سازمان ملل متحد شامگاه شنبه ۲۷ سپتامبر در چارچوب فرآیند فعال‌سازی مکانیسم ماشه برجام که از سوی تروئیکای اروپایی آغاز شده بود، تحریم‌های تسلیحاتی و دیگر محدودیت‌ها را پس از ۱۰ سال بار دیگر علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرد. تهران تهدید به پاسخ سخت کرده است.
آگهی
فرانسه، آلمان و بریتانیا ایران را به نقض تعهدات برجام متهم کرده و در ۲۸ اوت مکانیسم ماشه را فعال کردند. روند ۳۰ روزه این فعال‌سازی در ساعت ۸ عصر شنبه به وقت شرق آمریکا (۲ بامداد ۲۸ سپتامبر به وقت اروپای مرکزی) به پایان رسید و در نتیجه آن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که ۱۰ سال پیش در پی توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت لغو شده بود، دوباره اعمال شد.
بازگشت این تحریم‌ها به معنای مرگ برجام است. این توافق که در سال ۲۰۱۵ میان ایران، آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، چین و روسیه حاصل شد، از سال ۲۰۱۸ و خروج آمریکا در دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، نیمه‌جان بود.
این توافق درحالی پایان می‌یابد که تنها چند ماه از حملات آمریکا و اسرائيل به ایران می‌گذرد. به گزارش رویترز، انتظار می‌رود که مرگ برجام به افزایش تنش‌ها در خاورمیانه منجر شود.
تحریم‌های سازمان ملل که در قالب قطعنامه‌های شورای امنیت بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ وضع شده بودند، پس از ناکام ماندن تلاش‌های ایران در گفتگو با مقامات تروئیکای اروپایی در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، شامگاه شنبه مجددا اعمال شد.
اگرچه تهران تهدید کرده است که در صورت بازگشت تحریم‌ها پاسخی سخت بدهد، اما مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران شامگاه جمعه گفت که ایران از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) بیرون نخواهد رفت.
مسکو بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را به چالش کشید. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز شنبه در سازمان ملل گفت: «این اقدام غیرقانونی است و قابلیت اجرا ندارد.»
او افزود که در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هشدار داده است که پذیرش بازگشت تحریم‌ها از سوی او «اشتباهی بزرگ» خواهد بود.
با این حال، وبسایت شورای امنیت عصر شنبه فورا به روزرسانی شد و بازگشت تحریم‌ها را منعکس کرد.
دیپلماسی پایان نیافته است
وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا شامگاه شنبه طی بیانیه‌ای مشترک از بازگشت تحریم‌های ایران خبر داده و گفتند: «از ایران و همه کشورها می‌خواهیم به‌طور کامل به این قطعنامه‌ها پایبند باشند.»
قدرت‌های اروپایی پیشنهاد داده بودند که اگر ایران دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بازگرداند، نگرانی‌ها درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را برطرف کند و مذاکرات با ایالات متحده را از سر گیرد، بازگرداندن تحریم‌ها را تا شش ماه به تعویق بیندازند تا فضا برای مذاکرات درباره توافق بلندمدت فراهم شود.
در بیانیه تروئیکای اروپایی آمده است: «ما به پیگیری مسیرهای دیپلماتیک و مذاکرات ادامه خواهیم داد. اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل به معنای پایان دیپلماسی نیست.»
در این بیانیه همچنین آمده است: «از ایران می‌خواهیم از هرگونه اقدام تنش‌زا خودداری کرده و به تعهدات پادمانی الزام‌آور خود بازگردد.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا طی بیانیه‌ای ضمن قدردانی از «قاطعیت و اراده» فرانسه، آلمان و بریتانیا در بازگرداندن تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران، گفت: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به صراحت گفته که گزینه دیپلماسی همچنان برای ایران وجود دارد. حصول توافق بهترین نتیجه برای مردم ایران و جهان خواهد بود.»
آقای روبیو افزود: «برای تحقق این امر، ایران باید گفتگوهای مستقیم را با حسن نیت و بدون وقت‌کشی و طفره‌روی بپذیرد. در فقدان چنین توافقی واجب است که شرکای ما تحریم‌های مکانیسم ماشه را فورا اجرا کنند تا رهبران ایران را به اتخاذ اقدامی وادارند که به صلاح ملتشان و بهترین گزینه برای امنیت جهان است.»
با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران بار دیگر مشمول تحریم تسلیحاتی و ممنوعیت همه فعالیت‌های غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم و هر فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته‌ای می‌شود.
سایر تحریم‌ها شامل ممنوعیت سفر برای ده‌ها فرد ایرانی، مسدود شدن دارایی‌های ده‌ها فرد و نهاد ایرانی و ممنوعیت تامین هرگونه اقلامی است که می‌تواند در برنامه هسته‌ای ایران مورد استفاده قرار گیرد.
همه کشورها مجازند اقلام ممنوعه تحت تحریم‌های سازمان ملل را توقیف و امحا کنند و ایران از کسب هرگونه منافع در فعالیت‌های تجاری در کشورهای دیگر که به استخراج، تولید یا استفاده از مواد و فناوری هسته‌ای مرتبط است، منع می‌شود.