تفاوت جنس و جنسیت به زبان ساده
نظرها
تفاوت جنس و جنسیت چیست؟ گاهی ما جنس SEX و جنسیت GENDER را به یک معنا بکار می‌بریم. برای درک بهتر مفاهیم در حوزه‌های دگرباشان جنسی و جامعه رنگین کمانی LGBTIQ بهتر است ابتدا با مفاهیم اساسی حوزه جنسیت و جنس آشنا شویم.
از تعریف پایه‌ای «جنس» شروع می‌کنیم
مفهوم جنس مربوط به آرایش بیولوژیکی بدن است و شامل اندام‌های جنسی و تولیدمثلی فرد می‌شود. تفاوت بیولوژیکی، نقش اصلی را در تفاوت جنس‌ها بازی می‌کند؛ هورمون‌ها، کروموزوم‌ها و اندام‌های داخلی و خارجی جنسی.
پس جنسیت چیست؟
ممکن است تعجب کنید اما جنسیت از جنس بسیار متفاوت است. در واقع جنسیت شامل نقش‌های اجتماعی و رفتارهایی است که فرهنگ و جامعه برای جنس ها قائل می‌شود. این نقش‌ها دامنه انتظارات رفتاری از جنس‌های (مرد و زن) را مشخص می‌کند.
پس تفاوت این دو مفهوم چیست؟
جنس افراد در هر فرهنگ و جامعه‌ای ثابت است اما جنسیت شماست که نقش جنسیتان را مشخص می‌کند.
حال ببینیم که نقش جنسیتی چیست؟
نقش جنسیتی مجموعه‌ای است از رفتارها و کلیشه‌های جنسی که جامعه و فرهنگ از هر جنس انتظار دارد. این نقش‌ها می‌تواند در فرهنگ‌های مختلف متفاوت باشد. بطور مثال زنانگی و مردانگی از جمله این نقش‌های جنسیتی است. بر اساس این کلیشه‌ها، افراد با اندام جنسی مردانه، مرد هستند و «باید» رفتارهای مردانه (قدرت، خشونت، مقاومت و…) داشته باشند و افراد با اندام جنسی زنانه زن هستند و «باید» رفتارهای زنانه (مهربانی، لطافت، سلیقه و…) داشته باشند.
این نقش‌های جنسی در چه مواردی ایجاد مشکل می‌کنند؟
زمانی که شکل فرد با برداشت او از جنس خودش تفاوت داشته باشد این نقش‌ها به مانعی در راه پذیرش او در جامعه بعنوان جنس مورد نظرش تبدیل می‌شوند. اینجاست که بحث هویت جنسیتی به میان می‌آید.
هویت جنسیتی؟
هویت جنسیتی تعریفی است که فرد از خودش در ذهن دارد و این هویت ممکن است با اندام جنسی و یا خصوصیات فیزیکی او یکی نباشد. به افرادی که هویت جنسیتی و اندام جنسی‌شان متفاوت است، «ترسجندر» یا تراجنسیتی می‌گویند.
ترنسجندر یا تراجنسیتی به چه کسانی گفته می‌شود؟
تراجنسیتی فردی است که جنس بیولوژیکی او با هویت جنسیتی‌اش همراه نباشد. بعنوان مثال فردی که دارای اندام جنسی مردانه است اما هویت جنسی زن دارد. شدت تضاد بدن با هویت در برخی از این افراد ممکن است به حدی زیاد باشد که بوسیله هورمون درمانی و عمل جراحی اقدام به یکسان کردن جسم و هویتشان کنند. به این افراد «تراجنسی» می گویند.
آیا تراجنسیتی همان بیناجنسی است؟
خیر. بیناجنس یا Intersex، به افرادی گفته می شود که با ویژگی‌های بیولوژیکی و یا اندام تناسلی هر دو جنس متولد می‌شوند. در این افراد برخی اندام‌ها و ویژگی‌های یک جنس غلبه دارد اما ممکن است بقیه اندام ها و ویژگی‌های جسمی متعلق به جنس دیگر را نیز داشته باشند.
پس به جز مرد و زن هم وجود دارد؟
بله. این موضوع در جوامع امروزی روز به روز بیشتر به رسمیت شناخته می‌شود. برای مثال در روزهای اخیر دادگاهی در آلمان اعلام کرده که دولت می‌بایست جنسیت سوم را به گواهی تولد نوزادان اضافه کند. پیش از این آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، هند و نپال، جنسیت سوم را در مدارک شناسایی و تولد لحاظ کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: آلمان جنسیت سوم را به رسمیت می‌شناسد
اهمیت دانستن این موضوع چیست؟
آگاهی مقدمه درک و همدلی است. بسیاری برای درک و اثبات هویت جنسی خود تقلا می‌کنند. این افراد نیازی به ترحم یا دلسوزی ندارند بلکه از اطرافیان و جامعه انتظار دارند تا هویت جنسی آنها را به رسمیت بشناسند و موقعیتشان را درک کنند.