روز ۲۶ سپتامبر (۴ مهرماه) هرسال به عنوان روز جهانی “پیشگیری از بارداری” نامگذاری شده است و هدف آن آگاه‌سازی زنان در سراسر دنیا در مورد بارداری برنامه‌دار و همچنین حفظ سلامت جسمانی و روانی مادران و فرزندان است.
آگهیاین کمپین که در سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی شد بر آن است تا با اطلاع رسانی به زنان و مردانی که در سنین باروری قرار دارند، درمورد روشهای جلوگیری از بارداری ناخواسته اطلاع‌رسانی کرده و آنان را قادر سازد تا به انتخاب‌های آگاهانه که ضامن سلامت رابطه جنسی و تشکیل خانواده است، روی آورند.
گرچه پیشرفت علم و تکنولوژی بر روی متنوع و کارآمد شدن روشهای پیشگیری از بارداری اثر داشته است، اما دغدغه جلوگیری از بارداری به بیش از ۱۵ قرن قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. در یافته‌های باستان‌شناسی نوشته‌هایی برروی پاپیروس‌های مصر باستان کشف شده که نشان می‌دهد در مصر باستان استفاده از عسل و صمغ گیاهی برای جلوگیری از ورود مایع منی به داخل واژن صورت می‌گرفته است.
پس از میلاد مسیح استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری برای پیروان این آیین ممنوع اعلام شد تا اینکه در قرن نوزدهم و بیستم میلادی جنبش‌هایی در بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی در لزوم استفاده از این روش‌ها برای کنترل بارداری به راه افتاد.
این جنبش‌ها به تدریج به کشورهای دیگر از جمله آمریکا کشیده شد تا سرانجام در میانه قرن بیستم جلوگیری از بارداری به عنوان یک عمل بهداشتی از سوی انجمن‌های پزشکی در کشورهای گوناگون به تصویب رسید.
روشهای جلوگیری از بارداری به طور کلی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- آمیزش جنسی امن
- پیشگیری هورمونی
- پیشگیری با استفاده از قرارد دادن ادوات پیشگیرنده در داخل واژن و رحم
- عقیم سازی
- روشهای رفتاری
روشهای جلوگیری از بارداری در هر فرد نتایج متفاوتی دارد که باید با توجه به سن افراد، وضعیت سلامت آنان، تصمیم برای بارداری در آینده، تناوب برقراری رابطه جنسی و غیره با مشورت پزشکان، پرستاران و ماماها صورت بگیرد.
در اینفوگرام زیر می‌توانید روشهای ضدبارداری رایج را در اقصی نقاط جهان، همراه با میزان اثر بخشی و زمان مصرف آنها مشاهده کنید.
قرص‌های ضدبارداری و کاندوم‌های مردانه از پرطرفدارترین روشهای جلوگیری از بارداری هستند. کاندوم علاوه بر جلوگیری از بارداری در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی نیز موثرند.
از آنجایی که هرکدام از این روشهای درصدی از خطا را به همراه دارد، بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که همزمان دو روش بارداری بکار گرفته شود تا امکان بارداری ناخواسته را به حداقل برساند.
تصویر زیر نقشه جهانی میزان استفاده از وسایل ضدبارداری را در کشورهای متفاوت نشان می‌دهد. درحالیکه بخاطر آموزش و همینطور دستیابی به وسایل ضدبارداری، استفاده از آن در کشورهای پیشرفته به مراتب بیشتر از کشورهای درحال توسعه است.
ایران و ترکیه در میان کشورهای خاورمیانه بالاترین میزان جلوگیری از بارداری را دارند که گامی مثبت در راه سلامت عمومی جامعه محسوب می‌شود.
با اینحال به نظر می‌رسد کشورهای درحال توسعه نیز به لزوم استفاده از این وسایل پی برده و در ۴۵ سال گذشته عزم ملی دولت‌ها به بالابردن میزان استفاده از روشهای پیشگیرنده است.
در عصر حاضر با توجه به آمار بالای بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز و هپاتیت در کشورهای درحال توسعه بویژه کشورهای آفریقایی، نیاز به آگاهی رسانی و همینطور دسترسی آسان‌تر به وسایل پیشگیری بیش از پیش احساس می‌شود.
بارداری ناخواسته می‌تواند تاثیرات بسیاری بر سلامت جسم و روان مادر و جنین و همچنین سایر اعضای خانواده داشته باشد. درصورت وقوع بارداری ناخواسته خانواده ممکن است با مشکلات اقتصادی مواجه شود و حتی والدین از پیشرفت‌های کاری و فعالیت‌های اجتماعی خود باز بمانند. به همین سبب آگاهی از روشهای پیشگیری از بارداری و همچنین استفاده درست از این روش‌ها می‌تواند اثر مهمی بر بهداشت جسم و روان خانواده‌ها داشته باشد.