سقوط ناگهانی رژیم بشار اسد، رئیس جمهور مخلوع سوریه، آن هم تنها در ۱۱ روز باعث بهت جامعه بین‌المللی شد و ترکیه را به عنوان بازیگر کلیدی در شکل دادن به آینده کشور سوریه معرفی کرد.
آگهی
با این وجود، مقامات ترکیه در آنکارا با احتیاط پیش می‌روند تا اشتباهات دوران موسوم به «بهار عربی» در دهه ۲۰۱۰ که منطقه را در آشفتگی بیشتر فرو برد، را مرتکب نشوند. برای همین منظور، آنها به اهمیت متحدان منطقه‌ای و قدرت‌های غربی در کمک به ثبات سوریه اذعان دارند.
آنکارا خطرات گذشته را فراموش نکرده و نمی‌خواهد که کشور ۲۰ میلیون نفری سوریه به یک کشور از هم گسیخته همچون لیبی تبدیل شود و جناح‌های متخاصم آن را تکه تکه اداره کنند؛ یا همچون مصر یک تجربه کوتاه مدت دموکراتیک داشته باشد و در نهایت با یک کودتای نظامی در کمتر از یک سال از بین برود.
برای همین منظور، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه قصد دارد با کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان و امارات – که اتفاقا نسبت به گروه‌هایی مانند اخوان المسلمین بدبین هستند- همکاری کند تا حمایت پایدار آنها از آینده سوریه را به دست آورد.
ترکیه: ایران از گذشته درس بگیرد
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه روز یکشنبه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «الحدث» عربستان از نقش حمایت‌گرانه جمهوری اسلامی و روسیه در دوران حکومت بشار اسد و سرکوب مخالفان سخن گفت و افزود که ایران می‌تواند از رویدادهای سوریه «درس بگیرد» و منطقه را به صحنه نیروهای نیابتی خود تبدیل نکند.
به گزارش «ترکیه تودی»، وزیر امور خارجه ترکیه درباره جمهوری اسلامی و روسیه تصریح کرد: «تکرار سناریوی سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۱۵، و ۲۰۱۶ بی‌فایده است. بشار اسد متأسفانه با کمک شما [ایران و روسیه] مخالفان را عقب راند، اما نتوانست خدمات لازم را به مردم ارائه دهد، نظام را احیا کند یا با مردم خود آشتی کند، و این همان چیزی است که امروز با آن مواجه هستیم.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
فیدان تأکید کرد که ترکیه در حقیقت به دنبال سلطه هیچ کشوری در خاورمیانه نیست. او گفت: «ما باید این لحن را در منطقه توسعه دهیم. ما نه سلطه ایران را می‌خواهیم، نه سلطه ترکیه و نه سلطه اعراب را. هیچ‌یک از اعراب خلیج فارس نباید بر یکدیگر یا بر هیچ جای دیگری سلطه داشته باشند، همان‌طور که ما نباید بر هیچ جای دیگری سلطه داشته باشیم و ایرانی‌ها هم نباید در هیچ کجا سلطه‌گری کنند.»
«هیچکس این گروه را بهتر از ترکیه نمی‌شناسد»
اردوغان قرار است روز پنجشنبه برای حضور در یازدهمین نشست سازمان همکاری اقتصادی ۸ کشور درحال توسعه، موسوم به «دی۸» به قاهره سفر کند و انتظار می‌رود که در حاشیه این اجلاس با عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر درباره دولت جدید سوریه گفتگو کند.
آقای سیسی که به دلیل مواضعش علیه جناح‌های اسلام گرا شناخته شده است، نگران نفوذ فزاینده هیات تحریر شام - یکی از شاخه‌های سابق القاعده که نیروهای اسد را شکست داد و دمشق را تصرف کرد - در دمشق است که روزگاری پایگاه ناسیونالیسم عرب بود.
گرچه که ترکیه مدت‌ها است که حمایت مستقیم از هیات تحریر شام رد کرده است، اما نفوذ خود را بر این گروه پنهان نمی‌کند. آقای فیدان هفته گذشته در تلویزیون ترکیه اظهار داشت که «هیچکس این گروه را بهتر از ترکیه نمی‌شناسد.»
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
گزارش‌ها حاکی از آن است که اردوغان به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای ایجاد ثبات در سوریه، به هیات تحریر شام قول حمایت نظامی و لجستیکی داده است.
آقای فیدان همچنین با چندین بازیگر منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله گروه تماس عربی، ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا در جریان نشستی که در عقبه اردن برگزار شد، تعامل داشته است.
روسیه چطور راضی خواهد شد؟
یکی از اهداف کلیدی مقامات ترکیه ایجاد نظم منطقه ای جدید است. مقامات ترکیه تاکید می کنند که سوریه نباید تهدیدی برای هیچ کشوری از جمله اسرائیل و ایران باشد.
آنکارا با انتقاد از تهاجمات اسرائیل که به دمشق نزدیک‌تر شده است، از اسرائیل خواسته است تا حملات هوایی خود به پایگاه‌های نظامی سابق اسد را متوقف کند.
همزمان، ارتباط دیپلماتیک ترکیه با امارات منجر به تغییر لحن رهبران خلیج فارس شده است که قبلاً از پیوستن مجدد اسد به اتحادیه عرب حمایت کرده بودند.
مقامات ترکیه اذعان دارند که بازسازی سوریه نیازمند کمک های مالی کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده و نهادهای غربی از جمله اتحادیه اروپا است.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا روز سه‌شنبه در جریان سفر خود به آنکارا اعلام کرد که بروکسل مشارکت خود را در طرح‌های بازیابی اولیه سوریه با تمرکز بر مناطق حیاتی مانند برق، آب و زیرساخت‌ها گسترش خواهد داد.
اما مشکل اصلی حل نشده روسیه است که دارای دو پایگاه نظامی در سوریه است. برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر خروج روسیه از سوریه به عنوان پیش نیاز حمایت از دولت جدید تاکید کرده اند.
بنا بر گزارش‌ها مسکو در حال مذاکره با مقامات هیات تحریر شام در مورد آینده حضور نظامی خود است.
یکی از انگیزه‌های اصلی هیات تحریر شام امکان حذف از فهرست گروه‌های تروریستی شورای امنیت سازمان ملل متحد است، جایی که روسیه دارای حق وتو است.
آنکارا امیدوار است که روسیه و ایران هر دو دولت تحت رهبری هیات تحریر شام را به رسمیت بشناسند، سفارت‌های خود را در دمشق بازگشایی کنند و به تلاش‌های ثبات کمک کنند.