آمریکاییها با کمک متخصصان شجرهنامه، آزمایشهای دیانای و رشد روزافزون گردشگری ریشهها، تبار ایتالیایی خود را ردیابی میکنند.
پدر جیم فیورینی یکی از بیش از دو میلیون ایتالیایی بود که در دهههای نخست قرن بیستم به ایالات متحده مهاجرت کردند، با انگیزه وعده رویای آمریکایی. او یک کسبوکار موفق ساختمانی راه انداخت که با ویزای کاری دیگر ایتالیاییها را به کار میگرفت، اما رکود بزرگ اثر خود را گذاشت.
فیورینی به یاد میآورد که پدرش «در مورد کودکیاش احساساتی بود و اینکه با رفتن به آمریکا اوضاع برایش بدتر شد».
فیورینی که اکنون در پنسیلوانیا زندگی میکند، اخیرا تحقیق درباره تبار ایتالیاییاش را آغاز کرده است تا «مهاجرت اجباری پدرش را به سرانجام برساند» و «خانه»اش را در ایتالیا پیدا کند.
داستان او هم استثنا نیست.
رونق گردشگری ریشهها
آمریکاییها بیش از پیش به گذشته خود سرک میکشند تا پیوندهای نیاکانیشان را در اروپا، بهویژه در ایتالیا، پیدا کنند؛ روندی که به گردشگری ریشهها معروف است.
جنیفر سونتاگ، مدیرعامل و بنیانگذار ViaMonde، یک آژانس جابهجایی که به آمریکاییها برای ردگیری میراثشان در ایتالیا کمک میکند، میگوید: «در سالهای اخیر، ایتالیا به مقصدی مرکزی برای گردشگری ریشهها بدل شده؛ روندی رو به رشد که در آن سفر فقط برای دیدن جاذبهها نیست، بلکه برای اتصال دوباره به میراث است.»
او میگوید: «افراد زیادی، جوان و پیر، را میبینیم که میخواهند بیشتر بدانند از کجا آمدهاند.»
برای بسیاری از ایتالیاییتبارهای آمریکاییِ نسل دوم، سوم و چهارم، ردگیری این ریشهها گاهی شبیه جستوجویی بیحاصل است. سوابق مبهماند، نامها تغییر کردهاند یا مدارک از دست رفتهاند.
اما پیشرفتها در علم شجرهنامه، آزمایشهای دیانای و افزایش آژانسهای تخصصیِ ردیابی نیاکان، موفقیتهای بیشتری را رقم میزند.
چرا ایتالیا به کانون گردشگری ریشهها تبدیل شده است
ایتالیا یکی از مقاصد اصلی برای گردشگران آمریکاییِ جویای میراث نیاکانشان است. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، اوضاع اقتصادی، بهویژه در جنوب و جزیره سیسیل، وخیم بود و فضای سیاسی هم بیثبات.
اهالی یک جامعه معمولا به یک مقصد واحد مهاجرت میکردند.
سونتاگ که خودش هم ریشههای ایتالیایی دارد، توضیح میدهد: «الگوی معمول مهاجرت این بود که ابتدا مردان جوان به خارج میرفتند، کار پیدا میکردند و بعد مردان بیشتری از روستایشان را تشویق میکردند به آنها بپیوندند. وقتی جا افتاده بودند، برای همسران و نامزدهایشان خبر میفرستادند تا بیایند.»
او میگوید: «این مهاجرت متمرکز، بهطور طبیعی کانونهای گردشگری ریشهها را در سراسر ایتالیا ایجاد میکند.»
با پیشرفتهای فناوری، یافتن زادگاه نیاکان در ایتالیا برای نوادگان آسانتر شده و شمار بیشتری به دنبال این جستوجو میروند؛ تا آنجا که ایتالیا سال ۲۰۲۴ را «Anno del Turismo delle Radici» (سال گردشگری ریشهها) اعلام کرد.
یک آژانس کارآگاهی برای تحقیق درباره تبار ایتالیایی
جستوجوی دادههای چند دهه پیش درباره اعضای خانواده معمولا فرایندی سخت و کمثمر است.
سونتاگ میگوید: «یکی از دشواریهای اصلی، مواجهه با غلطهای رایج املایی یا انگلیسیسازی نامهای ایتالیایی است که برای کم کردن تبعیض ضد ایتالیاییِ رایج در اوایل قرن بیستم رخ داد.»
بسیاری از سوابق نیز دیجیتال نشده یا در دسترس عموم نیست. به همین دلیل، نوادگانی مانند فیورینی به سراغ متخصصان میروند.
آژانس سونتاگ برای یافتن ریشههای مشتریانش نوعی کارآگاهی انجام میدهد.
او میگوید: «در تیممان شجرهنامهپژوهانی داریم که همراه با مشتریان، در ثبتهای تولد ایتالیایی، فهرستهای کشتی، سوابق طلاق و گواهیهای فوت در چندین شهر، ایالت و گاهی کشور جستوجو میکنند تا به درخواستکننده فعلی برسند.»
این ردیابی اولیه میتواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
پس از یافتن شهر نیاکان، تیم میتواند نشانیهای دقیق را مشخص کند، چون نام خیابانها معمولا در ثبتهای تولد و ازدواج آمده است. اگر اینها بهراحتی در دسترس نباشد، سونتاگ گاهی تیم را به آرشیوهای محلی، کلیساها و شهرداریها در ایتالیا میفرستد تا سوابق کاغذی را ورق بزنند.
«رسیدن به شهر نیاکانم برایم پایانبخش بود»
با توجه به اینکه ردگیری نیاکان ممکن است ماهها طول بکشد و بسیاری از نوادگان سالها رویای یافتن ریشههایشان را داشتهاند، تجربه بازگشت به «خانه» عمیقا احساسی است.
سونتاگ میگوید: «واکنش اصلی معمولا اشک شوق و شگفتی است، وقتی قطعات تاریخ خانوادهشان کنار هم مینشیند.»
او میگوید: «ما بارها به جزئیات غیرمنتظرهای برمیخوریم (آنچه بعضیها رازهای پنهان مینامند)، مانند کودکانی که خارج از چارچوب ازدواج یا حاصل روابط بودهاند، که تنها به غنای روایت خانوادگی میافزاید.»
فیورینی میتواند شهادت دهد که این تجربه تا چه حد تکاندهنده است. فیورینی میگوید: «اینکه با قطعیت شهر نیاکانم را پیدا کردم، درباره زندگی پدرم پیش از آنکه در کودکی به آمریکا بیاید، به من آرامش داد.»
او میگوید: «ایستادن در میدان کوچکِ اطراف آبنمای عمومی و نشستن روی پلههای سنگیای که پدرم در کودکی روی آنها بازی میکرد، برایم تجربهای دگرگونکننده بود.»
قانون تابعیت ایتالیا چه تغییری کرده است؟
بسیاری از شهروندان آمریکایی که به دنبال نیاکان ایتالیایی خود هستند، همچنین در پی مدارکیاند تا روند درخواست تابعیت ایتالیا یا انتقال به ایتالیا را آسانتر کنند.
در اینجا، تیم سونتاگ نیز دستی یاریگر دراز میکند. فیورینی میگوید که قصد دارد از ViaMonde برای کمک به مهاجرت خودش و همسرش به ایتالیا در سال آینده استفاده کند، چون «پیمایش بوروکراسی ایتالیا فقط کمی آسانتر از فیزیک کوانتومی است».
اما تغییر اخیر در قانون ایتالیا برای بسیاری از آمریکاییهایی که میخواهند ریشههای ایتالیاییشان را رسمی کنند، ضربهای بوده است.
در ماه مه، امکان دریافت تابعیت ایتالیا از طریق نسب به دو نسل محدود شد. یعنی متقاضی باید پدر یا مادر یا پدربزرگ یا مادربزرگی داشته باشد که در ایتالیا متولد شده است.
سونتاگ میگوید این تغییر برای مشتریانش ویرانگر بوده است.
او میگوید: «بسیاری، بهویژه مشتریان جوانتر که در دوره کووید انعطافپذیریِ کار از راه دور پیدا کردند، زندگیشان را حولِ مهاجرت به ایتالیا برنامهریزی کرده بودند. این رویا فراتر از بازنشستگان است و به نسل جوانتری میرسد که مشتاقاند دوباره با خانواده پیوند برقرار کنند، کسبوکار راه بیندازند و به زندگی در ایتالیا کمک کنند.»
او میگوید: «برای بسیاری از ما که نوادگان نسل چهارم هستیم، پیوند با ایتالیا عمیق است؛ از سنتهای فرهنگی مثل خوردن سوگو و پاستا در تعطیلات تا زنده نگه داشتن لهجههای سیسیلی.»
سونتاگ میگوید این یعنی برای بسیاری از ایتالیاییتبارهای آمریکاییِ نسل سوم و چهارم، ایتالیا اکنون به جای محلِ اقامت، به مقصدی برای تعطیلات محدود شده است.
او میگوید: «این یک فرصت از دسترفته از سوی دولت بود برای در آغوش کشیدن و خوشامد گفتن به نوادگانی که میتوانستند اقتصاد را تقویت کنند و به احیای شهرهای در حال افول کمک کنند.»