اتحادیه اروپا روز دوشنبه و در پی تصمیم سازمان ملل متحد، تحریم‌های گسترده مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را پس از ۱۰ سال بار دیگر برقرار کرد.
آگهی
سازمان ملل متحد پایان هفته گذشته و پس از فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه قدرت‌های اروپایی در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، تحریم‌ها را بازگرداند.
تحریم‌های بازاعمال‌شده از سوی اتحادیه اروپا شامل محدودیت‌های مندرج در قطعنامه‌های شورای امنیت در خصوص ممنوعیت همکاری با ایران در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی است.
این تحریم‌ها علاوه بر ممنوعیت سفر و محدودیت در معاملات، همچنین حوزه مالی، از جمله مسدودسازی دارایی‌های افراد و برخی نهادها از جمله بانک مرکزی ایران را نیز شامل می‌شود.
این در حالیست که تهران بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در پرتو اجرای مکانیسم ماشه را «غیرقابل قبول» خوانده و از کشورهای عضو خواسته است که به آن عمل نکنند.
با این حال، رهبران غربی تأکید کرده‌اند که راه‌های گفت‌وگو همچنان باز است. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز یکشنبه گفت که بازگشت تحریم‌ها به معنای «پایان دیپلماسی» نیست.
انتشار جزئیات کامل محدودیت‌های بازاعمال شده
شورای اتحادیه اروپا روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای از اعمال مجدد شماری از اقدامات محدودکننده در ارتباط با فعالیت‌های اشاعه هسته‌ای ایران خبر داد. این اقدامات پیش‌تر با اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ به حالت تعلیق درآمده بودند.**
به موجب این بیانیه، محدودیت‌های بازاعمال‌شده اروپا، علاوه بر مواردی که از سال ۲۰۰۶ توسط شورای امنیت سازمان ملل در قطعنامه‌های متوالی تصویب و به طور خودکار به قوانین اتحادیه اروپا منتقل شده بود، شامل اقدامات مستقل اتحادیه در موارد مختلف می‌شود که شرح آن در ادامه می‌آید.
ممنوعیت سفر و مسدود کردن دارایی‌های افراد و نهادها و در راستای آن، ممنوعیت در دسترس قرار دادن هرگونه وجه یا منابع اقتصادی برای اشخاص و نهادهای تحریم‌شده از جمله این محدودیت‌ها است.
تحریم‌های گسترده اقتصادی و مالی که بخش‌های تجارت، مالی و حمل‌ونقل را پوشش می‌دهند به صورت تفصیل در این بیانیه مورد اشاره قرار گرفته است.
در بخش تجارت علاوه بر ممنوعیت صادرات تسلیحات به ایران و ممنوعیت انتقال هرگونه اقلام، مواد، کالا و فناوری که می‌تواند به فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری و برنامه‌های موشکی بالستیک ایران کمک کند، محدودیت‌ها شامل ممنوعیت‌های زیر نیز می‌شود:
واردات، خرید و حمل‌ونقل نفت خام، گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی و نفتی و خدمات مرتبط.
فروش یا تأمین تجهیزات کلیدی مورد استفاده در بخش انرژی.
فروش یا تأمین طلا، سایر فلزات گران‌بها و الماس.
برخی تجهیزات دریایی.
ممنوعیت برخی نرم‌افزارها.
در بخش مالی، اتحادیه اروپا در حال بازاعمال مسدودسازی دارایی‌های بانک مرکزی ایران و بانک‌های تجاری بزرگ ایرانی است.
در بخش حمل‌ونقل،، اتحادیه اروپا در حال برقراری مجدد اقداماتی برای جلوگیری از دسترسی پروازهای باری ایرانی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپا و ممنوعیت نگهداری و سرویس‌دهی به هواپیماها یا کشتی‌های باری ایرانی حامل مواد یا کالاهای ممنوعه است.
پیشینه اقدامات برای وضع تحریم‌ها
پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده) به علاوه آلمان روز ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، با حمایت نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، بر سر یک راه‌حل جامع بلندمدت برای مسئله هسته‌ای ایران با تهران به توافق رسیدند.
این طرح که برجام نام گرفت، مجموعه‌ای از گام‌های متوالی را برای اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران مشخص می‌کرد.
متعاقباً، شورای امنیت سازمان ملل در ژوئیه ۲۰۱۵ قطعنامه ۲۲۳۱ را در تأیید برجام به تصویب رساند. این قطعنامه همچنین جدول زمانی و تعهداتی را که باید توسط همه طرف‌ها برای پایان دادن به تحریم‌ها علیه ایران در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرا) انجام می‌شد، مشخص کرد.
شورای اروپا اکتبر ۲۰۱۵، بیانیه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن، تمام تحریم‌های هسته‌ای اتحادیه اروپا علیه ایران مطابق با برجام لغو شد.
در این بیانیه تاکید شده بود که در صورت عدم پایبندی چشمگیر ایران به تعهداتش ذیل توافق، اتحادیه اروپا پس از توصیه مشترک نماینده اتحادیه و سه کشور اروپایی به شورا، تحریم‌ها را مجدداً اعمال خواهد کرد.
تروئیکای اروپایی روز ۲۸ اوت ۲۰۲۵ ارزیابی خود مبنی بر عدم پایبندی چشمگیر ایران به تعهداتش ذیل برجام را به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دادند و بدین ترتیب، فرآیند «ماشه» که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را پس از یک دوره ۳۰ روزه فراهم می‌کرد، فعال شد.
نماینده عالی اتحادیه اروپا، فرانسه و آلمان در ۲۹ اوت توصیه مشترکی را به شورای اروپا ارسال کردند و خواستار بازاعمال تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای اتحادیه اروپا شدند که به حالت تعلیق درآمده یا خاتمه یافته بود.
در نهایت، پس از به تصویب نرسیدن قطعنامه جدید از سوی شورای امنیت برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها تا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵، رژیم تحریم‌ها مجدداً اعمال شد.