خبرگزاری فرانسه به بهانه سفر وزیر خارجه ایران به عربستان در گزارشی به تلاش کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس برای دور ماندن از چرخه خشونت در خاورمیانه پرداخته است.
آگهی
در این گزارش به نقل از تحلیل‌گران سیاسی آمده است که کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس از بیم آنکه در صورت گسترش درگیری‌های خاورمیانه به هدف حملات تبدیل شوند، سعی در تقویت روابط خود با ایران دارند و تضمین می‌دهند که تسهیلاتی برای حمله در اختیار اسرائيل قرار ندهند.
پادشاهی نشینان ثروتمند و غنی از منابع نفتی در منطقه خلیج فارس که عمدتا متحدان نزدیک غرب به شمار می‌روند، پس از یک دوره طولانی تنش با ایران، اکنون در تلاش برای بهبود روابط با این کشور هستند.
به گفته کارشناسان، از آنجایی که اسرائیل اعلام کرده در تدارک پاسخ به حمله موشکی گسترده اول اکتبر ایران است، تبادلات دیپلماتیک اخیر نشان می دهد که کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید دارند خود را در هرگونه درگیری میان دو طرف بی‌طرف نشان دهند.
بنا به برخی گزارش‌ها، این کشورها حتی در تلاش برای ممانعت از تشدید تنش و جلوگیری از هدف قرار گرفتن تاسیسات نفتی ایران، از ایالات متحده درخواست کمک کرده‌اند.
آنا جاکوبز از اندیشکده گروه بین‌المللی بحران به فرانس‌پرس می‌گوید: «کشورهای خلیج‌فارس تلاش دارند تا از بهبود روابط با تهران برای در امان ماندن از تبعات تشدید تنش میان اسرائیل و ایران استفاده کنند.»
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران تنها ساعاتی پس از حمله موشکی اخیر این کشور به اسرائیل که دومین مورد از نوع خود پس از آوریل گذشته به شمار می‌روند، در دوحه حضور یافت و در آنجا با مقامات ارشد قطری، از جمله امیر این کشور و نیز وزیر خارجه عربستان سعودی دیدار کرد.
وزیر خارجه ایران نیز طی این هفته، پس از هشدار اسرائيل مبنی بر اینکه پاسخ به ایران «مرگبار، دقیق و غافلگیرکننده» خواهد بود، به قطر و عربستان سعودی سفر کرد.
به گفته کارشناسان، کشورهای حاشیه خلیج فارس متعهد شده‌اند که اجازه ندهند اسرائیل از حریم هوایی آنها برای حمله به ایران استفاده کند.
آنا جاکوبز، تحلیلگر گروه بین‌المللی بحران معتقد است: «کشورهای خلیج فارس تلاش دارند تا با کسب اطمینان از اینکه اسرائیل از حریم هوایی آنها برای هیچ حمله‌ای استفاده نمی‌کند و نیز تضمین دادن به ایران در این خصوص، از مهلکه دور بمانند.»
علی الشهابی، تحلیلگر سعودی نزدیک به دولت، پیش از سفر روز چهارشنبه عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به کشورش، بار دیگر بر این رویکرد تاکید کرد.
وی پیش از دیدارهای وزیر خارجه ایران با مقامات عربستانی به خبرگزاری فرانسه گفت: «دولت عربستان سعودی تایید خواهد کرد که به هیچ طرفی اجازه استفاده از حریم هوایی خود برای حمله به طرف مقابل را نخواهد داد و همچنین با هرگونه درخواست برای آتش‌بس در لبنان یا غزه موافقت خواهد کرد.»
چالش بی‌طرفی برای دور ماندن از درگیری‌ها
با افزایش تنش‌ها و بالا رفتن احتمال جدی رویارویی نظامی بین ایران و اسرائیل، هشدار و تهدید گروه‌های مورد حمایت ایران نیز افزایش یافته است.
عربستان سعودی و امارات عربی متحده، دو کشور نفت خیز منطقه پیش‌تر به دفعات مورد حمله و تهدید گروه‌های تحت حمایت ایران، از جمله شبه‌نظامیان حوثی یمن قرار گرفته‌اند.
حملات حوثی‌ها در سال ۲۰۱۹ که در واکنش به اقدام نظامی ائتلاف تحت رهبری ریاض در یمن صورت گرفت حتی برای یک دوره موقت تولید نفت خام عربستان را به نصف کاهش داد.
به گزارش فرانس‌پرس، رهبر کتائب سید الشهدا، گروه شبه‌نظامی شیعی حامی ایران در عراق، ماه گذشته امارات عربی متحده را تهدید کرد که در صورت وقوع جنگ منطقه‌ای، هدف حملات مستقیم این گروه قرار خواهد گرفت.
ابوعلاء الولایی، دبیر کل این گروه با انتشار بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس، امارات را «پروکسی صهیونیست‌ها» در خلیج فارس خواند و تهدید کرد که اولین هدف آنها در صورت وقوع یک جنگ همه جانبه در منطقه، این کشور خواهد بود.
تهدید بزرگ دیگر از جانب حوثی‌های جسور یمنی متوجه کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس است؛ شبه نظامیان یمنی طی ماه های اخیر در واکنش به کشتار غیرنظامیان در غزه به دفعات اسرائيل را با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک هدف قرار داده‌اند.
اگرچه هنوز تهدیدی از این ناحیه درباره حملات مستقیم مطرح نشده، اما حوثی‌های تحت حمایت ایران به تازگی لفاظی علیه عربستان سعودی را سخت‌تر کرده‌اند.
محمد البشا، تحلیلگر یمنی مستقر در آمریکا، می‌گوید: «تهدیدهای حوثی‌ها علیه عربستان سعودی باید جدی گرفته شود و به آن به عنوان یک لفاظی توخالی نگاه نشود.»
به گفته توربیورن سولتودت، کارشناس یک شرکت اطلاعاتی ریسک بریتانیایی، کشورهای حاشیه خلیج فارس نگرانند که اقدام تلافی جویانه ایران (در صورت حمله اسرائیل) به حملات علیه زیرساخت های انرژی آنها نیز گسترش یابد.
وی در این خصوص تصریح می‌کند: «این کشورها با چالش تعادل‌سازی روزافزونی مواجه هستند. آنها تاکنون توانسته‌اند با حفظ بی‌طرفی تا حد ممکن، خود را از درگیری‌های منطقه‌ای دور نگه دارند.»
ناامنی فضای امنیتی تشدید شده
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از دیرباز بخشی جدایی‌ناپذیر از معماری امنیتی واشنگتن در منطقه بوده و میزبان چندین پایگاه نظامی غربی هستند.
ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا که ماموریت نظارت بر منطقه را بر عهده دارد، در بحرین مستقر است؛ این کشور همچنین میزبان یک پایگاه دریایی بریتانیایی است.
از سوی دیگر مقر نیروهای هوایی فرماندهی مرکزی ایالات متحده، سنتکام در پایگاه هوایی العدید قطر واقع شده است.
امارات عربی متحده که میزبان هواپیماهای آمریکایی و یک پایگاه نظامی فرانسوی است، ماه گذشته توسط واشنگتن به عنوان یکی از شرکای دفاعی اصلی آمریکا معرفی شد.
اگرچه حمله موشکی ایران با محکومیت غرب روبرو شد، اما کشورهای عرب حوزه خلیج فارس ترجیح دادند از اظهار نظر خودداری کنند و رویکرد متوازن و ظریف خود را در پیش گیرند.
وزیر امور خارجه عمان با انتشار مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس تصریح کرد: «برای برخی دولت‌ها بسیار آسان است که کنار بنشینند و اقدامات ایران را محکوم کنند اما این هیچ مشکلی را حل نمی‌کند؛ همانطور که سیاست آشنای دفاع از اسرائیل نیز چنین است.»
حفسا حلاوه، محقق غیر مقیم در موسسه خاورمیانه می‌گوید برای قدرت‌های خلیج فارس «بی‌طرف ماندن یک امر ضروری است.»
وی تاکید می‌کند: «کشورهای خلیج فارس کاملاً آگاهند که به‌رغم تقویت روابط به صورت دوجانبه با رقبای منطقه‌ای، در یک فضای امنیتی تشدید شده همچنان آسیب‌پذیر هستند.»