اعضای «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی» موسوم به «ناتو» روز چهارشنبه ۲۶ ژوئن در جریان نشستی در مقر این پیمان نظامی در شهر بروکسل مارک روته، نخست‌وزیر مستعفی هلند را به عنوان رئیس جدید این پیمان نظامی انتخاب کردند.
آگهیاین انتخاب با اجماع ۳۲ عضو ناتو، در زمانی انجام شد که همزمان با تشدید درگیری‌ها در اوکراین، نگرانی‌ها درباره نگرش آینده واشنگتن به این ائتلاف فراآتلانتیک با توجه به انتخابات ریاست جمهوری پیش‌روی ایالات متحده نیز رو به افزایش است.
انتصاب آقای روته در این سمت پس از آن رسمی شد که تنها رقیب او برای این پست یعنی رئیس کلاوس یوهانیس، جمهور رومانی هفته گذشته اعلام کرد که از این رقابت کناره گیری می‌کند.
ناتو در بیانیه‌ای اعلام کرد: «آقای روته از اول اکتبر ۲۰۲۴ میلادی یعنی زمانی که دوره ریاست ینس استولتنبرگ پس از ۱۰ سال به پایان برسد، وظایف خود را به عنوان دبیرکل آغاز خواهد کرد.»
مارک روته سال گذشته پس از اعلام تمایل خود برای فعالیت در این سمت، حمایت اولیه اعضای اصلی ائتلاف از جمله ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان را به دست آورد.
اگرچه برخی اعضای ناتو بویژه در کشورهای اروپای شرقی معتقد بودند که این پست باید به شخصی از شرق اروپا داده شود و به همین دلیل در این موضوع محتاط تر عمل کردند، اما آنها نیز درنهایت پشت سر روته ایستادند که منتقد سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و یکی از متحدان جدی اوکراین محسوب می‌شود.
ینس استولتنبرگ نیز اعلام کرد که از انتخاب روته به عنوان جانشین خود به گرمی استقبال می‌کند و افزود: «مارک یک مدافع واقعی پیمان فراآتلانتیک، یک رهبر قوی و یک اجماع ساز است. اکنون می‌دانم که ناتو را به دستان خوبی واگذار می‌کنم.»
چالش‌های پیش روی دبیرکل جدید ناتو
مارک روته ۵۷ ساله که حدود ۱۴ سال نخست وزیر هلند (پنجمین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا) بود، در حالی رهبری این پیمان نظامی را برعهده خواهد گرفت که با چالش‌های متعددی از جمله رویارویی احتمالی با دونالد ترامپ و خرت ویلدرز، کمبود بودجه و کمبود سیستم‌های دفاع هوایی روبروست.
۱- حفظ یکپارچگی ناتو
حفظ حمایت متحدان اوکراین در نبردش مقابل روسیه و همزمان خودداری از ورود مستقیم ناتو به جنگ با مسکو یکی از تلاش‌های کلیدی روته خواهد بود.
کشورهای اروپای شرقی که در انتصاب فردی به عنوان دبیرکل ناتو از منطقه خود ناکام ماندند نیز احتمالا اکنون خواستار انتخاب افرادی از شرق اروپا برای سمت‌های معاونت یا دستیاری دبیرکل خواهند شد؛ پست‌هایی که تاکنون عمدتا در اختیار اعضای غربی ناتو بوده است.
۲- دیدگاههای بدبینانه ترامپ در قبال ناتو
چهار هفته پس از آغاز کار مارک روته، آمریکایی‌ها پای صندوق‌های رای می‌روند و ممکن است درنهایت دونالد ترامپ را به عنوان رئیس جمهور جدید خود معرفی کنند. در چنین حالتی مارک روته باید با دیدگاههای بدبینانه او در قبال ناتو مبارزه کند.
بازگشت احتمالی ترامپ باعث نگرانی بسیاری از رهبران ناتو شده است؛ بویژه آنکه ترامپ پیش از این موضوع حمایت از سایر اعضای این ائتلاف در صورت حمله به آنها را زیر سوال برده بود.
۳- مخالفتهای ترامپ با سیاستهای ناتو در حمایت از اوکراین
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی‌اش تهدید کرده بود که در صورت بازگشت به کاخ سفید، کمک‌های آمریکا به اوکراین را قطع خواهد کرد. اگر او این تهدیدش را عملی کند، آنگاه با توجه به اینکه ایالات متحده تا کنون بزرگترین کمک کننده نظامی به کی‌یف بوده، ضربه بزرگی به اعتبار ناتو در کمک به اوکراین وارد خواهد شد.
انتخاب مجدد ترامپ همچنین بر طرح ناتو برای آماده کردن اوکراین برای عضویت در آینده، بویژه تلاش‌ها برای غربی‌سازی ارتش اوکراین که در حال حاضر بیشتر به ارتش‌های اتحاد جماهیر شوروی پیشین شبیه است، تاثیر منفی خواهد گذاشت.
ترامپ هفته گذشته در یک رویداد انتخاباتی گفت: «زلنسکی احتمالا بزرگترین کاسب در بین سیاستمداران است... او فقط چهار روز پیش با ۶۰ میلیارد دلار [پس از امضای توافقنامه امنیتی ۱۰ ساله با رئیس جمهور جو بایدن] به خانه بازگشت و سپس اعلام کرد که به ۶۰ میلیارد دلار دیگر نیاز دارد. درخواست‌های او هیچوقت تمام نمی‌شود.»
۴- تشدید حملات روسیه در زمستانه
مارک روته زمانی آغاز به کار خواهد کرد که فرصتی تا زمستان باقی نمانده؛ یعنی زمانی که جنگیدن و مقاومت برای اوکراینی‌ها بسیار سخت‌تر می‌شود.
در ماه‌های اخیر، روسیه حملات خود را علیه نیروگاه‌های حرارتی و سدهای اوکراین تشدید کرده است؛ یعنی زیرساخت‌هایی که تعمیر آنها ماه‌ها و شاید سال‌ها طول بکشد.
در چنین وضعیتی بازی جنگی کرملین را می‌توان پیش‌بینی کرد. در اولین زمستان این جنگ نیز شبکه برق اوکراین به شدت مورد حمله قرار گرفت.
به گفته ینس ستولتنبرگ، رئیس کنونی ناتو، راه حل این مشکل تقویت سیستم‌های دفاع هوایی اوکراین است که می‌توانند از تامین‌کنندگان انرژی همچنین کارکنان بخش تعمیر و نگهداری که برای تعمیر تأسیسات آسیب‌دیده کار می‌کنند، محافظت کنند.
آگهیبا این وجود اروپا سیستم‌های دفاع هوایی زیادی برای ارسال به اوکراین در اختیار ندارد و تلاش‌ها در ایالات متحده در این موضوع نیز به دلیل مقاومتهای کنگره به تعویق افتاده است. کشورهای نزدیک به روسیه نیز تمایلی به کنار گذاشتن سپرهای دفاع هوایی خود در این زمان خطرناک ندارند.
۵- مشکل تامین بودجه ناتو
وادار کردن اعضای ناتو به پرداخت هزینه‌های این اتحادیه نیز یک چالش جدی است.
ناتو این هفته اعلام کرد که ۲۳ تن از اعضایش سرانجام به تعهد خود در صرف ۲ درصد تولید ناخالص داخلی خود در هزینه‌های دفاعی عمل کردند و این موضوع را جشن گرفت.
اما همچنان یک سوم از اعضای این پیمان، با وجود این که ۱۰ سال پیش این تعهد را پذیرفته بودند، هنوز به آن عمل نکرده‌اند و کشورهای جنوب اروپا (ایتالیا، اسپانیا و پرتغال) از جمله بدترین متخلفان در این باره هستند.
۶- تقویت احزاب راست افراطی در سراسر اروپا
روته برای حفظ ناتو تنها با ترامپ دست و پنجه نرم نخواهد کرد؛ در سرتاسر اروپا نیز احزاب راست افراطی بدبین به ناتو و دوستدار پوتین در حال قدرت گیری هستند.
آگهیبطور مثال فرانسه در آستانه یک انتخابات پارلمانی است که می‌تواند منجر به قدرت گیری بی‌سابقه راست افراطی شود. در هلند نیز حزب راست افراطی «برای آزادی» به رهبری گیرت ویلدرز چالش مشابهی را ایجاد کرده است.
ویلدرز سال گذشته درباره ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه گفته بود: «من هم او را و هم ترامپ را برای رهبری‌شان تحسین می‌کنم. آنها در کنار مردم روسیه و آمریکا ایستاده‌اند.»