با توجه به تغییرات اساسی در استراتژی ایالات متحده تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ، اروپا ممکن است آینده‌ای را در پیش داشته باشد که دیگر زیر چتر هسته‌ای آمریکا نباشد، چتری که از زمان جنگ سرد تاکنون از آن محافظت کرده است.
آگهی
تحلیلگران می‌گویند که فرانسه و بریتانیا بعید است متحدان اروپایی خود را در بازدارندگی هسته‌ای‌شان سهیم کنند. این در حالی‌است که فردریش مرتس، رهبر آینده آلمان، خواستار «استقلال دفاعی اروپا» و احتمال «به اشتراک‌گذاری هسته‌ای» شده است.
مرتس، که حزبش در انتخابات آلمان پیروز شده، هفته گذشته اعلام کرد که می‌خواهد بحثی را درباره «به اشتراک‌گذاری هسته‌ای» با فرانسه و بریتانیا، دو قدرت هسته‌ای اروپای غربی، آغاز کند. آلمان نمی‌تواند سلاح هسته‌ای خود را بسازد، زیرا این اقدام نقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خواهد بود که برلین یکی از امضاکنندگان آن است.
بحث درباره احتمال دسترسی آلمان به تضمین‌های هسته‌ای فرانسه، پیش‌تر در ژوئیه ۲۰۲۲، چند ماه پس از حمله روسیه به اوکراین، توسط ولفگانگ شویبله، وزیر دارایی سابق آلمان، مطرح شده بود. او پیشنهاد کرده بود که آلمان از نظر مالی در «بازدارندگی هسته‌ای در سطح اروپا» مشارکت داشته باشد.
اما روز پنجشنبه، سباستین لوکورنو، وزیر دفاع فرانسه، هرگونه به اشتراک‌گذاری قابلیت‌های هسته‌ای این کشور را رد کرد. او در گفتگویی با یک شبکه فرانسوی گفت: «این توان هسته‌ای متعلق به فرانسه است و همین‌طور هم خواهد ماند.»
بر اساس دکترین هسته‌ای فرانسه، این کشور می‌تواند در صورتی که منافع حیاتی‌اش در خطر باشد، از سلاح‌های اتمی استفاده کند و این تصمیمی است که فقط رئیس‌جمهور فرانسه می‌تواند بگیرد.
با این حال، این اختیار مطلق مانع از گفت‌وگو با شرکا نمی‌شود. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در سال ۲۰۲۰ بر «بعد واقعاً اروپایی» منافع حیاتی فرانسه تأکید کرده بود.
امانوئل متر، تحلیلگر بنیاد تحقیقات راهبردی فرانسه (FRS)، می‌گوید که میان منافع ملی فرانسه و منافع سایر کشورهای اروپای غربی «تطابق» وجود دارد، زیرا فرانسه عضو قدیمی اتحادیه اروپا و ناتو است. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «از آنجا که ما عضوی از یک جامعه منطقه‌ای به‌شدت یکپارچه و یک اتحاد نظامی هستیم، منافع حیاتی ما تا حد زیادی با منافع حیاتی همسایگانمان همسو خواهد شد.»
با این حال، او هشدار داد که هیچ تضمین یا اطمینانی وجود ندارد که در صورت تهدید به حمله هسته‌ای علیه فرانسه، رئیس‌جمهور این کشور چه تصمیمی خواهد گرفت.
«نه بریتانیایی و نه مستقل»
در بریتانیا، نخست‌وزیر به‌تنهایی درباره استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تصمیم می‌گیرد، هرچند که بریتانیا موشک‌ها و کلاهک‌های هسته‌ای خود را از آمریکا خریداری می‌کند.
اما برخلاف فرانسه، تسلیحات هسته‌ای بریتانیا «هم‌اکنون بخشی از تضمین بازدارندگی گسترده ناتو هستند.» ماریون مسمر، پژوهشگر ارشد برنامه امنیت بین‌الملل در اندیشکده چتم هاوس، در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت که از این لحاظ، بریتانیا همین حالا هم «مقداری» حفاظت هسته‌ای برای بقیه اروپا فراهم می‌کند.
اما پشت این بحث درباره یک نیروی هسته‌ای اروپایی، پرسشی بزرگ درباره میزان اعتبار آن وجود دارد. زرادخانه‌های فرانسه و بریتانیا محدود هستند و تردیدهایی در مورد توانایی آنها برای انجام حملات پیش‌دستانه وجود دارد.
همچنین این پرسش مطرح است که آیا تسلیحات هسته‌ای بریتانیا واقعاً مستقل از ایالات متحده هستند یا نه.
نورمن دامبی، استاد بازنشسته فیزیک و نجوم و کارشناس سلاح‌های هسته‌ای می‌گوید: «بازدارندگی هسته‌ای مستقل بریتانیا، نه بریتانیایی است و نه مستقل. هم موشک‌های آن و هم کلاهک‌هایش به ایالات متحده و طراحی آمریکایی وابسته‌اند. این سلاح‌ها حتی بازدارنده هم محسوب نمی‌شوند.»
طبق گزارش مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI)، فرانسه ۲۹۰ کلاهک هسته‌ای دارد و بریتانیا ۲۲۵ کلاهک، در حالی که ایالات متحده ۳۷۰۸ کلاهک در اختیار دارد. فرانسه چهار زیردریایی هسته‌ای و جنگنده‌های مجهز به سلاح هسته‌ای دارد، در حالی که بریتانیا فقط بر چهار زیردریایی متکی است.
ماریون مسمر می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالش، مسئله روانی است، چون می‌دانیم که روسیه، آمریکا را به‌عنوان یک رقیب جدی در نظر می‌گیرد، اما کشورهای اروپایی را چندان جدی نمی‌گیرد.»
در صورت عدم تغییر در دکترین هسته‌ای، فرانسه می‌تواند اقداماتی محدود برای مشارکت دادن متحدان خود انجام دهد، از جمله دعوت از آنها برای شرکت در تمرین‌های نظامی مربوط به تسلیحات هسته‌ای، مانند مأموریت‌های اسکورت یا تأمین لجستیک.
فرانسه همچنین می‌تواند جنگنده‌های مجهز به سلاح هسته‌ای خود را در کشورهای متحد مستقر کند تا محاسبات استراتژیک روسیه را پیچیده‌تر کند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اما ممکن است شرکای اروپایی فرانسه تمایلی نداشته باشند که بدون داشتن حق تصمیم‌گیری، صرفاً تابع دکترین هسته‌ای این کشور باشند. متر می‌گوید: «آنها می‌توانند از آنچه فرانسه ارائه می‌دهد استفاده کنند، اما هیچ‌گونه حقی برای مطالبه چیزی نخواهند داشت.»