طرحی اروپایی برای حفظ فرهنگ ناملموس بشری

با گذشت زمان چه بر سر رقص های سنتی، موسیقی فولکوریک و فرهنگ یک قوم می آید؟ محققان اروپایی در سالونیک یونان می خواهند با ایجاد یک بانک اطلاعاتی مانع از ناپدید شدن میراث فرهنگی ناملموس بشری شوند.

هنر و میراث فرهنگی فقط شامل معماری، بناهای تاریخی و مجموعه ای از اشیاء مادی نمی شود. سنت های شفاهی، هنرهای نمایشی، رقص و موسیقی فولکور هم بخشی از گنجینه های هنری به حساب می آید. اما بخشهای غیر مادی فرهنگ یک قوم، ممکن است به مرور و زیر بار سنگین جهانی شدن و یک رنگ سازی فرهنگها، رنگ ببازد. در واقع گردآوری میراث فرهنگی ناملموس بشری که سینه به سینه منتقل می شوند، کار بسیار سختی است.

محققان طرح پژوهشی اروپایی موسوم به «گنجینه های بشری الکترونیک» در سالونیک یونان قصد دارند یک پایگاه اطلاعاتی از این میراث فرهنگی ناملموس بشری تهیه کنند.

پژوهشگران می گویند که با استفاده از فناوری حسگرها و پردازش سیگنالهای دریافتی می توان نحوه کارکرد اندام های مختلف بدن هنرمند را حین کار هنری تجزیه و تحلیل کرد. به این ترتیب می توان به درک عمیقتری از شیوه های کهن بیان هنری رسید.

کاسماس دیمیتروپولوس، از «مرکز تحقیق و فناوری هلاس» در یونان می گوید: «با استفاده از فناوری های جدید حرکات رقصنده را تحلیل می کنیم تا داده های مربوط به شالوده رقص را ثبت کنیم. سپس بر اساس این اطلاعات واقعی مدلی طراحی می کنیم که ما را به درک درستی از موقعیتها و حرکات رقصنده می رساند.»

دیمیتریوس مانوسیس استاد دانشکده موسیقی آکادمی سالونیک می گوید که پس از ساخت این پایگاه اطلاعاتی، نتیجه تجزیه وتحلیل شده و داده ها در اختیار هنرجویان قرار می گیرد.

محققان پس از گردآوری و جمع آوری این اطلاعات از منابع مختلف به شکل همزمان، خواهند توانست به شالوده (طرح درونی) هر کدام از این شیوه های سنتی خلاقیت هنری دست یابند. تجزیه و تحلیل این طرح هم باعث می شود حوزه های جدیدی از هنر کشف شود.

پل ویین، موسیقیدان درباره جزییات نحوه استفاده از فناوری ها بیشتر توضیح می دهد: «دو پیزوالکتریک کوچک روی بینی من قرار دارد که با آن میزان ارتعاش و تو دماغی بودن صدا را می سنجیم . این دوربین هم حرکات لبها را ضبط می کند. میکروفونی هم برای ضبط داده های صوتی داریم. یک حسگر اولتراسونیک هم هست که با آن می توانیم حرکات زبان را ببیینم بدون اینکه مجبور باشی شیئی را داخل دهان فرد فرو کنیم.»

با استفاده از این فناوریها و با همین رویکرد علمی، محققان این طرح پژوهشی به شیوه ای ابتکاری هم برای تجسم سازهای جدید موسیقی دست یافته اند.

سوتیریس مانیتساریس، از مدرسه عالی ملی مین در پاریس می گوید: «ایده اصلی این است که با کمک حرکات و ژستهای پیانیست طیف گسترده ای از صداها را ایجاد کنیم، بدون اینکه مجبور باشیم از مکانیسمهای واسطه مثل صفحه کلید یا سیم گیتار استفاده کنیم که باعث تداخل حرکت و موسیقی می شود.»

آیا پژوهشهای این محققان و فناوری هایی که به کار می برند، می تواند مانع از ناپدید شدن میراث فرهنگی ناملمسوس شود؟

نیکولائوس گرامالیدیس، مهندس الکترونیک و کامپیوتر از «مرکز تحقیق و فناوری هلاس» و مسئول هماهنگ کننده طرح «گنجینه های بشری الکترونیک» می گوید: «هدف این طرح پژوهشی این است که با استفاده از فناوری هایِ جدید اطلاعات بتوانیم این میراث فرهنگی را تجزیه و تحلیل کرده و آن را برای برنامه های کاربردی ( اپلیکیشن)، آموزش و تحقیق در اختیار دیگران قرار دهیم.»

این آرشیو دیجیتال از گنجینه های هنری نالموس را هم می توان برای آموزش در مراکز علمی به کار برد، و هم در زمینه اقتصادی برای ایجاد کسب و کارهای جدید.

ماریونوس یوانیدیس، استاد دانشگاه صنعتی قبرس و از مشاورین این طرح اروپایی می گوید: «هدف ما از این طرح این است که پایگاه اطلاعاتی ایجاد کنیم که در صنایع مختلف مثل صنعت گردشگری کاربرد داشته باشد یا بتوان در آموزش از آن استفاده کرد.»

نسل های آینده با کمک پایگاه اطلاعاتی از میراث فرهنگی ناملموس چیزهای زیادی در مورد سنتها و هویتشان خواهند آموخت.