«این که آیا طالبها روی حرف خود میایستند یا نه باید در عمل دیده شود.»
گفتگوی ویژه یورونیوز فارسی با عبدالله عبدالله، بخش دوم
آگهیکابل؛ مسعود ایمانی کلهسر، خبرنگار یورونیوز
یورونیوز: رئیسجمهور اشرف غنی میگوید دولت به هیچ وجه "اخراج اجباری" مهاجران و پناهجویان افغان را از هیچ کشوری نپذیرفته است. اما اخیراً دولت ترکیه اعلام کرد ۹۰۰ پناهجوی افغان را اخراج خواهد کرد و حدود ۶۰۰ نفر از آنها را هم چند روز پس از دیدار شما با بیعلی یلدیریم، نخست وزیر ترکیه به افغانستان باز گرداند. آیا این اخراج اجباری نیست؟ آیا با آقای یلدیریم در خصوص پناهجویان افغان صحبتی داشتید؟
عبدالله عبدالله: «این مسئله بین وزارت داخلی دو کشور همواره مورد بحث بوده است. تعدادی از پناهندگان افغان در مرز بین جمهوری اسلامی ایران و در خاک ترکیه منتظر قبولی درخواست (پناهندگی) خود را بودند. کشور ترکیه با درخواست جمعی موافقت و با درخواست جمعی دیگر مخالفت کرد و مسائل خانوادهها و اطفال را تا اندازهای در نظر گرفتند و بعد خود این افغانها هم خواستار برگشت به کشور بودهاند چون راهی وجود نداشته است.»
به تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
یورونیوز: پس اجباری در کار نبوده؟
عبدالله عبدالله: «اجازه بدهید توضیح بدهم. این افراد تقاضای تعیین هویت کردند که از سوی کنسولگری افغانستان انجام شد و این افراد برگشتند. در سر حد بین ترکیه و یونان نیز چنین وضعیتی وجود داشته است. این معضل است. در این شکی نیست که در کشور ما مشکلات امنیتی هست و تعدادی هم احتمالا به خاطر مسائل اقتصادی، فرصت کار، شغل، فقر و دیگر مسائل کشور را ترک می کنند. اما یک راه حل کلی وجود ندارد. در عین حال صدها هزار پناهنده از جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان به کشور باز گشتهاند، سال گذشته بیش از ۷۰۰ هزار نفر بازگشتند. مسئله پناهجویان و مهاجران چالش بزرگی برای ماست. در عین حال بازگشت این مهاجران از ترکیه مستقیما به سفر آقای یلدیریم ارتباط نداشت.»
یورونیوز: منتقدان رئیسجمهور اشرف غنی میگویند او با صدور اجازه درج کلمه «افغان» بهعنوان ملیت در تذکرهها یا شناسنامهها، آن را به تمام مردم و قومیتهای افغانستان تحمیل کرده است؛ کلمهای که بیشتر به قوم پشتون اطلاق میشود. شما هم این اقدام را باعث پراکندگی مردم خوانده و دارای عواقب ناگوار میدانید. آیا بر این باورید که آقای غنی که خود از قوم پشتون است، بطور سیستماتیک در حال کنار گذاشتن رهبران غیرپشتون از دولت وحدت ملی و افزودن سیاستمداران پشتون به دولت خود است؟
عبدالله عبدالله: «نمیخواهم که دو نکته باهم مغالطه شوند. یکی بحث مربوط به کارتهای هویت که همچنان بر این باورم که مسئلهای ملی است و اگر در جایی اختلاف نظری هست خوب است که با صرف وقت به یک گفتمان ملی، به یک نتیجه برسیم. نکته دوم، آیا در داخل دولت و حکومت برخوردهایی با درنظرداشت مسائل گروهی هست یا نه؟ و در نتیجه انتخاباتی که صورت گرفت دو مجموعه در این حکومت سهیم و دخیل هستند، آیا در داخل این حکومت نگاه قومی وجود دارد یا نه؟ بله، متاسفانه مشکلاتی موجود است و واقعیاتی هست. امیدواری و باور من این است که تا زمانی که همه ما به حقوق مساوی شهروندان کشور باورمند نشویم، یعنی حقوقی که قانون اساسی افغانستان آن را تضمین کرده است، اما در عمل مردم قناعت نکنند که برخورد ما همین است، سیاستهای روزمره کار را به جایی که آرزوی مردم افغانستان است نمیرساند. آرزوی مردم افغانستان این است که باهم و در کنار هم و در ساختن کشور خود و در گذاشتن یک اساس برای آینده بهتر برای همه کار بکنند.»
یورونیوز: طالبان میگویند امنیت خط لوله گاز طبیعی موسوم به تاپی را که نطفه آن در زمان تسلط آنها بر کابل بسته شد تامین میکنند؟ چه تضمینی هست که این خط لوله حیاتی را منفجر نکنند؟ طالبانی که در دو ماه اخیر حداقل دو بار دکل و تیر برق را در ولایت بغلان منفجر و کابل را برای مدتی از جریان برق محروم کردند؟ آیا در خصوص تامین امنیت خط لوله تاپی، پشت پرده با طالبان مذاکراتی شده و تبانی به عمل آمده؟ به عبارت دیگر آیا به طالبان باج داده نشده است؟
عبدالله عبدالله: «پروژه تاپی که قبلا تاپ نامیده میشد و پروژه انتقال گاز از ترکمنستان به پاکستان از طریق افغانستان بود و بعد هند هم در سالهای اخیر به آن پیوست، کارش قبل از ظهور طالبها آغاز شده و دولت افغانستان کار را با دولتها و برخی از کنسرسیومهای بینالمللی شروع کرده بود. بعدها شروع جنگ ها و ظهور طالبان مانعی شد برای اجرای این پروژه. در سالهای اخیر خصوصا پس از تشکیل دولت وحدت ملی این کار متمرکزتر دنبال شد. امیدواری ما این است که این پروژه به سرانجام برسد. این که آیا طالبها حرفی زدهاند و روی حرف خود میایستند یا نه باید در عمل دیده شود. اما شما مثال جریان برق را یادآوری کردید. اینها علائم خوبی نیستند. مردم افغانستان امیدوارند این پروژه کامیاب و موفق از آب در آید. باقی جریان را باید در عمل دید که چگونه می شود.»
یورونیوز: تاکتیک حمله هوایی با پهپاد انتقادات و اعتراضات بعضا شدیدی را در افغانستان بدنبال داشته، حملاتی که بعضا جان غیرنظامیان را نیز ستانده است. آیا این حملات ادامه دارد؟ اگر جواب آری است آیا با نظارت و اطلاع نهادهای ذیربط دولت افعانستان صورت میگیرد؟
عبدالله عبدالله: «اگر به حوادث هفده سال گذشته نگاهی بیاندازیم میبینیم که در حملات هوایی شاهد تلفات جانی مُلکی (غیرنظامیان) بودهایم. مسئله استفاده از پهپاد در طول هفده سال جنگ در افغانستان موضوع جدیدی است. در طول این مدت کوشش زیادی شد و تغییراتی در جلوگیری از تلفات ملکی صورت گرفت اما هنوز هم چیزی که باعث نارضایتی مردم میشود تلفات ملکی است. اگر فقط اهدافی که مردم افغانستان را تهدید میکنند یا از آنجا عملیات تروریستی صورت میگیرد و یا از آنجا جنگجویان تجهیز میشوند، مورد حمله واقع شوند مردم افغانستان مخالفتی با آن ندارند. مسئله اصلی دقت در حملات هوایی و زمینی و آتش توپخانه است. بیشترین کوشش شده است تا آخرین حد دقت صورت گیرد اما متاسفانه هنوز هم حوادثی داشتهایم که منجر به تلفات جانی ملکی قابل ملاحظهای شده است. اما به جرأت میتوانم بگویم در مکانیسم این حملات تغییرات مثبت زیادی ایجاد شده است.»
یورونیوز: ژنرال جان نیکلسون، فرمانده ناتو در افغانستان میگوید سه کشور پاکستان، ایران و روسیه از طالبان حمایت می کنند. اما پاکستان میگوید خود قربانی عملیات انتحاری است، ایران نیز میگوید دشمن قسم خورده طالبان است و روسیه هم مدعی است در سوریه با افراط گرایان داعش می جنگد. نظر شما چیست؟
عبدالله عبدالله: «مسئله داعش با طالبان فرق دارد. شاید در برخی نقاط از کشور ما این دو گروه همکاری دارند اما به صورت کلی شما میدانید که این دو گروه با همدیگر فرق دارند. در عین حال وضعیت سه کشور هم فرق میکند. و این که پایگاههای طالبها در کجاست و چه کشوری از طالبان بیشترین حمایت را میکند فکر میکنم جای سوال ندارد. اما هر دو کشور ایران و روسیه نظر به ادعایی که دارند، تماسهایی دارند. این که آیا حمایت و چه نوع حمایت صورت میگیرد وضعیت متفاوت است. مسئله حضور طالبها و شوراهای طالبها در پاکستان متفاوت با شرایط دو کشور دیگر (روسیه و ایران) است.»
یورونیوز: پاکستان میگوید اگر در سیاست افغانستان مداخله میکند در راستای دفاع از منافع استراتژیک خود در برابر نفوذ رقیب و دشمن دیرینهاش، هند است، پس به این ترتیب آیا پایان دادن به مخاصمه بین اسلام آباد و دهلی نو، پیش شرط برقراری امنیت در افغانستان نیست؟
آگهیعبدالله عبدالله: «این مسئله ای است مربوط به دو کشور. در عین حال باور دارم حمایت از گروه های تروریستی منافع اصلی و مشروع هیچ کشوری را برآورده نمی کند.»
یورونیوز: «شاید برای بسیاری از بینندگان ما هم تعجب برانگیز باشد و ندانند گروه طالبان که با عملیات انتحاری غیرنظامیان را میکشد در فهرست گروهها و سازمانهای تروریستی خارجی ایالات متحده جای نگرفته است. چرا؟ و رویکرد دولت افغانستان در این باره چیست؟
عبدالله عبدالله: «تعدادی از سران و رهبران طالبها در لیست گروههای تروریستی هستند، هم در نزد سازمان ملل متحد و هم در ایالات متحده آمریکا. در کشوری که چهل سال درگیر جنگ است وقتی از طالبها صحبت میکنیم از گروهی متجانس صحبت نمیکنیم. گروههای تروریستی در منطقه و در کشور هستند که از طالبان حمایت میکنند که نشان از پیچیدگی وضعیت در کشور ما دارد. امیدواری ما در یک جمله این است که انشاءالله در کشور ما صلح باعزت و پایدار ایجاد شود و آرزوی همه مردم همین است. هر روزی که میگذرد و تلفاتی که صورت میگیرد جبران آن برای کشوری که از منابع طبیعی، از موقعیت چهارراهی (استراتژیکی) و ظرفیتهای خود بخاطر جنگ نتوانسته بهره بگیرد، زیانی است که جبران آن بر دوش نسل امروز و آینده کشور است اما در عین حال وقتی به اطراف خود نگاه میکنیم واقعیتهایی وجود دارد.»
یورونیوز: شبه نظامیان داعش در افغانستان چه کسانی هستند؟ با توجه به شکستشان در عراق و سوریه آیا تهدیدی برای افغانستان به شمار نمیروند. آیا افغانستان بعد از عراق و سوریه به پایگاه بعدی آنان تبدیل نخواهد شد؟
آگهیعبدالله عبدالله: «در دو نقطه افغانستان اینها حضور و جای پایی دارند؛ هم در شرق کشور، در ولایت ننگرهار و هم در یک بخش از شمال کشور. تعدادی از گروههای تروریستی که از منطقه هستند از آسیای میانه و فراتر از آسیای میانه، تعلق خود با طالبها را حفظ کردهاند و در جاهایی پیوندشان را با داعش اعلام کردهاند. در عین حال شکی نیست که تعدادی از افراد که از جنگهای سوریه فارغ شده یا از آنجا فرار کرده بودند از طریق زمین و دریا خود را به افغانستان رسانده و به داعش پیوستهاند که تعدادی از آنها دستگیر شدهاند. این مجال برایشان نخواهد بود. داعش در افغانستان اگر هم جای پایی پیدا کرد اما گسترش نیافت، رهبران اینها تلفات دیدهاند، این گروه توانسته عملیات تروریستی انجام دهد اما به لحاظ تسخیر اراضی توفیقی نداشتهاند.»
یورونیوز: آقای دکتر عبدالله، در پایان چند سوال کوتاه دارم. افغانستان کجاست؟ چگونه کشوری است؟ و رو به کدام سو دارد؟
عبدالله عبدالله: «افغانستان کشوری است با افتخار. باور دارم مردم افغانستان کشورشان را به جایی که مستحق آن است میرسانند.»
یورونیوز: راه نجات کشورتان را در چه میبینید؟
آگهیعبدالله عبدالله: در قدم اول در وحدت مردم افغانستان و همدیگرپذیری و (رعایت) حقوق شهروندی و در درک چالشها و فرصتها.
یورونیوز: آیا همچنان یک چشم پزشک هستید؟
عبدالله عبدالله: «بهتر است بگویم که بودم. سالهای سال است که فرصت پیدا نشده است به کار پزشکی ادامه بدهم.»
یورونیوز: از زمانی که در کنار عامر صاحب، احمد شاه مسعود بودید آیا خاطره نگفتهای دارید؟
آگهیعبدالله عبدالله: «خاطرات زیادی هست اما اولین دیدارم با احمد شاه مسعود شهید در سال ۱۳۶۴ هجری شمسی یا ۱۹۸۵ میلادی در پنجشیر، همیشه در ذهنم هست. تصویری از قهرمان ملی کشورم داشتم و آرزویم این بود که همراه قهرمان باشم و اولین دیدار من با ایشان انگیزهای شد برای ماندن در کنار مردم در سالهای بعد.»
بیشتر بخوانید: