نوعی قارچ که در چرنوبیل یافت شده است میتواند کلید پیشبرد ماموریتهای بلندمدت فضایی در ماه و مریخ باشد.
دانشمندان در حالی که خود را برای ماموریتهای احتمالی به مریخ آماده میکنند، در حال بررسی قارچی هستند که در محیط رادیواکتیو چرنوبیل در اوکراین یافت شده و میتواند تابش را به انرژی تبدیل کند.
این قارچ که با نام Cladosporium sphaerospermum شناخته میشود، با استفاده از رنگدانه تیرهاش، ملانین، از تابش یونساز انرژی میگیرد. بنا بر سازوکار پیشنهادی، این روند تابش را به انرژی شیمیایی تبدیل میکند.
گفته میشود این فرایند که رادیوسنتز نام دارد و هنوز در حد فرضیه است و اثبات نشده، شبیه کاری است که گیاهان در فتوسنتز انجام میدهند؛ یعنی استفاده از کلروفیل برای تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی.
در سال ۲۰۲۲ پژوهشگران دریافتند که میتوان Cladosporium sphaerospermum را در ایستگاه فضایی بینالمللی و در شرایط شبیهسازیشده تابش کیهانی در یک پتریدیش پرورش داد.
بهگفته این مطالعه، وقتی ضخامت آن ۱.۷ میلیمتر بود، میزان تابش ثبتشده توسط حسگرهای زیر پتریدیش ۲ درصد کاهش یافت.
پژوهشگران سپس برآورد کردند که یک لایه ۲۱ سانتیمتری میتواند تقریبا همه تابش موجود در سطح مریخ را خنثی کند. اگر خزه با خاک مریخ مخلوط شود، این لایه حتی میتواند نازکتر باشد؛ حدود ۹ سانتیمتر.
مطالعه ۲۰۲۲ نتیجه گرفت که این رویکرد میتواند با استفاده از مواد محلی، بهجای ارسال تدارکات بیشتر از زمین به مریخ، راهی موثر برای حفاظت انسانها در برابر تابش باشد؛ مزیتی اساسی برای ماموریتهای آینده.
ملانین این خزه، رنگدانهای طبیعی که در انسان رنگ مو و چشم را تعیین میکند، مظنون است که عامل توانایی آن در جذب تابش باشد. یک مطالعه در سال ۲۰۰۷ بهوسیله پژوهشگران در ایالات متحده نشان داد که خزههای دارای ملانین بالا هنگام قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد تابش، در واقع سریعتر رشد میکنند.
بهگفته ابتکار فضایی دانشگاه جورجتاون در آمریکا، تابش یکی از چالشهای اصلی اعزام فضانوردان در ماموریتهای بلندمدت به ماه و مریخ است.
این خزه همچنین میتواند بهطور بالقوه از فضانوردان در برابر پرتوهای کیهانی کهکشانی، یعنی ذرات باردار پرانرژی که از بیرون منظومه شمسی یا از انفجار ستارگان میآیند، محافظت کند.
زهیده سلطانوا، پژوهشگر، در The Conversation گفت: «پرتوهای کیهانی نیز چالشی است که باید پیش از انجام ماموریتهای طولانیتر فضایی برای آن چارهاندیشی شود، زیرا میتوانند رشتههای دیانای را بشکنند، پروتئینها را مختل کنند و ... خطر ابتلا به بیماریهای جدی مانند سرطان را افزایش دهند.»