پهپادهای بیرقدار، محصول صنایع نظامی ترکیه، زمانی امید اوکراین برای مقاومت در برابر روسیه به شمار میرفتند حالا اما به ندرت میتوان خبری از آنها شنید. تحلیلگران نظامی اکنون توضیح میدهند که چه اتفاقی برای آنها افتاده است.
آگهیدر ماههای اولیه تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، هواپیماهای بدون سرنشین بیرقدار تیبی۲ ترکیه به عنوان ناجی کییف و نسلی از جنگافزارها که آینده را رقم خواهند زد، مورد ستایش قرار میگرفتند.
گزارشها و ویدئوهای متعددی از استفاده اوکراین از این تسلیحات برای حمله به تانکها، زرهپوشها و قایقهای گشتی روسی منتشر میشد. محبوبیت این پهپادها حتی به دنیای هنر نیز راه یافت و الهامبخش یک آهنگ فولکلور پرطرفدار قرار گرفت.
با این حال، کمی بیش از یک سال بعد، ناوگان این پهپادها که زمانی بسیار ارزشمند به حساب میآمدند اکنون تقریباً به طور کامل سرنگون شده است و به گفته یک کارشناس آن دسته پهپادهای معدودی که در اختیار ارتش اوکراین باقی ماندهاند تنها به انجام ماموریتهای شناسایی بسنده میکنند.
ساموئل بندت، تحلیلگر و متخصص سیستمهای نظامی بدون سرنشین و روباتیک در مرکز آنالیزهای دریایی بریتانیا، میگوید: «ارزیابی کلی درباره پهپادهایی مانند بیرقدار این است که آنها در نبود سیستمهای دفاعی پیشرفته هوایی و جنگ الکترونیکی که در برابر آنها قرار گرفتهاند، به خوبی کار میکنند.»
او اضافه کرد: «با این حال این پهپاد بهعنوان یک پهپاد نسبتاً کند و ویژه پرواز در ارتفاع پایین، میتواند به هدفی برای طیف وسیعی از سامانههای پدافند هوایی که به خوبی سازماندهی شدهاند تبدیل شود. ما چنین چیزی را در لیبی و در منطقه کوهستانی قرهباغ مشاهده کردیم.»
در حالی که روسیه در ماههای ابتدایی جنگ در برابر حملات پهپادهای اوکراینی آسیبپذیر بود، به زودی برای بهبود توانایی جنگ الکترونیک خود دست به کار شد و از آن زمان تاکنون بسیاری از پهپادهای اوکراینی را با موفقیت سرنگون کرده است.
آقای بندت میگوید: «وقتی ارتش روسیه دست به کار شد، توانست بسیاری از بیرقدارها را منهدم کند.»
اوکراین سال گذشته اعلام کرد که از زمان آغاز تهاجم روسیه، ۵۰ پهپاد بیرقدار دریافت کرده، اما تا پایان سال ۲۰۲۲ تعداد زیادی از آنها از میدان جنگ ناپدید شدهاند. سپهبد آندری دمین، فرمانده نیروی دفاع هوایی روسیه، پیشتر مدعی شده بود که نیروهای روسی «بیش از ۱۰۰ پهپاد» اوکراین را در ماه آوریل منهدم کردهاند.
آقای بنت میگوید که اکنون اوکراین عمدتاً از پهپادهای بیرقدار باقیمانده برای اهداف اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی استفاده میکند تا برای حمله. به گفته او، «نیروهای اوکراینی از اپتیک و حسگرهای پیشرفته این پهپادها برای هدایت سایر پهپادها جهت انجام حملات بهره میبرند و از این طریق آنها را دور از برد سامانههای هوایی و جنگ الکترونیک روسیه نگه میدارند.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
موسسه سلطنتی مطالعات دفاعی و امنیتی بریتانیا، پیشتر در یک گزارش با بیان اینکه روسیه در خط مقدم جنگ پهپادی قرار دارد گفته بود که جنگ الکترونیک «بخشی حیاتی» از تاکتیکهای نظامی روسیه به شمار میرود و در وارد آوردن خسارات عمده به ناوگان پهپادهای اوکراینی نقش قابل توجهی ایفا کرده است.
تحلیلگران نظامی در موسسه سلطنتی «روسی» (RUSI) میگویند پس از عملکرد «فاجعهبار» ارتش روسیه در ابتدای تهاجم، این نیرو علیرغم برخورداری از روحیهای ضعیف خود را در جبهه جنگ پیدا کرده است و هرچند اوکراین همچنان ابتکار عمل را در دست دارد، با استفاده مؤثر از زرههای سنگین و حملات نیروی هوایی توانسته است خود را با شرایط تطبیق دهد.
این در شرایطی است که در جنگ هواپیماهای بدون سرنشین، اکنون روسیه با استفاده از پهپادهای ایرانی «شاهد» دست بالا را پیدا کرده و روزانه حملات متعددی را به شهرهای اوکراین انجام میدهد.
دولت اوکراین و آژانسهای اطلاعاتی غربی میگویند مسکو از پاییز سال گذشته شروع به استفاده از پهپادهای شاهد-۱۳۶ ساخت ایران در درگیریهای اوکراین کرده است.
این پهپادها، که طول بالی به اندازه ۲.۵ متر دارند و روسیه آن را ژرانیوم-۲ نیز مینامد، دارای مواد منفجره در یک کلاهک بر روی دماغه خود هستند و برای پرسه زدن بر روی یک هدف تا زمانی که دستور حمله به آن داده شود طراحی شدهاند.
آگهیحکومت ایران میگوید «تعداد کمی» پهپاد را قبل از جنگ به روسیه داده است، با این حال ایالات متحده و اتحادیه اروپا تهران را به ارسال منظم این پهپادها به روسیه متهم کردهاند. آنها همینطور در واکنش به این اقدام تسلیحاتی، تحریمهایی را علیه شرکتهای سازنده این پهپادها اعمال کردهاند.
تحلیلگران صنایع نظامی و دفاعی میگویند از آنجا که این پهپادها نسبتا ارزان هستند (هر کدام با قیمتی حدودا معادل ۲۰ هزار دلار) روسیه از آنها به جای موشکهای کروز برای حملات هوایی استفاده میکند.
مسکو برای اولین بار در ۱۳ سپتامبر سال گذشته از یک پهپاد شاهد برای حمله به اهداف نظامی در منطقه خارکیف در شرق کشور استفاده کرد. از آن زمان بدین سو اهداف نظامی و غیرنظامی در شهرهای مختلف اوکراین از جمله کییف، اودسا و میکولایف هدف حملات پهپادهای شاهد قرار گرفتهاند.
روسیه در زمستان اغلب نیروگاهها و تاسیسات زیربنایی را با کمک آنها هدف قرار داده است تا ساکنان اوکراین را از برق و گرمایش محروم کند.
آگهیپیشتر اداره نظامی کییف اعلام کرده بود که روسیه تنها در ماه مه پانزده حمله هوایی به این شهر ترتیب داده است. بنابر اعلام مقامات اوکراینی در این حملات ترکیبی از پهپادهای شاهد ساخت ایران و موشکهای کروز استفاده شده است، هر چند نیروهای پدافندی پایتخت توانستهاند اکثر پهپادها را سرنگون کنند.