۱۰ سال پیش نیز، رئیس وقت سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی ایران در دی ماه سال ۱۳۹۱ از «کشف عنصر کمیاب لیتیوم» در مناطق جنوب و شمال شرقی ایران خبر داده بود.
آگهیوزارت صنعت، معدن و تجارت ایران هفته گذشته از کشف دو معدن در استان همدان با میزان ذخیره ۸ میلیون و ۵۰۰ هزارتن «کانسنگ لیتیوم» خبر داد. برخی رسانهها نیز ذخایر این معدن را ۸.۵ میلیون تن لیتیوم خالص اعلام کردند و بر همین اساس، بر پایه دو برآورد موجود بینالمللی مدعی شدند که ایران «دارنده چهارمین ذخایرلیتیوم جهان» و در خبری دیگر نیز اعلام شد که «ایران صاحب دومین معدن بزرگ لیتیوم در جهان» است.
در عین حال، معاون وزیر صنعت ایران مدعی شده است که کشف ذخیره لیتیوم در ایران برای نخستین بار بوده است.
این در حالی است که ۱۰ سال پیش نیز، رئیس وقت سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی ایران در دی ماه سال ۱۳۹۱ از «کشف عنصر کمیاب لیتیوم» در مناطق جنوب و شمال شرقی ایران خبر داده بود.
چرا لیتیوم مهم است؟
قیمت لیتیوم تحت تاثیر افزایش تقاضای جهانی، طی سال گذشته میلادی حدود ۱۸۰ درصد افزایش یافت. رشد تقاضای جهانی برای این فلز سفید-نقرهای که دارای جرم حجمی بسیار پایینی است، تحت تاثیر اهداف بلندپروازانه اتحادیه اروپا و آمریکا برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای از طریق تولید و مصرف خودروهای الکتریکی دارای باتریهای لیتیوم با دوام و توان سارژ سریع است. همزمان، چین نیز به عنوان قطب تولید خودروهای الکتریکی در جهان به عنوان متقاضی عمده لیتیوم در جهان بدل شده است.
البته مصرف لیتیوم افزون بر صنعت خودرو در صنایع تولید گوشیهای تلفنهمراه، انواع پهپادها، رباتهای سیار و سیستمهای ذخیرهسازی برق خانگی و صنعتی رشد روز افزونی داشته است، به طوری که برخی کارشناسان از آن به عنوان «نفت سفید» یاد کردهاند.
ذخایر جهانی لیتیویم چقدر است؟
سازمان زمینشناسی ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ برآورد کرد که کل ذخایر لیتیوم در جهان حدود ۸۹ میلیون تن است که شیلی با دارا بودن ۹.۲ میلیون تن از آن، دارای غنیترین ذخایر اثبات شده در جهان است. استرالیا با وجود این که در حال حاضر بزرگترین تولیدکننده لیتیوم در جهان است و سالانه بیش از ۱ میلیارد دلار از محل صادرات آن درآمد دارد، از نظر ذخایر تایید شده این فلز ارزشمند با ۵.۷ میلیون تن در مقام دوم قرار دارد.
اما برآورد دیگری که از سوی S&P Global Intelligence انجام شده، نشان میدهد که بولیوی با ۳۹ میلیون تن ذخیره لیتیوم بیشترین ذخایر این فلز را در اختیار دارد و شیلی با ۱۹.۹ میلیون تن در جایگاه دوم قرار دارد.
ذخایر ایران کشف شده در ایران چه اهمیتی دارد؟
با توجه به این که وزارت صنعت ایران ۸ میلیون و ۵۰۰ هزارتن ذخایر لیتیوم کشف شده را «کانسنگ لیتیوم» یاد کرده، ذخایر خالص این کشور بسیار پایینتر از این رقم خواهد بود. چرا که در غنیترین کانسنگهای لیتیوم که تا کنون در جهان کشف شده، میزان لیتیوم خالص حدود ۳ درصد بوده است. بر همین اساس، خبرگزاری دانشجویان ایران هم با انتشار گزارشی با عنوان «یک اشتباه محاسباتی در رابطه با خبر کشف معدن لیتیوم در همدان» نوشت: «حجم ذخیره لیتیوم خالص معدن مذکور بین ۱۵ تا ۲۳ هزارتن برآورد میشود. این حجم از ذخیره در مقایسه با ذخایر کشورهایی نظیر شیلی (با ۹ میلیون و ۲۰۰ هزات تن ذخیره)، استرالیا (با ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن ذخیره) و آرژانتین (با ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن ذخیره) عدد زیادی محسوب نمیشود.»
آیا کشف لیتیوم توان چانهزنی ایران با غرب را بالا میبرد؟
اروزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا که به کانادا سفر کرده، در تلاش برای جلب رضایت اوتاوا برای فروش لیتیوم به اتحادیه اروپاست؛ فلزی که تامین آن برای تحقق اهداف آب و هوایی اتحادیه اروپا اهمیت بالایی دارد.
اما گزارش سالانه منابع معدنیِ افغانستان که در ژانویه ۲۰۲۱ از سوی موسسه مطالعات زمین شناسی ایالات متحده منتشر شده، حاکی بود که افغانستان دارای منابع غنی لیتیوم است ولی کمی بیش از یکسال بعد، در پی تهاجم نیروهای طالبان، نیروهای آمریکا و اروپا خاک این کشور را ترک کردند.
در واقع صرف وجود منابع معدنی غنی در یک کشور نمیتواند عاملی بازدارنده یا برگ قطعی برای چانهزنی باشد، چنان که ایران با وجود دارا بودن ذخایر غنی نفت و گاز به دلیل در پیشگیری سیاست خارجی غربستیز همچنان تحت تاثیر تحریمهای اقتصادی ایالات متحده در تامین سرمایه و فناوری لازم برای توسعه میادین و صدور عادی نفت و گاز با مشکلات بسیاری مواجه است.
اما با توجه به رابطه نزیک ایران و چین این احتمال وجود دارد که کشف منابع غنیتر لیتیوم در ایران، منجر به سرمایهگذاری بیشتر چین و تقویت بیشتر روابط تهران و پکن شود. همانطور که چین افزون بر همکاری با طالبان در زمینه توسعه معادن افغانستان، اخیرا نیز سرمایهگذاریهای خارجی خود را در زمینه تولید لیتیوم، از جمله در بولیوی آغاز کرده است.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
چشمانداز آتی بازار لیتیوم چگونه خواهد بود؟
بانک سرمایهگذاری گلدمن ساکس در تازهترین گزارش خود در مورد چشمانداز بازار جهانی لیتیوم پیشبینی کرده که تحت تاثیر سرمایهگذاریهای انجام شده برای افزایش تولید، عرضه لیتیوم به طور متوسط سالانه ۳۴ درصد رشد خواهد کرد که عمده این افزایش عرضه نیز در اختیار استرالیا و چین خواهد بود. بر همین اساس، گلدمن ساکس برآورد کرده که ادامه رشد قیمت لیتیوم در میانمدت نه تنها متوقف بلکه نزولی خواهد شد.