امسال در آبهای بریتانیا تعداد بیسابقهای از اختاپوسهای معمولی دیده شدهاند اما علت این «شکوفایی» نادر در جمعیت این گونه دریایی چیست؟
شمار «استثنایی» از اختاپوس مدیترانهای امسال در امتداد ساحل جنوبی انگلستان دیده شدهاند و در آبهای کمعمق نمایشهایی کمنظیر به راه انداختهاند.
این سرپای پنهانکار (که با نام اختاپوس معمولی هم شناخته میشود) بهعنوان یکی از باهوشترین جانوران دریایی شناخته میشود و معمولا در آبهای گرمتر مدیترانه، در نواحی جنوبیتر، یافت میشود. حضور انبوه آنها پیشتر هم در بریتانیا ثبت شده بود که گاه «شکوفایی» نامیده میشود، اما جهش امسال بزرگترین مورد از سال ۱۹۵۰ تاکنون بود.
داوطلبان از افزایش خیرهکننده ۱۵۰۰ درصدی نسبت به «شکوفایی کوچک» سال ۲۰۲۳ خبر دادند و توانستند ویدئوهای نادری از «راهرفتن»، تمیز کردن خود و جفتگیری این جانوران ثبت کنند. یکی از آنها حتی در حالی که به یک دوربین زیردریایی چنگ میزد، فیلمبرداری شد.
این هجوم باعث شد خیریه «تراستهای حیاتوحش» سال ۲۰۲۵ را «سال شکوفایی اختاپوس» اعلام کند. اما آیا واقعا پدیدهای برای جشنگرفتن است؟
چرا اختاپوسها به آبهای بریتانیا میآیند؟
روت ویلیامز، رئیس حفاظت دریایی در «تراستهای حیاتوحش»، میگوید: «احتمالا این «انفجار جمعیتی» حاصل همزمانی چند عامل محیطزیستی مختلف از جمله گرمتر شدن آبهاست.»
او به یورونیوز گرین میگوید: «دمای دریا در جنوبغربی بین ۱.۵ تا ۳ درجه سانتیگراد بالاتر از حد معمول است و زمستانهای گرمتر باعث میشود تخمهای اختاپوس با نرخ بالاتری زنده بمانند.»
او میافزاید: «با این حال برای درک جزئیات این شکوفایی به پژوهشهای بیشتری نیاز داریم.»
دمای دریاها و اقیانوسها با شتابی فزاینده در حال افزایش است، زیرا همچنان گرمای اضافی ناشی از گازهای گلخانهای تولیدشده توسط انسان را جذب میکنند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۵ که در مجله Environmental Research Letters منتشر شد هشدار داد که سطح اقیانوس چهار برابر سریعتر از ۴۰ سال پیش در حال گرمشدن است و میانگین دمای سطح دریاها به بالاترین حد ثبتشده رسیده است.
کریس مرچنت، استاد و نویسنده اصلی، میگوید: «اگر اقیانوسها را مانند یک وان آب در نظر بگیریم، در دهه ۱۹۸۰ شیر آب گرم بهآرامی باز بود و هر دهه فقط کسری از یک درجه آب را گرم میکرد.»
او ادامه میدهد: «اما حالا شیر آب گرم بسیار تندتر جریان دارد و روند گرمشدن شتاب گرفته است. راه کند کردن این گرمایش، بستن همان شیر است؛ یعنی کاهش انتشار جهانی کربن و حرکت بهسوی صفر خالص.»
شکوفایی اختاپوس چه تاثیری بر بریتانیا دارد؟
هرچند این شکوفاییها پدیدهای طبیعی بهشمار میروند، اما شمار رکوردشکن امسال برای صنعت صدف و سختپوستان دردسرساز شد و برخی کارگران گفتند صیدشان در ماههای تابستان دستکم ۶۰ درصد کاهش یافته است.
ویلیامز توضیح میدهد: «اختاپوسها شکارچیاند و از لابستر، خرچنگ و اسکالپ تغذیه میکنند؛ همان موجوداتی که صیادان هم آنها را صید میکنند.»
او میگوید: «اگر تعداد اختاپوسها همچنان افزایش یابد، صیادان باید خود را وفق دهند و شیوه صیدشان را بر همین اساس تغییر دهند و اکنون کارهایی برای بررسی گزینههای ممکن در جریان است.»
با این حال، ویلیامز اضافه میکند که جهش در تعداد اختاپوسها ممکن است «کوتاهمدت» باشد و ارقام در سالهای آینده به سطحهای معمولتر برگردد.
یک «مسئله رفاهی»: آیا صید اختاپوس در بریتانیا قانونی است؟
کاهش صدفهای خوراکی، تقاضا برای این که رستورانهای بیشتری اختاپوس را در منوی خود بگنجانند افزایش داده و به صیادان کمک کرده سودشان را حفظ کنند.
این تابستان، صیادان در آبهای بریتانیا بیش از هزار و ۲۰۰ تن اختاپوس صید کردند.
این رقم نسبت به سالهای گذشته افزایش چشمگیری است، اما احتمالا به مذاق فعالان حقوق حیوانات خوش نمیآید؛ کسانی که مدتهاست خواستار حفاظت از اختاپوس در برابر کشتار برای مصرف انسانی هستند.
در سال ۲۰۲۱ دولت بریتانیا لایحه رفاه حیوانات را اصلاح کرد و اختاپوسها را جاندارانی ذیشعور بهرسمیت شناخت و پذیرفت که آنان درد را احساس میکنند. این کار رویههایی مانند جوشاندن آنها در حالی که زندهاند را ممنوع میکند، اما تا ممنوع کردن کشتن آنها پیش نمیرود.
ویلیامز میافزاید: «اینها حیواناتی بسیار باهوشاند، بنابراین همانند بسیاری از حیواناتی که برای تولید غذا صید یا پرورش داده میشوند، پای یک مسئله رفاهی هم در میان است.»