مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، روز سه‌شنبه و به هنگام تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ به مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که «اصلاح در نظام ارزی و یارانه سوخت الزامی است» و اذعان کرد که «یکی دیگر از چالش‌های موجود اصلاح یارانه انرژی است.»
آگهی
او که ۲۳ روز پیش از فرارسیدن سالروز سرکوب خونین اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸ به سهمیه‌بندی سوخت و افزایش قیمت بنزین سخن می‌گفت، افزود: ««مصرف بنزین در سال جاری ۴۰ درصد بالاتر از سال ۹۸ است. امروز هزینه تمام شده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود هشت هزار تومان است.»
آقای پزشکیان گفت: «امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه روند سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان واردات بنزین انجام شود و هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ و ۴۰ هزار تومان هزینه دارد. اصلاح این روند این مشارکت همه بخش‌ها جامعه را می‌طلبد تا بتوانیم این ناترازی به نفع محرومان اصلاح کنیم.»
اظهارات روز سه‌شنبه، اول آبانِ آقای پزشکیان در حالی عنوان شد که او در دوران مبارزات انتخاباتی گفته بود: «بنزین را بدون رضایت مردم گران نخواهم کرد و این را قاطع اعلام می‌کنم.» مشاوران او نیز وعده داده بودند که کسری بنزین را با اتخاذ سیاست‌های غیرقیمتی اصلاح خواهند کرد. همچنین، محسن پاک‌نژاد، وزیر پیشنهادی آقای پزشکیان به مجلس برای تکیه بر کرسی وزارت نفت در جلسه کسب رای اعتماد به نمایندگان مجلس وعده داده بود: «در صورت رأی اعتماد نمایندگان مجلس، اجرای راهکارهای غیرقیمتی با هدف کاهش ناترازی بنزین را با جدیت دنبال خواهم کرد.»
رئیس جمهوری ایران نیز روز سه‌شنبه بدون ارائه جزئیاتی وعده داد که با مشارکت و همدلی سیاست‌گذاران، مجریان و قانون‌گذاران این ناترازی‌ها را به‌نفع محرومان، جامعه، حاکمیت و نسل آینده اصلاح کند.
البته طی روزهای اخیر برخی کارشناسان اقتصادی داده‌های منتشر شده توسط دولت را در مورد قیمت تمام شده بنزین زیر سوال برده‌اند. از جمله همت قلی‌زاده، با حضور در برنامه‌ای در صدا و سیمای جمهوری اسلامی مدعی شد که بهای تمام شده هر لیتر بنزین تولید شده توسط پالایشگاه اراک در سال ۱۴۰۰، ۸۵۹ تومان بوده است که دولت آن را به نرخ‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی به مردم فروخته است. او یادآور شد که نرخ‌های اعلام شده توسط دولت به این دلیل بالاست که نفت از سال ۱۳۸۶ به قیمت جهانی به پالایشگاه‌ها داده می‌شود و به همین خاطر قیمت تمام شده آن سیر صعودی به خود گرفته و نیز بهای تمام شده بنزین وارداتی به قیمت ۸۰ سنت هم با افزایش قیمت جهانی و گرانی دلار روز به روز بالاتر می‌رود.
همچنین، فرشاد مومنی، اقتصاددان، نیز هفته گذشته گفت: «دوباره این زمزمه بازی با نرخ ارز را آغاز کرده‌اند، با کمال تاسف، ارزیابی من این است که جمعبندی عزیزان به این سمت رفته که اگر اول بازی با نرخ ارز را آغاز کنیم و بعد به بهانه آن قیمت‌های بنزین و حامل‌های انرژی را افزایش دهیم بهتر است، به این دلیل که اگر مستقیما قیمت بنزین را افزایش دهند، سقف تطهیرشان این می‌شود که جمعه بود و من خواب بودم و مضحکه می‌شود. آنها قیمت ارز را اولویت می‌دهند، چرا که می‌توانند به عامل مجعولی به نام بازار نسبت دهند. می‌گویند ما هم خیلی ناراحتیم اما بازار این کار را کرده است. به نام این که ما نمی‌خواستیم اما بازار این کار را کرده است، از سال ۱۳۶۸ تا اکنون ۴۰۰ میلیارد دلار ذخایر استراتژیک ارزی کشور را با عنوان سیاست کنترل نرخ ارز دود کرده‌اند، نرخ ارز هم در این دوره بیش از ۲۸ هزار برابر شده است.»
همزمان با طرح این انتقادها و هشدارها، آقای پزشکیان در بخش دیگری از سخنان روز سه‌شنبه خود به اصلاح نرخ ارز اشاره کرد و گفت: «حرکت به سمت تک نرخی بودن ارز، مهم‌ترین راهکار کاهش رانت در اقتصادی است. این برنامه به‌صورت هدفمند توسط بانک مرکزی در حال اجراست.»
اخیرا عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت پزشکیان خواستار نزدیک شدن نرخ ترجیحی و آزاد ارز به یکدیگر شده بود. او تاکید کرده بود: «حتما ارز را با همکاری بانک مرکزی تک نرخی می‌کنیم. بخشی از کسری ارزی ما به دلیل همین اختلاف ارز ترجیحی و آزاد بوده است.» آقای همتی همچنین کسری بودجه سال جاری را ۸۵۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرده که تقریبا ۱۰۰ درصد نسبت به سال پیش افزایش نشان می‌دهد.
عملکرد بازار ارز طی دوران ریاست جمهوری آقای پزشکیان نشان می‌دهد که اصلاح مدنظر وزیر اقتصاد او به نوعی آغاز شده است.
نرخ آزاد دلار در آستانه برگزاری مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، ۵۸ هزار و ۶۵۰ تومان و همزمان با برگزاری جلسه کسب رای اعتماد اعضای کابینه او در مجلس ایران (۳۱ مرداد/۲۱ اوت) هم ۵۹ هزار تومان بود. این نرخ روز سه‌شنبه به ۶۵ هزار و ۷۵۰ تومان رسید. بدین ترتیب، طی نزدیک به سه ماهی که از آغاز دوران ریاست جمهوری مسعود پزشکیان می‌گذرد، ریال ایران ۱۲ درصد دیگر مقابل دلار آمریکا تضعیف شده است.
نرخ آزاد دلار همزمان با برگزاری مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی در ۱۲ مرداد ۱۴۰۱(سوم اوت ۲۰۲۲)، ۳۱ هزار و ۴۵۰ تومان بود که کمتر از سه ماه بعد به ۳۴ هزار و ۶۰۰ تومان رسید و حدود ۱۰ درصد بالا رفت.
همزمان با افزایش نرخ آزاد ارز در دوران ریاست جمهوری آقای پزشکیان، نرخ ارز ترجیحی نیز با سرعت بیشتری افزایش یافته است. چنان که نرخ نیمایی هر اسکناس دلار آمریکا روز سه‌شنبه به ۵۰ هزار و ۲۹۶ تومان رسید که ۱۴.۸ درصد بالاتر از نرخ پایان تیرماه بود.
در همین حال، خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، روز سه‌شنبه نوشت که در لایحه بودجه سال آینده که امروز جزئیات کامل آن منتشر شد، نرخ تسعیر کالاهای اساسی بصورت شناور و متناسب با تورم در نظر گرفته شده که می‌تواند به معنای خداحافظی با ارز ۲۸۵۰۰ تومانیِ کالاهای اساسی باشد.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
هر چند نرخ تورم سالانه که در تیرماه ۳۵.۵ درصد بود، در پایان شهریور گذشته به ۳۴.۲ درصد کاهش یافت ولی با ادامه صعود نرخ ارز، کارشناسان پیش‌بینی می‌شود که دولت آقای پزشکیان با وجود وعده‌های مطرح شده، در زمینه مهار تورم توفیق چندانی به دست نیاورد.
البته او همچنان اصرار دارد که دولتش با اعطای امتیازها و معافیت‌ها به نفع اقشار کم‌درآمد عمل می‌کند. چنان که او روز سه‌شنبه گفت که منابع یارانه نقدی و کمیته امداد به جداول بودجه منتقل شده است و کمک به محرومان را در بودجه افزایش می‌دهد. به گفته او سقف معافیت مالیاتی حقوق بگیران و صاحبان مشاغل در راستای حمایت از گروه کم درآمد و آسیب‌پذیر هستند، در سال آینده دو برابر می‌شود و افراد با درآمد متوسط نیز مشمول معافیت‌های مالیاتی می‌شوند. آقای پزشکیان همچنین وعده داد که پرداختی بابت فرزندان سال آینده بیشتر می‌شود و در بودجه سال آینده، منابع لازم برای متناسب سازی حقوق بازنشستگان در نظر گرفته شده است.
آقای پزشکیان که طی روزهای اخیر اعلام کرده که کشور در شرایط جنگی است، روز سه‌شنبه نیز تاکید کرد که یکی از اولویت‌های اصلی لایحه بودجه سال آینده کشور تقویت بنیه دفاعی جمهوری اسلامی است.