دادخواستها میگویند شرکتهای فناوری «پروتکلهای ضعیف رعایت مقررات و نظارت محدود بر زنجیرههای تامینشان» باعث شد محصولاتشان توسط روسها بهکار رود.
شرکتهای حقوقی آمریکایی و اوکراینی پنج دادخواست علیه شرکتهای فناوری آمریکایی ثبت کردند و ادعا کردند سختافزارهای آنان در پهپادها و سامانههای موشکی روسی و ایرانی که علیه غیرنظامیان در اوکراین بهکار رفتهاند، پیدا شده است، با وجود کنترلهای سختگیرانه صادراتی آمریکا.
اینتل، ادونسد میکرو دیوایسز (AMD)، ماوسر الکترونیکس و تگزاس اینسترومنتز ظاهرا بهطور غیرمستقیم فناوری تراشهای را فراهم کردند که در سامانههای تسلیحاتی روسی و ایرانی بهکار رفته و توسط نیروهای روسیه مستقر شده است. اینها شامل سامانههایی چون شاهد-۱۳۶ و موشکهای Kh-101 و اسکندر-ام میشود.
اگرچه این شرکتها به تامین مستقیم فناوری خود برای نیروهای روسیه متهم نشدهاند، دادخواستها استدلال میکنند که محصولاتشان از طریق «پروتکلهای ضعیف انطباق … و نظارت محدود بر زنجیرههای تامین» به مسکو رسیده است.
میکال واتس، بنیانگذار شرکت حقوقی واتس در تگزاس، در یک بیانیه ویدیویی گفت: «ما میدانیم چه نوع پهپادهایی با چه نوع تراشهها و فناوریهای هدایت در آنهاست.»
او افزود: «آنچه آموختهایم این است که تعدادی شرکت آمریکایی … تراشههای هدایت پهپاد را تامین میکردند و میدانستند از طریق واسطههای ایرانی و چینی به مسکو میرسد و توسط [رئیسجمهور] ولادیمیر پوتین استفاده میشود.»
این پروندهها درباره چیست؟
طبق قوانین تگزاس، شرکتها ملزماند با احتیاط معقول عمل کنند و از آسیب قابلپیشبینی جلوگیری کنند.
در بیانیهای، شرکت حقوقی واتس میگوید شرکتها مشتریان پرریسک را بهدرستی ارزیابی نکردند یا به توصیههای دولتی و گزارشهای عمومی که حاکی از انحراف محصولاتشان به مصرف نظامی روسیه بود پاسخ ندادند.
اسناد نشان میدهد که نهادهای فدرال، خبرنگاران و نهادهای بینالمللی ناظر مستند کردهاند که چگونه تراشههای پردازشی آنها از مسیرهای توزیع آسیبپذیر دوباره مسیردهی میشد، اما فروش در سطح ایالتی بهرغم این هشدارها ادامه یافت.
یکی از نمونهها، گزارشی در سال ۲۰۲۳ از مدرسه اقتصاد کییف و کارگروه بینالمللی تحریمهای روسیه است که ۱۷۴ قطعه خارجی را در پهپادهای نظامی روسیه شناسایی میکند. از این میان، ۳۶ مورد به تگزاس اینسترومنتز و تراشههای زایلینکس تولیدشده توسط AMD نسبت داده شده است.
در این بیانیه آمده است: «[این شرکتها] به همکاری با توزیعکنندگانی ادامه دادند که بهطور علنی به بازیگران تحریمشده مرتبط بودند.» در ادامه آمده است: «نشانههای انحراف واضح بود. با این حال ادامه دادند.»
دادخواست همچنین استدلال میکند که این شرکتها قوانین کنترل صادرات آمریکا را که «دقیقا برای توقف چنین انحرافی» وضع شدهاند نقض کردهاند.
واتس گفت امیدوار است این دعوی صادرات این فناوریها را متوقف یا بازدارنده کند و به قربانیان حملات پهپادی و خانوادههایشان برای جراحات یا خساراتشان غرامتی بدهد.
کوین هس، معاون ارشد بازاریابی در ماوسر الکترونیکس، به یورونیوز نکست گفت: «ما عمیقا به فرایند حقوقی احترام میگذاریم و در دادگاه، نه در رسانهها، به این موضوع پاسخ خواهیم داد.»
اینتل در بیانیهای به یورونیوز نکست گفت که این شرکت «در روسیه فعالیتی ندارد و پس از آغاز جنگ، بیدرنگ همه ارسالها به مشتریان در روسیه و بلاروس را تعلیق کرد».
این شرکت گفت «ما در آمریکا و در هر بازاری که فعالیت میکنیم، کاملا مطابق قوانین صادراتی، تحریمها و مقررات عمل میکنیم و تامینکنندگان، مشتریان و توزیعکنندگان خود را نیز در برابر همین استانداردها پاسخگو میدانیم.»
یورونیوز نکست با دیگر شرکتهای نامبرده در این دادخواستها تماس گرفت اما پاسخی فوری دریافت نکرد.