سطح مهارت «خواندن» ۱۰ درصد ثروتمندترین دانشاموزان سه برابر بالاتر از ۱۰ درصد فقیرترین دانش آموزان است و در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، مجارستان و اسرائیل این شکاف عمیقتر است و فاصله ۱۰ درصد دانشآموزان ثروتمند و فقیر چهار برابر است.
آگهیانتشار نتایج پیمایش سال ۲۰۱۸ «برنامه سنجش بین المللی پیشرفت دانش آموزان» (پیزا) در ۷۹ کشور جهان گویای درخشش دانشآموزان آسیایی و بویژه چینی در سه حوزه «خواندن، ریاضیات و علم» است.
در ردهبندی ارائه شده از سوی این نهاد بینالمللی، چین، سنگاپور، هنگکنگ، استونی و کانادا به ترتیب بالاترین رتبه را در سه حوزه مورد مطالعه کسب کردهاند و تایلند، جمهوری دومینیکن، کوزوو، لبنان و اندونزی به ترتیب در قعر جدول قرار دارند.
«پیزا» همچنین کیفیت، وضعیت نابرابری و کارایی سیستمهای آموزشی مدارس را در این کشورها بررسی کرده است.
از هر چهار دانشآموز در کشورهای مورد مطالعه یک دانشآموز فاقد مهارتهای اولیه خواندن است، یافتهای که نشان میدهد این دانشآموزان باید تقلای فراوانی برای راه یافتن به زندگی فعال در دنیای بطور فزاینده دیجیتال و بیثبات کنونی صورت دهند.
نتایج نشان میدهد که بیشتر کشورها، بویژه کشورهای پیشرفته جهان پیشرفت چندانی در عملکردشان در یک دهه گذشته در این زمینه نداشتهاند و این عدم پیشرفت در حالی در این مطالعه مشاهده شده است که در مدت مشابه بودجه آموزشی کشورها ۱۵ درصد افزایش داشته است.
آنجل گوریا، دبیر کل «پیزا» می گوید: «بدون آموزش صحیح، جوانان محکوم خواهند بود که در حاشیه جامعه بمانند و قادر به رویارویی با جهان کار آینده نخواهند بود و نابرابری همچنان رو به افزایش خواهد نهاد.»
این مطالعه همچنین نشان میدهد که دو سوم دانشآموزان کشورهای مورد مطالعه از زندگی خود ابراز رضایت کردهاند اگر چه این میزان از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ به میزان ۵ درصد کاهش داشته است. تقریبا در همه کشورهای مورد مطالعه دختران ترس بیشتری از شکست تحصیلی داشتهاند. همچنین ۲۵ درصد دانشآموزان در کشورهای مورد مطالعه گفتهاند که حداقل یک بار در ماه با قلدری و ضرب و شتم مواجه بودهاند.
از نظر نابرابری اجتماعی و تحصیلی شکاف بین افرادی که دارای مزایای اجتماعی هستند در مقایسه با کسانی که از طبقات ضعیف تر جامعه هستند کاملا واضح است.
سطح مهارت «خواندن» ۱۰ درصد ثروتمندترین دانشآموزان سه برابر بالاتر از ۱۰ درصد فقیرترین دانشآموزان است و در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، مجارستان و اسرائیل این شکاف عمیقتر است و فاصله ۱۰ درصد دانشآموزان ثروتمند و فقیر چهار برابر است.
با این حال برخی از کشورها، پیشرفت چشمگیری از نظر شاخصهای این مطالعه داشتهاند. بعنوان نمونه کشور پرتغال با وجود بحران سخت مالی بیشترین رشد را داشته و جایگاهش را ارتقا داده است و سوئد از سال ۲۰۱۲ تاکنون در هر سه مهارت پیشرفت کرده است. ترکیه نیز از نظر شاخصهای این مطالعه وضعیتش بهبود یافته است.
این مطالعه همچنین نشان میدهد که چطور فنآوریهای دیجیتال دنیای خارج از مدرسه را تغییر داده است. امروزه دانشآموزان بیشتری (۵ درصد بیشتر از مطالعه سال ۲۰۰۹) «خواندن» را اتلاف وقت میدانند و دختران و پسران کمتری (۵ درصد کمتر از مطالعه سال ۲۰۰۹) برای لذت چیزی میخوانند. دانشآموزان همچنین نسبت به سال ۲۰۱۲ یک ساعت بیشتر در روزهای هفته در دنیای آنلاین وقت میگذرانند و ۳.۵ ساعت بیشتر در آخر هفته در این فضا هستند.
ریاضیات و علم
حدود ۲۵ درصد دانشآموزان مورد مطالعه در این پروژه نتوانستهاند سطح ابتدایی مهارت «علم» (۲۲ درصد) و مهارت «ریاضیات» (۲۴ درصد) را کسب کنند. این بدان معناست که این دانشآموزان نمیتوانند قیمت یک ارز را به ارز دیگری تبدیل کنند.
برابری در آموزش یا عدالت آموزشی
دانشآموزان ۱۱ کشور از جمله استرالیا، کانادا، دانمارک، استونی، فنلاند، ژاپن، کرهجنوبی، نروژه و بریتانیا نمره بهتری در این شاخص از نمره میانگین کسب کردهاند. رابطه بین مهارت «خواندن» و وضعیت اقتصادی-اجتماعی در این کشورها رابطهای ضعیف بوده است که بدان معاست که این کشورها منصفانهترین سیستمهای آموزشی را دارند و دانشاموزان بدون توجه به زمینه اقتصادی خانوادههایشان می توانند به فرصتها دست یابند.
همچنین دانشآموزانی که از زمینه خانوادههای مهاجر هستند از ۱۰ درصد در سال ۲۰۰۹ به ۱۳ درصد افزایش داشته است. دانشآموزان مهاجر حدود یک سال از نظر مهارت «خواندن» عقب تر از دیگر دانشآموزان هستند با اینحال در کشورهایی چون استرالیا، اردن، عربستان سعودی و سنگاپور دانشآموزان مهاجر نمرهای بالاتر و یا حداقل مشابه دیگر همسالانشان گرفتهاند.
شکاف جنسیتی
دختران بطور معناداری در مهارت «خواندن» بهتر از پسران ظاهر شدهاند و از نظر این شاخص یک سال تحصیلی جلوتر از متوسط پسران هستند. پسران در کل در ریاضیات کمی بهتر از دختران ظاهر شدهاند اما از نظر مهارت در «علم» پایینتر بودهاند.
آگهیدختران و پسران چشمانداز شغلی متفاوتی ابراز کردهاند. در میان پسران بیشتر از یک دانشآموز از ۴ دانشآموز گفتهاند که میخواهند شغلهایی در حوزه مهندسی و علمی انتخاب کنند این در حالی است که در میان دختران کمتر از یک دختر از ۶ دختر گفتهاند که میخواهند رشتههای مهندسی و علمی را برگزینند. از دخترانی که عملکرد تحصیلی بسیار خوبی داشتهاند یک نفر از سه نفر گفتهاند میخواهند در حوزه بهداشت کار کنند اما در میان پسران با عملکرد تحصیلی بسیار خوب تنها یک نفر از ۸ نفر گفتهاند علاقهمندند در آینده در حوزه بهداشت کار کنند.
هدف این مطالعه که از سال ۲۰۰۰ آغاز شده است، ارزیابی مهارت دانشآموزان ۱۵ ساله در حوزه خواندن، ریاضیات و علم است و پیمایش سال ۲۰۱۸ بر روی مهارت «خواندن» تمرکز داشته است. در این مطالعه ۶۰۰ هزار دانشآموز مشارکت داشتهاند و در سال ۲۰۱۹ برای نخستین بار کشورهایی چون بلاروس، بوسنی و هرزگوین، مراکش، فیلیپین، عربستان سعودی، اوکراین و برونئی نیز به این مطالعه پیوستهاند.
ایران در این پیمایش جهانی حضور ندارد و به همین علت ارزیابی دقیقی از جایگاه ایران در مقایسه با کشورهایی دیگر بر اساس معیارهای این مطالعه ممکن نیست.