قتلعام ارامنه که با نام «هولوکاست ارامنه» نیز شناخته میشود، به رخدادی اطلاق میگردد که در طی آن دولت عثمانی مرگ ۱.۵ میلیون ارمنی را به طور مستقیم و یا غیرمستقیم رقم زد.
آگهیمراسم بزرگداشت قربانیان کشتار ارامنه روز سه شنبه در ایروان، پایتخت ارمنستان با حضور مقامات سیاسی و مذهبی برگزار شد. این مراسم هر ساله در روز ۲۴ آوریل در این کشور برگزار میشود.
گفته میشود که در طی دوران جنگ جهانی اول، دولت عثمانی مرگ ۱.۵ میلیون ارمنی را به طور مستقیم و یا غیرمستقیم رقم زد.
در ۲۴ آوریل سال ۱۹۱۵، در بحبوحه جنگ جهانی اول، قریب به ۳۰۰ نفر از روشنفکران و رهبران جامعه ارمنیهای عثمانی دستگیر و از قسطنطنیه (استانبول فعلی) به منطقه آنکارا تبعید شدند و بسیاری از این افراد به دست نیروهای عثمانی به قتل رسیدند.
این اتفاق در زمان جنگ جهانی اول روی داد و تا سالها پس از جنگ یعنی سال ۱۹۲۳ ادامه یافت. دولت ارمنستان مدعی است که در این واقعه مردان ارمنی به قتل رسیده یا به عنوان سرباز و کارگر به بردگی گرفته شدند.
به ادعای ارامنه مردان سالمند و یا ناتوان، زنان و کودکان نیز اخراج و به بیابان شام (ناحیهای در جنوب شرقی سوریه، شمال یمن و عربستان سعودی) تبعید شدند. گفته میشود نظامیان عثمانی که تبعیدیان را همراهی میکردند نه تنها آنان را از دسترسی به آب و غذا محروم کردند بلکه به غارت، تجاوز و قتل آنان مبادرت ورزیدند.
نبرد گالیپولی و کشتار ارامنه
نبرد گالیپولی از ۱۷ فوریه ۱۹۱۵ با حمله مشترک نیروی دریایی روسیه، فرانسه، امپراتوری بریتانیا (شامل استرالیا، نیوزیلند و هند) به شبه جزیره گالیپولی در شمال تنگه داردانل آغاز شد. هدف از این نبرد که تا ۹ ژانویه ۱۹۱۶ ادامه یافت تسلط بر این تنگه و پیشروی و تصرف پایتخت امپراتوری عثمانی بود.
دولت ترکیه روز ۲۵ آوریل ۱۹۱۵ یعنی یک روز پس از آغاز کشتار ارمنه را به عنوان روز یادبود برای نبرد گالیپولی در نظر میگیرد. در این روز سربازان ائتلاف علیه عثمانی به گالیپولی وارد شدند.
بسیاری بر این باورند که تعیین این روز به عنوان یادبود نبرد گالیپولی از سوی دولت ترکیه به منظور رد ادعای کشتار ارامنه و انحراف افکار عمومی از آن صورت گرفته است، اما دولت ترکیه این ادعا را نمیپذیرد.
بیشتر بخوانید:
مجلس هلند کشتار ارامنه در سال ۱۹۱۵ را به عنوان نسل کشی به رسمیت شناخت
در آستانه سالگرد کشتار ارامنه: ترکیه از پذیرش نسل کشی سرباز می زند
کشتار یا نسلکشی؟
شماری از مورخان و حقوقدانان از این واقعه به عنوان «نسلکشی ارامنه» یاد میکنند. دولت ترکیه به عنوان جانشین دولت عثمانی اتهام قتلعام را نمیپذیرد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه بارها اتهام «نسلکشی» را رد کرده است.
دولت ترکیه مدعی است که این واقعه ارتباطی به دین و نژاد قربانیان ندارد، چرا که بر این باور است که در جریان درگیریها و جنگ داخلی بین سیصد تا پانصد هزار نفر ارمنی و دستکم به همین تعداد ترک جان خود را از دست دادهاند.
بجز ترکیه، برخی دولتها که روابط نزدیکی با این کشور دارند، از جمله بعضی از همسایگان مانند آذربایجان این اتهام را نمیپذیرند.
پارلمان اروپا در ۱۵ آوریل سال ۲۰۱۵، «نسلکشی» در ترکیه را به طور رسمی پذیرفت و از دولت ترکیه خواست تا مسئولیت آن را قبول کند.
کدام کشورها کشتار ارامنه را به عنوان «نسلکشی» به رسمیت میشناسند؟
۲۹ کشور واقعه کشتار ارامنه را به عنوان یک واقعه تاریخی که منجر به «نسلکشی» ارامنه شده است میشناسند. اروگوئه نخستین کشور بود که در سال ۱۹۶۵ این «نسلکشی» را به رسمیت شناخت. ارمنستان، آرژانتین، اتریش، بلژیک، بولیوی، برزیل، بلغارستان، کانادا، شیلی، قبرس، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، لیتوانی، لبنان، لوکزامبورگ، هلند، پاراگوئه، لهستان، روسیه، اسلواکی، سوئد، سوئیس، سوریه، واتیکان و ونزوئلا کشورهایی هستند که که این واقعه را به عنوان «نسلکشی» به رسمیت میشناسند.
ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، استرالیا، ایران، اسرائیل، اسپانیا، کلمبیا و جمهوری قرهباغ از جمله کشورهایی هستند که برخی نهادهای حقوقی و سیاسی آنها عنوان «نسلکشی» را قبول کردهاند با این حال دولت مرکزی آنها هنوز به طور رسمی این واقعه را به رسمیت نپذیرفته است.
آگهی