«اگر آمریکا از زورگویی دست بردارد ما همین ساعت و همین لحظه آماده مذاکره هستیم. شما از ظلم خود دست بردارید. از تجاوز و تحریمتان دست بردارید به میز مذاکره و عقل و منطق بازگردید، ما آماده مذاکره هستیم.»
با وجود افزایش تنش میان ایران و ایالات متحده در هفتههای گذشته بهویژه پس از سرنگون شدن پهپاد آمریکایی در خلیج فارس توسط سپاه پاسداران، اعمال تحریمهای جدید واشنگتن علیه تهران از جمله تحریم علی خامنهای مطرح شدن احتمال تحریم محمد جواد ظریف و همچنین کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، زمزمههایی مذاکره و شروط آن از دو طرف شنیده میشود.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز یکشنبه اعلام کرد که در صورت بازگشت ایالات متحده به برجام و لغو تحریمها، تهران آماده مذاکره خواهد بود.
رئیس جمهوری ایران در نشست شورای اداری و برنامهریزی استان خراسان شمالی گفت: «قدرت بزرگی که زورگویی میکند باید در برابرش ایستاد. اگر از زورگویی دست بردارد ما همین ساعت و همین لحظه آماده مذاکره هستیم. شما از ظلم خود دست بردارید. از تجاوز و تحریمتان دست بردارید به میز مذاکره و عقل و منطق بازگردید، ما آماده مذاکره هستیم.»
دولت ایالات متحده نیز بارها از مذاکره با ایران سخن گفته است اما برای انعقاد توافقی جدید که نه تنها فعالیت هستهای که فعالیتهای منطقهای ایران را نیز شامل شود.
از سوی دیگر مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در مصاحبه با روزنامه واشنگن پست سخنان حسن روحانی را مشابه پیشنهادهای وی به باراک اوباما و جان کری در جریان مذاکرات توافق هستهای سال ۲۰۱۵ میلادی خواند و گفت: «قطعا تصمیم نهایی را رئیسجمهور ترامپ اتخاذ میکند اما این همان مسیری است که دولت قبلی (دولت بارا اوباما) طی کرد و به توافق هستهای (برجام) منجر شد. توافقی که از نظر من و آقای ترامپ فاجعهبار است.»
مذاکره یا تحریم؟
دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده روز چهارشنبه از طرفی خواستار مذاکره با علی خامنهای رهبر ایران شد و از سوی دیگر اعلام کرد که تحریمهای واشنگتن علیه ایران افزایش خواهد یافت.
تحریمهای آمریکا بهویژه درآمد ایران از فروش نفت را هدف قرار داده است. حسن روحانی روز یکشنبه در سفر به خراسان شمالی با مفید خواند برجام در موضوع صادرات نفت گفت: «صدور نفت ما تا پیش از برجام یک میلیون بشکه بود که پس از آن به دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه رسید.»
وی در عینحال افزود که خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای مختلف، مقابله به مثل ایران را در پی داشته و این کشور به سمت کاهش تعهدات توافق هستهای رفت. آقای روحانی گفت: «راهبرد صبر راهبردی را تغییر داده ایم و از ۱۸ اردیبهشت امسال به اقدام متقابل روی آوردهایم، اگر کاهش تعهد وجود داشته باشد ما نیز در تعهد کاهش داریم، اگر روزی نقض کنند ما هم نقض میکنیم، اگر بازگردید ما هم بر میگردیم.»
اعطای ویزا به ظریف نشانهای از تمایل آمریکا به دیپلماسی؟
در هفتهای گذشته نشانههای از تمایل به دیپلماسی از سوی ایالات متحده دیده شد: اعلام تصمیم واشنگتن به عدم تحریم وزیر امور خارجه ایران اعطای ویزا به وی برای شرکت در نشست شورای اقتصادی-اجتماعی سازمان ملل متحد.
جمعه ۱۲ ژوئیه چند مقام آگاه به خبرگزاری رویترز گفتند که واشنگتن تصمیم گرفته است که محمد جواد ظریف را در فهرست تحریم قرار ندهد. از سوی دیگر مایک پومپئو روز گذشته از تضمین اعطای ویزا به وزیر امور خارجه ایران خبر داد.
با این وجود آقای پومپئو در گفتوگو با واشنگتن پست از محدودیت رفتوآمد آقای ظریف در سفر به نیویورک خبر داد و گفت که وزیر خارجه ایران تنها اجازه دارد تا از محل اقامت خود تا ساختمان سازمان ملل متحد رفتوآمد کند.
محمد جواد ظریف یکشنبه شب برای شرکت در نشست شورای اقتصادی-اجتماعی سازمان ملل متحد وارد نیویورک شد. وی در بدو ورود در جمع خبرنگاران درباره مذاکره با ایالات متحده گفت: «این آمریکا بود که به صورت غیرقانونی و یکجانبه از این توافق خارج شد و اکنون هم به آمریکا مرتبط است که به میز مذاکره بازگردد یا خیر.»
نگرانی کشورهای اروپایی برجام از افزایش تنشها
در روزهای گذشته توقف نفتکش حامل نفت ایران در جبلالطارق از سوی نیروی دریایی بریتانیا و تهدید شدن نفتکشهای بریتانیایی در خلیج فارس توسط نیروهای نظامی ایران، نگرانیها درباره به خطر افتادن امنیت رفتوآمد کشتی ها در خلیج فارس را افزایش داد.
سه کشور اروپایی امضاءکننده برجام در بیانیهای ضمن هشدار درباره بالا رفتن تنشها در خلیج فارس و از بینرفتن برجام خواستار یافتن راههایی بر گفتوگو و کاهش تنشها شدند.
در این بیانیه که روز یکشنبه از سوی دفتر امانوئل ماکرون صادر شد، کشورهای فرانسه، آلمان و بریتانیا گفتند که زمان آن رسیده است که طرفین مسئولانه عمل کنند، راهی برای جلوگیری از افزایش تنشها بیابند و به سمت گفتوگو پیش بروند.
طی سه هفته گذشته امانوئل بون، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهوری فرانسه دو بار به ایران سفر کرده است و احتمال دارد شخص امانوئل ماکرون نیز به تهران سفر کند.
اقای بون چهارشنبه، دهم ژوئیه با حضور در تهران، پیغام کتبی امانوئل ماکرون را تسلیم حسن روحانی ایران کرد. رئیس جمهوری ایران نیز در این ملاقات ضمن تاکید بر اینکه کشورش کاملا راه دیپلماسی و مذاکره را باز نگهداشته است، گفت: «هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران این است که تعهدات قید شده در برجام از سوی طرفین آن به طور کامل اجرا شود و چنانچه طرفین به تعهدات خود عمل کنند، ایران هم گامهای جدیدی در تکمیل تعهدات خود بر خواهد داشت.»