جبهه اصلاحات با انتشار بیانیهای خواستار مذاکره مستقیم با آمریکا و اعلام آمادگی برای تعلیق داوطلبانه غنیسازی اورانیوم برای خروج جمهوری اسلامی از بحران پس از جنگ ۱۲ روزه شد. این بیانیه با واکنش گسترده محافظهکاران روبرو شد و برخی از فعالان «اصولگرا» آن را همسو با راهبرد اسرائیل دانستند.
در پی حملات ۱۲ روزه اسرائیل به ایران، گزارشهای بسیاری از جنگ قدرت در راس نظام جمهوری اسلامی و بروز اختلاف گسترده درباره رویکرد تهران در مواجهه با غرب پس از این حملات منتشر شده است.
جبهه اصلاحات ایران روز یکشنبه با انتشار بیانیهای خواستار «آغاز مذاکرات جامع و مستقیم با آمریکا» و «اعلام آمادگی تعلیق داوطلبانه غنیسازی و پذیرش نظارت آژانس انرژی اتمی» شد و هشدار داد که «هرگونه بیاعتنایی به ضرورت تغییر، کشور را به مسیر فروپاشی تدریجی سوق میدهد.»
جبهه اصلاحات در این بیانیه همچنین خواستار «حذف نظارت استصوابی» و «تغییر گفتمان حکمرانی» شد و نوشت: «برقراری آشتی ملی و تغییر رویه فعلی حکمرانی، خواست اکثریت مردم ایران است، مردمی که انتخابشان تعامل با جامعه بینالملل، همزیستی مسالمتآمیز با همسایگان، دستیابی به توسعه و زندگی در امنیت و رفاه است.»
این بیانیه درست یک روز پس از آن منتشر شد که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی ایران با انتشار مقالهای در نشریه آمریکایی «فارن پالیسی» خواستار تغییر پارادایم «تهدید ریشهدار» به پارادایم «فرصتهای توانمندساز» و تقویت روابط کشورهای منطقه و ازسرگیری گفتگوها با اروپا و آمریکا شد.
واکنشها
بیانیه جبهه اصلاحات با واکنش گسترده و گاه بسیار تند محافظهکاران روبرو شد. حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان با اشاره به این بیانیه و مقاله آقای ظریف، با بازتعریف مفهوم «ستون پنجم» جبهه اصلاحات را «ستون پنجم» اسرائیل خواند و نوشت: «ستون پنجم ماموریت دارد از درون به نفع دشمن عمل کند و با روایتهای به ظاهر دلسوزانه، مسیر افکار عمومی را تغییر دهد.»
او افزود: «این مطالبات همان اهدافی است که نتانیاهو و ترامپ در نخستین ساعات حمله نظامی به ایران آشکارا دنبال میکردند؛ یعنی تغییر نظام جمهوری اسلامی.»
عبدالله گنجی، فعال رسانهای اصولگرا این بیانیه را همسو با اظهارات بنیامین نتانیاهو دانست و نوشت: «جماعت صادر کننده بیانیه در نفی غنیسازی با ترامپ-نتانیاهو به تقاطع مشترک رسیدند. بهجز روش مبارزه در همه ابعاد در نبود جمهوری اسلامی با ترامپ-نتانیاهو همنظر هستند. با بیانیه آخر که یک حزب سکولار منشا آن است به تنظیمات کارخانه ١٣٧٧-١٣٨٢ برگشتند. رازش در نبود راهی به قدرت حتی در دولت منتسب به خویش است. این هم بگذرد.»
پیشتر اکونومیست در مقالهای نوشته بود که در ابتدا به نظر میرسید که جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل موجب ثبات سیاسی در ایران شده است؛ موج وطندوستی حاکمان و مردم را تا حدودی به هم نزدیک کرده و فراخوانهای بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل برای خیزش و اعتراض ایرانیان بیپاسخ مانده بود. اما پس از حصول آتشبس در روز ۲۴ ژوئن، اختلاف نظرها در راس حکومت درباره چگونگی حفظ وحدت ملی حکومت را بیش از همیشه چندقطبی نشان داده است.
به گزارش اکونومیست، شکاف داخلی در جمهوری اسلامی بر سیاست خارجی آن سنگینی کرده و سران نظام پس از کارزار اسرائیل علیه گروههای نیابتی، از رویای سلطه به منطقه دست کشیده و هدف را به حفظ بقای رژیم تقلیل دادهاند.
علی فتحاللهنژاد، رئيس مرکز خاورمیانه و نظم جهانی روز سهشنبه در گفتگو با روزنامه بریتانیایی تایمز گفت: «فحوای کلام بیانیه اصلاحطلبان این است که جمهوری اسلامی به دلیل انباشت مجموعهای از بحرانها یک نوع تهدید وجودی را احساس میکند.»
او افزود: «بحران اقتصادی عمیق که سالهاست ادامه دارد، به بحرانی اجتماعی-اقتصادی منجر شده و بخش بزرگی از جمعیت ایران را به زیر خط فقر کشانده است. اخیرا هم شاهد کمبود برق و آب بودهایم.»
جبهه اصلاحات در این بیانیه هشدار داد که پیامدهای جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، «در کنار تورم افسارگسیخته، رکود تولید، سقوط ارزش پول ملی و فرار سرمایه، خطر فلج اقتصادی را بیش از هر زمان برجستهتر کرده است.» و گفت: «در چنین شرایطی، تهدید فعالسازی مکانیزم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی بسیار واقعی و در شرف عملی شدن است.»
جبهه اصلاحات افزود: «بازگشت پرونده هستهای ایران به فصل هفتم منشور ملل متحد، تحریمهای سازمان ملل را بازمیگرداند و رکودی عمیقتر از پیامدهای جنگ اخیر به بار خواهد آورد. این بازگشت نیز، مشروعیت جنگ آینده علیه ایران را با برچسب «تهدیدکننده صلح» تامین میکند.
آقای فتحاللهنژاد گفت: «با توجه به این که جنگ ۱۲ روزه همین حالا هم برنامه هستهای را عقب انداخته است، درخواست توقف غنیسازی میتواند از نگاه رژیم بهعنوان یک راه خروج دیده شود.»
او افزود: «این میتواند یک راهحل نسبتا واقعبینانه برای جمهوری اسلامی باشد، زیرا در هر حال برنامه هستهایاش به شدت آسیب دیده است. بنابراین فکر میکنم ممکن است پیشنهادی مطرح کنند که شامل نوعی مهلت یا تعلیق موقت غنیسازی اورانیوم باشد تا از آن طریق وارد مذاکرات با آمریکا شوند.