دولت میگوید هدف از اجرای طرح رزاق آن است که سوختبران بتوانند به طور قانونی مواد سوختی را به فروش برسانند. اما بسیاری از ساکنان منطقه که سالهاست سوختبری میکنند، میگویند که سپاه قصد دارد از طریق این طرح انحصار قاچاق سوخت را خودش در دست بگیرد.
آگهیگروه دیدهبان حقوق بشر خواستار انجام تحقیقات «شفاف و بیطرفانه» درباره حادثه مرگبار اخیر در سراوان، واقع در جنوب شرقی ایران شد.
دیدهبان حقوق بشر روز جمعه ۲۶ فوریه (۸ اسفند) از مقامات ایران خواست تا «به شکل شفاف» موضوع «توسل بیش از حد به زور» به دست نیروهای امنیتی و دولتی در استان سیستان و بلوچستان در ۲۲ فوریه (۴ اسفند) را مورد تحقیق و تفحص قرار دهند.
بر اثر تیراندازی در مرز ایران و پاکستان در نزدیکی سراوان در روز ۴ اسفند، چندین نفر از سوختبران کشته و زخمی شدند. مقامات رسمی ایران شمار کشتهشدگان را ۲ تا ۳ نفر ذکر کردهاند، اما کنشگران محلی میگویند در آن رویداد، دست کم ۱۰ نفر از شهروندان بلوچ منطقه کشته شدند.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
دیدهبان حقوق بشر به نقل از کارزار فعالان بلوچ، وبسایتی که نقض حقوق بشر در منطقه را گزارش میکند، خبر داد که در روز حادثه سپاه پاسداران ایران جادهای را که اهالی برای انتقال سوخت به پاکستان استفاده میکردند، در منطقه مرزی اسکن بست. ظاهراً پس از آن مأموران امنیتی به سمت کسانی که قصد باز کردن جاده را داشتند آتش گشودند و حداقل ۱۰ نفر را کشتند و۵ نفر را زخمی کردند.
تارا سپهریفر، پژوهشگر ایران در دیدهبان حقوق بشر گفت: «مقامات ایران باید فوراً تحقیق و تفحصی شفاف و بیطرفانه درباره تیراندازی در مرز سراوان انجام دهند». او اضافه کرد مقامات باید افراد مسئول را بازخواست کنند، به شکلی مناسب به قربانیان خسارت بپردازند، و ضمانت کنند که مأموران مرزی بیشترین احتیاط ممکن را برای احترام به حق حیات و دیگر حقوق بشر به خرج دهند».
طرح رزاق
تیراندازی مرزی به سوی سوختبران بلوچ در حالی روی داد که سپاه پاسداران تلاش میکند تا انتقال سوخت به پاکستان را از طریق طرحی به نام «رزاق» انجام دهد. از همین رو، بسیاری از ساکنان منطقه و نیز کاربران شبکههای اجتماعی میگویند مأموران سپاه در تیراندازی روز دوشنبه دست داشتهاند.
طرح رزاق سپاه در واقع با توافق سپاه و دولت اجرا شده است. دولت میگوید هدف از اجرای این طرح آن است که سوختبران بتوانند به طور قانونی و از راههای تعیین شده مواد سوختی را در آن سوی مرز به فروش برسانند. اما بسیاری از ساکنان منطقه که سالهاست سوختبری میکنند، میگویند که سپاه قصد دارد از طریق طرح رزاق انحصار قاچاق سوخت را خودش در دست بگیرد.
به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید
در روزهای اخیر ویدیویی نیز در شبکههای اجتماعی ایران به صورت گسترده همرسان شده که در آن تانکرهایی که ادعا شده متعلق به سپاه هستند در حال «قاچاق» سوخت در مرز ایران و پاکستان ددیه می شوند.
درگیریهای بعدی
در پی تیراندازیهای مرگبار روز دوشنبه، برخی از ساکنان خشمگین منطقه به شماری از ساختمانهای دولتی از جمله فرمانداری سراوان حمله کرده و خودرو نیروی انتظامی را آتش زدند.
هرانا خبر داد که در همان روز پس از تجمع معترضان در برابر ساختمان فرمانداری سراوان خشونتهایی بروز کرد و گفت پلیس از گاز اشکآور و شلیک گلوله برای متفرق کردن جمعیت استفاده کرد. مشخص نیست که در جریان این اتفاق معترضی مجروح شده باشد.
فردای آن روز نیز گروهی از معترضان به پاسگاه سرجنگل زاهدان حمله کردند. تصاویری نیز از اعتصاب مغازهداران در برخی شهرهای استان سیستان و بلوچستان از جمله در سراوان و زاهدان در شبکههای اجتماعی همرسان شد.
قطع اینترنت
به دنبال ناآرامیهای به وجود آمده در استان سیستان و بلوچستان پس از حادثه سراوان، اینترنت در چند نقطه این استان قطع شد.
آگهیهمزمان، کنشگران با یادآوری قطع اینترنت در زمان سرکوب خیزش آبان ۹۸، نسبت به احتمال توسل به خشونت و کشتار معترضان در منطقه هشدار دادند.
گروه دیدهبان حقوق بشر به نقل از یک پژوهشگر حقوق دیجیتال میگوید که در روز ۷ اسفند چندین اپراتور شبکههای موبایل دسترسی به اینترنت در چند منطقه استان از جمله زاهدان و سراوان را قطع کردند. بنا به آمار رسمی بیش از ۹۵ درصد کاربران اینترنت در استان از طریق خدمات موبایل به شبکه وصل میشوند.
اپلیکیشن یورونیوز را از اپل استور دانلود کنید
این نهاد حقوق بشرزی یادآوری کرده که در طول سه سال گذشته مقامات ایران به شکلی فزاینده از قطعی گسترده اینترنت در دورههای ناآرامی و اعتراض استفاده کردهاند تا دسترسی به اطلاعات را برای گروههای محلی و ناظران بینالمللی مختل کنند. به گفته این سازمان مردمنهاد، قطعی اینترنت ناقض چندین حق، از جمله حق آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات، و حقوق انجمن و تجمع مسالمتآمیز است.
آگهیاستفاده از زور
دیدهبان حقوق بشر گفته است دولت ایران باید به اصول اساسی سازمان ملل متحد درباره استفاده از زور و سلاحهای گرم توسط مأموران انتظامی پایبند باشد. این اصول اساسی اشاره میکنند که نیروهای امنیتی باید «پیش از کاربرد زور و سلاح گرم شیوههای غیرخشن را اعمال کنند» و هر گاه استفاده از زور غیرقابل اجتناب باشد، نیروهای انتظامی باید در این استفاده خویشتنداری به خرج دهند و در تناسب با جدیت جرم و هدف مشروع مطلوب دست به اقدام بزنند.
این اصول میگویند که «استفاده عامدانه و مرگبار از زور، تنها در حالتی مجاز است که برای حفاظت از جان، کاملاً لازم باشد» و «تمام موارد مرگ و جراحت جدی یا دیگر پیامدهای قابل توجه، باید فوراً گزارشی کامل به مقامات ذیصلاح ارسال شود».
استان سیستان و بلوچستان یکی از محرومترین استانهای ایران است و بسیاری از اهالی مرزنشین آن برای گذران زندگی به ناچار به سوختبری روی آوردهاند.