ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین اعلام کرد که کشورش صادرات سلاح‌های تولید داخل را آغاز خواهد کرد؛ تصمیمی تاریخی که می‌تواند صنایع دفاعی اوکراین را متحول کرده و به شرکای کی‌یف دسترسی به کمیاب‌ترین نوع تسلیحات را بدهد، سلاح‌هایی که در میدان واقعی نبرد آزمایش شده‌اند.
آگهی
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم صادرات سلاح‌های خود را آغاز کنیم. اینها سامانه‌هایی قدرتمند و آزموده در جنگ واقعی هستند.»
او تأکید کرد که اوکراین قصد دارد به شرکای خود نشان دهد تسلیحات اوکراینی «مدرن و قابل اعتماد» هستند. زلنسکی افزود: «شما لازم نیست از صفر شروع کنید. ما آماده‌ایم آنچه را که در میدان نبرد کارآمد بودنش ثابت شده، به اشتراک بگذاریم.»
لغو محدودیت‌های زمان جنگ
پس از آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه در سال ۲۰۲۲ و اعلام حکومت نظامی، صادرات تسلیحات اوکراینی تقریباً به طور کامل ممنوع شد و تمام تولیدات به جبهه‌های داخلی اختصاص یافت.
با این حال، تولیدکنندگان تسلیحات اوکراینی ماه‌هاست از زلنسکی می‌خواهند این محدودیت‌ها را لغو کند، به‌ویژه در حوزه پهپادها که می‌تواند برای کشور درآمد ارزی ایجاد کرده و سرمایه خارجی جذب کند.
هم‌زمان با جنجال بر سر نقض حریم هوایی لهستان و استونی توسط پهپادهای منتسب به روسیه، این تصمیم زلنسکی به‌موقع و معنادار تلقی می‌شود.
«مخرب‌ترین رقابت تسلیحاتی تاریخ بشر»
زلنسکی در سخنرانی خود در سازمان ملل هشدار داد که «تسلیحات سریع‌تر از توانایی ما برای دفاع در حال تکامل هستند.»
او گفت: «اکنون ده‌ها هزار نفر هستند که به‌طور حرفه‌ای می‌دانند چگونه با پهپادها کشتار کنند. مقابله با چنین حملاتی بسیار سخت‌تر از متوقف کردن شلیک یک تفنگ، چاقو یا بمب است. این همان چیزی است که روسیه با جنگ خود به جهان آورده است.»
به گفته زلنسکی «روزگاری تنها کشورهای قدرتمند می‌توانستند از پهپاد استفاده کنند چون گران و پیچیده بودند، اما امروز حتی پهپادهای ساده هم می‌توانند هزاران کیلومتر پرواز کنند».
صنعت دفاعی اوکراین؛ جهش پهپادی بی‌سابقه
صنایع دفاعی اوکراین، به‌ویژه در بخش پهپادها، از زمان آغاز جنگ تمام‌عیار دگرگون شده و از سطح تسلیحات دوران شوروی فراتر رفته است.
طبق گزارش‌های اخیر، اوکراین سالانه بیش از ۴ میلیون پهپاد تولید می‌کند و ظرفیت دو برابر کردن این رقم را نیزمشروط به تأمین مالی کافی دارد.
در حال حاضر حدود ۸۰۰ شرکت تسلیحاتی در اوکراین فعال هستند که بیش از ۲۰۰ مورد از آنها در حوزه تولید پهپاد کار می‌کنند. بیشتر این سامانه‌ها ارزان، انعطاف‌پذیر و تأثیرگذارند و چهره جنگ مدرن را تغییر داده‌اند.
زلنسکی در سخنرانی‌اش گفت: «۱۹ پهپاد ساده روسی وارد حریم هوایی لهستان شدند و تنها ۴ فروند ساقط شدند. خوشبختانه اینها شاهدهای ایرانی نبودند وگرنه فاجعه به بار می‌آمد.»
چه سلاح‌هایی صادر خواهد شد؟
زلنسکی اعلام کرد اوکراین در حال تدوین طرحی برای «صادرات کنترل‌شده» تسلیحات به‌ویژه شهپادها است.
او توضیح داد: «امنیت مسیرهای دریایی بخش جدایی‌ناپذیر امنیت جهانی است و بسیاری از کشورها به آن وابسته‌اند. اوکراین آماده است فناوری‌های خود را که در دریای سیاه کارآمدی‌شان اثبات شده، در اختیار شرکای مطمئن قرار دهد. ما روی قراردادهای مهم حساب می‌کنیم.»
ناوگان پهپادهای دریایی اوکراین در سال‌های اخیر به‌سرعت گسترش یافته و در وارد کردن خسارت‌های سنگین به تأسیسات و ناوهای روسی در دریای سیاه بسیار مؤثر بوده است. پهپادهای «Magura-V5» بارها به ناوگان روسیه حمله کرده‌اند.
همچنین اخیراً سامانه جدید شهپاد زیرسطحی «Toloka» معرفی شد که می‌تواند تا ۵ هزار کیلوگرم محموله حمل کند و اهدافی تا فاصله ۲ هزار کیلومتری را مورد اصابت قرار دهد.
فشار صنعت دفاعی و پیام راهبردی
در ماه مه، تولیدکنندگان اوکراینی در نامه‌ای علنی به زلنسکی خواستار رفع محدودیت صادرات شدند. آنها نوشتند: «زمان آن رسیده که اوکراین نشان دهد نه تنها دریافت‌کننده حمایت خارجی، بلکه شریک کامل در صادرات امنیت از طریق فناوری و تجربه خود است.»
در این نامه همچنین آمده بود که در شرایط بی‌ثباتی فراآتلانتیک و گسترش درگیری‌ها در جهان، شرکای راهبردی به دنبال تقویت توان دفاعی خود با راه‌حل‌های نوآورانه و ارزان هستند و «اینجاست که اوکراین مزیت ویژه‌ای دارد».
کامی‌شین، مشاور زلنسکی اعلام کرد صنعت دفاعی اوکراین ظرفیت تولید ۱۷ میلیارد یورو تجهیزات در سال ۲۰۲۴ را دارد، اما دولت تنها توان تأمین نیمی از این رقم را خواهد داشت.
هزینه تولید از محل درآمد صادرات، راهی برای رشد این صنعت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در نظر گرفته می‌شود، در حالی که اولویت دفاع داخلی همچنان حفظ خواهد شد.
کدام کشورها خریدار خواهند بود؟
زلنسکی گفت نخستین گام، صادرات فناوری‌های دفاعی و ایجاد خطوط تولید تسلیحات در کشورهای شریک خواهد بود.
او توضیح داد: «سه پلتفرم صادراتی طراحی شده است: یکی برای آمریکا، دیگری برای اروپا و سومی برای شرکای جهانی که به طرق مختلف از اوکراین حمایت کرده‌اند. ضروری است آنها هم به ما یاری برسانند تا ما نیز از آنها پشتیبانی کنیم.»
در ماه ژوئیه، زلنسکی اعلام کرد با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای فروش پهپادهای اوکراینی به توافق رسیده است؛ قراردادی که ارزش آن بین ۱۰ تا ۳۰ میلیارد دلار (۸.۵ تا ۲۵ میلیارد یورو) برآورد می‌شود.
اوکراین همچنین قراردادی مهم با شرکت آمریکایی «Swift Beat» امضا کرده تا صدها هزار پهپاد طی امسال به‌طور مشترک تولید کنند.
در همین حال، فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان نیز در ماه مه اعلام کرد برلین به همراه کی‌یف در حال بررسی توسعه مشترک سلاح‌های دوربرد جدید است تا توان اوکراین برای ضربه زدن به عمق خاک روسیه افزایش یابد؛ توافقی که بخشی از بسته کمک ۵ میلیارد یورویی آلمان بود.
او مرز این همکاری را «آغاز شکل تازه‌ای از همکاری صنعتی-نظامی میان دو کشور» توصیف کرد.
جمع‌بندی زلنسکی در سازمان ملل
زلنسکی در پایان سخنرانی خود در مجمع عمومی گفت: «اوکراین ناچار است پهپاد بسازد تا از حق زندگی خود دفاع کند. واقعیت ساده است: توقف این جنگ اکنون و در دل رقابت تسلیحاتی جهانی بسیار ارزان‌تر از آن است که بعدها مجبور شویم برای کودکان مهدکودک‌های زیرزمینی یا پناهگاه‌های عظیم برای زیرساخت‌های حیاتی بسازیم.»