آگهیدر حالی که مذاکرات هستهای ایران در مهلت تمدید شده اضافه در وین جریان دارد، یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران سفر کرده است تا با مقامات این کشور در مورد روند همکاری ایران با این سازمان گفتگو کند. در بیانیه کوتاهی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتشر کرده آمده است که هدف از این سفر «تسریع» روند توافق و حل مسائل باقیمانده میان ایران و آژانس است:
«این سفر در راستای تماسهای پیوسته آژانس با ایران و کشورهای 5+1 و زمانی انجام میشود که دو طرف در مسیر تدوین توافق جامع گام برمیدارند.»
مدیر کل آژانس روز پنجشنبه به محض ورود به تهران با علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کرد. آقای شمحانی در این دیدار با تأکید بر ضرورت ارتقای نقش فنی آژانس در تعامل با اعضا، فاصله گرفتن این نهاد بینالمللی از جایگاه حقوقی خود را موجب کاهش اعتماد به کارکردهای واقعی و مثبت آن عنوان کرد.
آقای آمانو نیز در این دیدار با اظهار خرسندی از سفر مجدد به جمهوری اسلامی ایران نگرانیها و حساسیتهای موجود در حوزه همکاریهای مشترک را «قابل درک» دانست.
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی هستهای، در ۲۰ آبان ۱۳۹۲ اعلام کردند که تهران و آژانس برای ارتقای همکاریهای مشترک به توافق رسیدهاند. مفاد این توافقنامه در راستای ایجاد شفافیت در فعالیتهای هستهای ایران تنظیم شده بود. جمهوری اسلامی ایران تا کنون سیزده بند این بیانیه را اجرا کرده و پنج مورد دیگر را نیز باید تا سوم شهریورماه سال جاری اجرا کند.
از قرار معلوم آمانو برای دریافت پیشنهادهای ایران برای چگونگی اجرای بندهای باقیمانده به تهران رفته است، اما اهمیت این سفر در آن است که تقریباً با گفتگوهای هستهای که در وین در جریان است هم زمان شده است. بسیاری از تحلیلگران میگویند وی به دنبال کسب توافق طرف ایرانی با طرحی برای مصاحبه با دانشمندان، بررسی اسناد آنها و بازدید از فهرست بلندبالایی از مکانهایی است که آژانس اعتقاد دارد آزمایشات مرتبط با مسائل هستهای در آنجا انجام شده است. این طرح در صورت موافقت ایران میتواند مبنایی برای کمک به حصول توافق در وین باشد.
سفر آمانو به تهران هم چنین در برحی محافل با این سو تفاهم روبرو بوده که حضور او در مذاکرات وین و در تهران مستقل از جایگاه حقوقی آن است. در واکنش به این تحلیلها، یوسف مولایی، حقوقدان، به رسانه های ایران گفته است که حضور یوکیا آمانو در وین و دیدار او با وزیران امور خارجه کشورهای عضو گروه ۱+۵ و نیز سفر او به تهران را نمیتوان با تعبیر «ورود آمانو به مذاکرات هستهای» تبیین کرد، زیرا سازمان بینالمللی انرژی هستهای به عنوان سازمان تحت مدیریت وی وظیفه اصلی نظارت بر فعالیتهای هستهای کشورهای عضو ان پی تی را بر عهده دارد.
اما همه تحلیلها این چنین خوشبینانه نیست. روزنامه کیهان در شماره روز چهارشنبه خود زیر عنوان «خظای خظرناک» نوشت که «بر اساس اخبار و گزارشهای رسیده»، آمریکاییها به ایران پیشنهادی داده و مسئولان ایرانی نیز به آن «روی خوش نشان دادهاند»:
«طرح آمریکاییها، “تهیه پیشنویس یک توافق” بدون امضای آن است. متن این پیشنویس، به گونهای پیچیده و چند پهلو تهیه شده است که در آن عبور از خطوط قرمز اعلام شده ایران، وضوح چندانی نداشته باشد.»
همین روزنامه اصولگرا در شماره پنجشنبه خود، زیر عنوان «چرا رهبر انقلاب به آژانس اعتماد ندارند»، با یادآوری مواردی در گذشته، طرفهای مذاکره کننده با ایران را متهم کرد به این که گزارشهای محرمانه فعالیتهای هستهای این کشور را افشا و منتشر کردهاند.
خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران نیز نوشت که آمانو «برای متقاعد کردن مسئولان ایران به عبور از خطوط قرمز» خود به تهران سفر کرده است.