهای خود را افزایش داده، سبب ایجاد ترسهایی در جامعه افغانستان نسبت به آینده این کشور در نبود نیروی مهارکننده قوی در برابر خشونتهای گروه طالبان شده است.
آمریکا با آغاز روند خارج کردن نیروهایش از افغانستان در روز اول ماه مه (۱۱ اردیبهشت/ثور) و پایان عملیات خروج در روز ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور/سنبله) سال جاری، پس از ۲۰ سال به طولانیترین جنگ تاریخ خود پایان میدهد.
احمد ارشاد خطیبی، کارشناس امور افغانستان و استاد علوم سیاسی دانشگاه جامی هرات در قالب پاسخ به چند پرسش مسعود سالاری، خبرنگار یورونیوز فارسی در زمینه آینده افغانستان بدون حضور آمریکا توضیح داده است.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
یورونیوز: ترس جامعه افغانستان در باب آینده این کشور پس از خروج نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا از کجا ناشی میشود و تا چه حد واقعی است؟
احمد ارشاد خطیبی: «ترسی که بخش اعظم جامعه افغانستانی از این مسئله دارد به میزان زیادی واقعی و جدی است. این ترس ناشی از فهمی است که مردم از قضایا دارند. آنها به دلایل زیادی در هراس هستند. یک دلیل این است که امکان تشدید رقابت میان نخبگان سیاسی برای رسیدن به قدرت بیشتر خواهد شد. این امکان وجود دارد که جناحهای سیاسی رقیب که در درون حکومت وجود دارند، با هم بیشتر درگیر شوند، تقابلها و تضادها میان آنها بیشتر شود، هر جناحی به صورت جداگانه در پی کسب قدرت بوده و اختلافات بیشتر گردد. از طرف دیگر، به احتمال زیاد این امکان وجود دارد که با تضعیف حکومت مرکزی، اختلافات قومی و منطقهای در کشور بیشتر شود. ممکن است گروههایی که در ۲۰ سال اخیر سرکوب شدهاند، دوباره فرصتی برای نمایش قدرت یافته و با توجه به مسائل قومی، مذهبی و منطقهای به بسیج گروههایی از مردم بپردازند. ترس از این موضوع نیز واقعی است.»
یورونیوز: آیا بخشی از نگرانیها از این بابت نیست که حکومت افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو توانایی مهار طالبان را نداشته باشد؟
احمد ارشاد خطیبی: «دولت افغانستان برای این ایستادگی از امکانات خوبی برخوردار است اما توانایی سازماندهی و بسیج نیروها را از دست داده است. دولت توانایی این را ندارد که مردم، نیروها و امکاناتی را که در اختیار دارد بسیج کند. این موضوع دلایل مختلفی دارد. یکی از مهمترین دلایل این است که دستگاه دولت ناکارآمد است و فساد آن را فلج کرده است. بنابراین ترس موجود، جدی است. این ترس دو جنبه دارد، یک جنبهاش شامل نبود اعتماد بخش اعظم مردم افغانستان به حکومت کنونی است و جنبه دیگر آن ناشی از افزایش شدید اعتماد به نفس گروه طالبان است که ممکن است که حتی در فکر تعامل و مشارکت در حاکمیت سیاسی هم نبوده و به چیزی کمتر از تسلط کامل بر کشور راضی نباشند.»
یورونیوز: با توجه به این که خواسته و شعار اصلی طالبان همواره خروج نیروهای بیگانه از کشور بوده، اکنون آنها پس از رفتن آمریکاییها قرار است با چه کسی و چه بهانهای بجنگند؟ اساسا طرح آنها پس از خروج آمریکا چیست؟
احمد ارشاد خطیبی: «طالبان به بهانههای مختلف ممکن است جنگ را ادامه دهند. یکی از بهانههای آنها ممکن است موضوع پاکسازی نیروها و گروههایی باشد که به گفته خودشان، مانع و سد بزرگی در برابر برقراری حکومت و نظام اسلامی هستند. در واقع طالبان با این بهانه در پی تصفیه حساب و انتقامگیری از گروههایی هستند که در بیست سال اخیر در برابر آنها به گونهای جنگیدهاند. دومین مسئله که موجب میشود طالبان به این بهانه جنگ را در افغانستان ادامه دهند، مسئله قبضه کردن قدرت است. طالبان با توجه به ماهیتی که دارند، به تقسیم و توزیع قدرت، تفکیک قوا و توزیع منابع باورمند نیستند. آنها میگویند وحدت ملی در کشور ایجاب میکند که همه گروهها با طالبان بیعت کنند. به باور آنها قدرت نباید قدرتی تقسیمناپذیر و جامعه نباید جامعهای متکثر باشد. میگویند آرایش سیاسی تکثرگرا نباشد، همه چیز در اختیار این گروه باشد و هر کسی که مخالف چنین چیزی است باید سرکوب شود. مسئله سوم، مسئله اسلامیسازی جامعه و حکومت است. ممکن است طالبان برای برقراری حکومت مورد نظر خود و برای تأمین ارزشهایی که به آن معتقد است جنگ را در کشور ادامه دهند. دلیل دیگری هم که ممکن است طالبان بر اساس آن در افغانستان به جنگ ادامه دهند این است که آنها داعیه قومی دارند و در پی تسلط یک قوم خاصی در افغانستان هستند. آنها دنبال این هستند که قوم پشتون را در کشور حاکم سازند و به همین سبب این احتمال موجود است که گروه طالبان برای حذف نخبگان سیاسی اقوام غیرپشتون در افغانستان همچنان به ستیزهجویی ادامه دهند.»