در حالی که برلین در حال بازنگری در سیاست سکولاریسم بحث‌برانگیز خود است، شکاف در اروپا بر سر مرزهای آزادی مذهبی در فضای عمومی همچنان گسترده به نظر می‌رسد.
آگهی
به تازگی در قلب پایتخت آلمان، مناظره سیاسی داغی بر سر حدود آزادی مذهبی در حوزه عمومی بار دیگر شعله‌ور شده است.
گروه حزب سبزها در پارلمان آلمان (بوندستاگ) طرحی را برای لغو قانون «بی‌طرفی» در برلین پیشنهاد کرده‌اند؛ قانونی که به کارمندان دولتی (از جمله معلمان، افسران پلیس و کارکنان قضایی) اجازه نمی‌دهد در زمان انجام وظیفه نمادهای مذهبی قابل‌مشاهده مانند روسری یا صلیب بر گردن را استفاده کنند.
این پیشنهاد برلین را در مرکز بحثی فراگیرتر در اروپا قرار داده که تلاقی سکولاریسم، آزادی مذهبی و بی‌طرفی در محیط کار را در بر می‌گیرد.
در سراسر اروپا، تفاوت رویکردهای حقوقی و فرهنگی نشان‌دهنده نبود اجماع در مورد این است که آیا نمادهای مذهبی (به ویژه روسری و پوشش‌های اسلامی) باید در نهادهای دولتی مجاز باشند یا نه.
در قاره‌ای که دچار انشقاق شده است، هویت‌های ملی، تجربه‌های تاریخی و اولویت‌های سیاسی تأثیر عمیقی بر نحوه برخورد کشورها با نمایش مذهبی در زندگی عمومی دارند.
از ممنوعیت‌های کامل در فرانسه و بلژیک گرفته تا رویکردهای بازتر در سوئد و اسپانیا، برخورد قاره اروپا با این موضوع پر از تضاد است.
در زیر به رویکردهای متفاوت کشورهای اروپایی به نمادهای مذهبی در اداره‌های دولتی و عمومی پرداخته‌ایم:
فرانسه: سکولاریسم سخت‌گیرانه
فرانسه یکی از سخت‌گیرانه‌ترین رویکردها به سکولاریسم را دارد و قانون سال ۲۰۰۴ این کشور، نمایش آشکار نمادهای مذهبی در مدارس دولتی را ممنوع کرده است.
این ممنوعیت شامل روسری اسلامی، صلیب‌های بزرگ، کیپا و عمامه می‌شود. همچنین کارمندان بخش دولتی از نمایش هرگونه نماد مذهبی در محل کار منع شده‌اند.
مقامات فرانسوی می‌گویند این سیاست‌ها با هدف حفظ بی‌طرفی دولت و جلوگیری از نفوذ مذهب در امر عمومی اجرا می‌شوند.
بلژیک: تاکید بر بی‌طرفی
در بلژیک کارمندان بخش دولتی در موقعیت‌هایی که با عموم مردم در ارتباط هستند، از نمایش نمادهای مذهبی منع شده‌اند.
این سیاست با هدف حفظ بی‌طرفی و جلوگیری از تأثیر مذهب بر خدمات عمومی اجرا می‌شود.
هلند: محدودیت‌های خاص
هلند در سال ۲۰۱۹ قانونی تصویب کرد که پوشاندن صورت را در مکانهای عمومی مانند مدارس، بیمارستان‌ها و وسایل حمل‌ونقل عمومی ممنوع می‌کند.
به گفته مقامات هلندی، این قانون با هدف تضمین ارتباط و شناسایی مؤثر در فضاهای عمومی اجرا می‌شود.
دانمارک: ممنوعیت کامل پوشاندن صورت
دانمارک در سال ۲۰۱۸ قانونی تصویب کرد که پوشاندن کامل صورت، از جمله برقع و نقاب، را در مکانهای عمومی ممنوع می‌کند.
این قانون نیز همچون قوانین مشابه در کشورهای هلند و بلژیک با هدف حفظ شفافیت اجتماعی و امنیت عمومی اجرا می‌شود.
اتریش: ممنوعیت پوشاندن صورت در فضاهای عمومی
اتریش در سال ۲۰۱۷ قانونی تصویب کرد که پوشش کامل صورت را در فضاهای عمومی ممنوع می‌کند. این قانون شامل برقع، نقاب و سایر پوشش‌هایی است که چهره را می‌پوشانند.
اگرچه پیشنهادی برای گسترش این ممنوعیت به دختران جوان در مدارس مطرح شد، اما دادگاه قانون اساسی در سال ۲۰۲۰ بخشی از این قانون را لغو کرد و حکم داد که ممنوعیت روسری برای دختران زیر ۱۰ سال تبعیض‌آمیز است.
هدف از این قانون، حفظ انسجام اجتماعی و امنیت عمومی اعلام شده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
ایتالیا: قوانین قدیمی با کاربردهای جدید
ایتالیا قانونی از سال ۱۹۷۵ دارد که پوشاندن صورت را در مکانهای عمومی ممنوع می‌کند.
اگرچه این قانون در ابتدا با هدف مقابله با تروریسم تصویب شده بود، اما در برخی موارد برای محدود کردن پوشش‌های مذهبی مانند برقع و نقاب استفاده شده است.
یونان: حمایت قانونی با محدودیت‌های عملی
یونان قوانین ضد تبعیض قوی‌ای بر اساس مذهب دارد. با این حال در عمل، مواردی از محدودیت دیده شده است.
برای مثال در سال ۲۰۲۲ یک دانشجوی پرستاری محجبه به دلیل مقررات یونیفرم از انجام کارآموزی در بیمارستان منع شد.
بلغارستان: ممنوعیت پوشش صورت با استثناها
بلغارستان در سال ۲۰۱۶ قانونی تصویب کرد که پوشش کامل صورت را در مکانهای عمومی ممنوع می‌کند.
این قانون با هدف حفظ امنیت و انسجام اجتماعی اجرا می‌شود. با این حال حجابی که صورت را نمی‌پوشاند همچنان مجاز است.
پرتغال: بی‌طرفی قانونی با اجرای گزینشی
پرتغال ممنوعیت خاصی برای نمادهای مذهبی ندارد، اما نهادها می‌توانند دستورالعمل‌های پوشش بی‌طرفانه اعمال کنند به‌شرط آنکه به صورت یکسان اجرا شوند.
هدف از این سیاست‌ها، حفظ بی‌طرفی در محیط کار و جلوگیری از فشارهای مذهبی است.
اسپانیا: فقدان قانون ملی، تصمیم‌گیری محلی
در اسپانیا قانون ملی درباره پوشش مذهبی وجود ندارد و تصمیم‌گیری به نهادهای محلی و مدارس واگذار شده است.
در سال ۲۰۱۳ دادگاه عالی اسپانیا تصمیم یک مدرسه در مادرید برای ممانعت از حضور دانش‌آموز محجبه را تأیید کرد و این به نوعی سابقه قضایی برای موارد مشابه تبدیل شد.
با این حال، وزارت آموزش این کشور هنوز دستورالعملی سراسری صادر نکرده است.
سوئد: آزادی مذهبی با چالش‌های محلی
سوئد هیچ ممنوعیت ملی برای پوشش مذهبی ندارد و آزادی مذهبی به‌طور گسترده‌ای محترم شمرده می‌شود.
با این حال برخی شهرداری‌ها تلاش کرده‌اند ممنوعیت‌هایی در مدارس اعمال کنند، هرچند این اقدامات هنوز سیاست کشوری را تغییر نداده‌اند.