جهان شاهد بزرگترین بحران پناهجویان از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون است.
آگهیجهان شاهد بزرگترین بحران پناهجویان از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون است. دولت های غربی تحت فشار هستند و نگران ورود این پناهجویان به جامعه. برای آن که پناهنده بتواند جای خود را در جامعه جدید بازکند آموزش چه نقشی می تواند بازی کند؟
آموزش چه نقشی در ادغام پناهجویان در جامعه جدید دارد و آموزگاران چگونه می توانند با مسئله آموزش پناهنگان روبرو شوند؟ در دو گزارش در سوئد و اتریش می بینیم که آموزش چگونه می تواند روند پذیرفته شدن دانش آموزان پناهنده را در جوامع اروپایی تسهیل کند.
زندگی جدید نورالله پناهنده افغان در سوئد
بسیاری از پناهندگان خطرات و مشکلات فراوان را بر خود هموار می کنند به این امید که آینده بهتری داشته باشند. در این گزارش داستان نورالله، پناهجوی افغان سیزده ساله را می شنویم که سفری سخت و دشوار را پشت سر گذاشت تا خود را به سوئد برساند و در جامعه ای کاملا متفاوت زندگی و مدرسه رفتن را از سر بگیرد.
شهر “سال
تشوبدن” در سوئد، استراحتگاهی رؤیایی در نزدیکی استکهلم است که به نظر می آید هیچ ارتباطی با بحران پناهجویان نداشته باشد. نورالله در این شبه جزیره کوچک زندگی می کند. او یکی از ۲۲ هزار نفر کودک افغان است که در سال ۲۰۱۵ میلادی تنها و بدون پدرومادرشان به سوئد آمدند. نورالله امروز با خانواده ای سوئدی زندگی می کند و به مدرسه ای سوئدی می رود. او به یاد می آورد که شش ماه پیش، چقدر وضعیتش متفاوت بود.
نورالله درباره سفر خود به سوئد می گوید: «در ترکیه مجبورمان کردند که سوار قایق های لاستیکی شویم. روی قایق ۱۲متری بین ۴۵ تا ۵۰ نفر بودیم. مرگ را نزدیک خود می دیدیم. من باید راه را ادامه می دادم. اما تمام مدت در ترس و هراس از این بودیم که هر آن ممکن است غرق شویم یا پلیس دستگیرمان کند.»
نورالله بالاخره خود را به سوئد رساند، در آنجا مارلو و میشل، زوج سوئدی او را پذیرفتند. آنها می گویند که در آغاز پذیرفتن، این پناهنده با مشکلات فراوان همراه بود. اما نورالله خیلی زود مشکلات زبانش را برطرف کرد و چند روز بیشتر طول نکشید که به مدرسه جدید خود در “سالتشوبدن” رفت. نورالله از ایران فرار کرد، ده کشور را پشت سر گذاشت، در مقدونیه دستگیر شد و ۴۷ روز به تنهایی سفر کرد. اما حالا احساس خوبی دارد.
اتریش، ادغام دانش آموزان پناهجو در جامعه جدید، به کمک معلم
علاوه بر کودکان پناهنده، معلم های آنان هم با مشکلات و موانع زیادی روبرو هستند. نقش این آموزگاران در آموزش، و امکان ادغام دانش آموزان در جامعه جدید بسیار مهم است. برای چنین وضعیت پیچیده ای، این معلم ها به چه آموزش و چه مهارتهایی نیاز دارند؟
در سال های اخیر به دنبال افزایش تعداد مهاجران و متقاضیان پناهندگی، مشکلاتی برای نظام آموزشی اتریش بوجود آمده است. تنها در سال ۲۰۱۵ بیش از ۸۰ هزار نفر خواستار پناهندگی در اتریش شده اند.
فائزه صادق اشتولتز در رشته مردم شناسی از دانشگاه آمریکایی قاهره فارغ التحصیل شده و از دو سال پیش عضو سازمان «آموزش برای اتریش» است. فائزه اکنون معلم دبستانی در وین است و به کودکان پناهجویان درس می دهد. او می گوید: «افتحار می کنم که می توانم به این کودکان درس بدهم. دیگر اعضای سازمان “آموزش برای اتریش” چشم اندازهایی را در زمینه های مختلف پیش چشمان من باز کردند که برای خود من بسیار مفید و آموزنده بوده است.»
یادگیری زبان مشکل است، اما فائزه می گوید که کودکان با انگیزه هستند و سریع زبان آلمانی را یاد می گیرند، و البته این که خود او به زبان عربی هم صحبت می کند، کار را راحت تر می کند. شعار مدرسه ای که فائزه در آن تدریس می کند این است: همه با هم برابریم، فارغ از این که از چه کشوری بیاییم و چه مذهبی داشته باشیم.
فائزه، معلمان دیگر مدرسه و اعضای وابسته سازمان «آموزش برای اتریش» تلاش می کنند به کودکان کمک کنند: کودکانی که برخی از آنها آسیب های روحی و روانی جدی دیده اند.
آنا ماریا رپ، مدیر مدرسه می گوید: «بچه ها نیاز به اقدامات ویژه دارند. مثلا فائزه از معلم یوگایش دعوت کرده است که به مدرسه بیاید و با کودکان کار کند تا آنها بتوانند مشکلات فراوان زندگیشان را مدتی فراموش کنند.»
فائزه صادق اشتولتز در این باره می گوید: «من روانپزشک نیستم. بنابراین حدومرز خودم را می شناسم و می دانم چه موقع باید مسئولیت را به عهده فرد دیگری بگذارم و از بیرون کمک بگیرم.»
سازمان غیردولتی «آموزش برای اتریش» تعداد کمی معلم حرفه ای را برای این کار آموزش می دهد. این دوره پنج هفته طول می کشد و از هر ۱۰ معلم متقاضی گذراندن این دوره، یک نفر انتخاب می شود. والتر امبرگر، مدیر سازمان «آموزش برای اتریش» می گوید: «اکنون ۷۰ معلم را که به آنها “عضو وابسته” می گوییم به مدارسی که بیشترین نیاز را به معلم دارند، فرستاده ایم. دانش آموزان این مدارس اغلب از خانواده های مهاجر یا کارگر هستند.»
«آموزش برای اتریش» زیر نظر سازمان جهانی «آموزش برای همه» کار می کند که بیش از ۵۰ هزار معلم از سراسر جهان عضو آن هستند. این سازمان جهانی آموزش ۹ میلیون نفر دانش آموز را در سراسر جهان پوشش داده است.