بی اطلاعی مقامات از سختی شرایط کار معدنکاران، حقوق‌های پایین، عدم رعایت استاندارهای کار در معدن، نداشتن بیمه متناسب و برخورد تبعیض آمیز، محتوای اصلی اعتراض معدنکاران معدن یورت زمستان آزاد شهر به حسن روحانی بود.
یکی از معدنکاران که روز یک شنبه لحظاتی در حضور حسن روحانی صحبت کرد در بخشی از سخنانش گفت: «آقای عزیز! چند سال پیش ما آمدیم آزادشهر شکایت کردیم و همکاران شما ما را با باتوم زدند و فرار کردیم. پارسال پس از ۱۴ ماه که حقوق نگرفتیم با زنهایمان آمدیم فرمانداری اعتراض کنیم و حق‌مان را بگیریم. یعنی تو رئیس‌جمهور متوجه نشدی؟»
اعتراض یکی از معدنچیان یورت به حسن روحانی pic.twitter.com/iycprIyW2w
— Fardad Farahzad (@BBCFardad) May 8, 2017
با اینکه روزنامه‌های اصولگرا این بخش از سخنان این معدنکار را منتشر کردند، روزنامه ایران ارگان دولت بخش «همکاران شما ما را با باتونم زدند و فرار کردیم.» را حذف کرده است.
اعتراض به نبود تهویه در معدن
نبود تهویه در این معدن که عمقی ۱۷۰۰ متری دارد بخشی از اعتراض کارگران بود بویژه هنگامی که معاون استاندار گلستان عدم وجود گاز در این معدن را دلیل عدم نیاز به تهویه عنوان کرده بود، کارگر معترض در حضور روحانی در این ارتباط گفت: «دیشب معاون استاندار می‌گوید معدن گاز نداشت، بیاورش اینجا ببینم کجایش گاز نداشت؟ دروغ می‌گویند همه‌شان. ما بخشدار نداریم، فرماندار نداریم، استاندار نداریم.»
بر اساس سند منتشر شده هیئت مدیره معدن یورت،3 نفر از5 سهامدار معدن زغال سنگ زمستان یورت از وابستگان نهاد #بسیج مستضعفان هستند/ایلنا#معدنچیhttps://t.co/15AFVVhRJ3
— حمید حاجی‌پور (@H_Hajipour60) May 7, 2017
در واکنش به این اعتراضات حسن روحانی که عصر یک شنبه به ارومیه سفر کرده بود خواستار پاسخگویی نهادی شد که مالکیت این معدن را در دست دارد. با این حال بر اساس قانون کار یکی از وظایف دولت بازرسی معادن برای اطمینان از رعایت ایمنی است. اگر گفته معدنکاران درباره عدم وجود تهویه در معدن یورت زمستان درست باشد، طبق ماده ۲۷۸ «آیین نامه حفاظت و ایمنی در معادن»، «تمام قسمتهای درونی معدن غیر از قسمتهایی که مسدود گردیده، باید بوسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود به طوریکه جریان هوا محسوس باشد. هوای معدن باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد وغبار و گازهای مضر آن کمتر یا برابر حد مجاز باشد.»
اگر این وضعیت ایمنی یک شرکت نمونه است وضع بقیه چگونه است؟!#معدن_یورتpic.twitter.com/lXbSp8ezIF
— محمود صادقی (@mah_sadeghi) May 4, 2017
فصل هشتم آیین نامه حفاظت و ایمنی در معادن به موضوع «تهویه» در معادن بویژه در معادن زغال سنگ توجه نشان داده است. با این حال وضعیت معدن یورت نشان می دهد که این آیین نامه تنها بر روی کاغذ وجود دارد و مشخص نیست وضعیت بازرسی دولتی از معادن برای اطمینان از اجرای این موارد تا چه اندازه قابل تکیه است.
مسئول ایمنی معدنکاران
بر اساس فصل اول آیین نامه حفاظت و ایمنی در معادن «مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به عهده داشته توسط مسوول یا سرپرست معدن به این سمت منصوب می شود. طبق ماده ۶۵ آئین نامه اجرائی قانون معادن ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی از طریق وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی وزارت صنایع و معادن تعیین می شود . جانشین مسئول ایمنی نیز تابع همین شرایط است.»
بر اساس همین فصل، مهندس ناظری برای عملیات معدنی از سوی وزارت صنایع و معادن تعیین می شود که بر اساس ماده ۶۹ آیین نامه اجرایی قانون معادن «مامور نظارت و کنترل عملیات معدنی است.»
این آیین نامه گویای آنست که کارفرما و دولت در سطوح مختلف مسئول ایمنی در معادن هستند و دولت به طور ویژه مسئول نظارت بر ایمنی در معادن است.
— safeallah (@safeallah) May 4, 2017
shahriRtwt</a> <a href="https://twitter.com/annette_riviere">annette_riviere نظارت کامل بر رعایت اصول ایمنی (کلیه معادن)به عهده وزارت معادنه و باید پاسخگو باشه
ماده 34 قانون معادنhttps://t.co/2aiqyL1Xa2pic.twitter.com/8Cr7TpTdqh
- تبعیض بین تهران و شهرستان*
برخورد تبعیض آمیز مقامات دولتی با حوادثی که در شهرستان‌ها اتفاق می افتند در مقایسه با حوادث تهران از دیگر موارد مورد اعتراض معدنکاران بود.
معدنکاران بطور ویژه نوع برخورد دولت با قربانیان حادثه پلاسکو را مطرح کردند و از این موضوع شکایت داشتند که دولت اهمیت بیشتری به حوادث تهران می دهد و حوادث وخیم تر در شهرستان‌ها چندان اهمیتی برای مقامات ندارد.
اعتراض معدنکاران خشمگین به حسن روحانی در پایان حضور رئیس جمهوری به کوبیدن مشت به خودروی وی و همچنین پریدن فردی به روی خودروی روحانی انجامید که واکنش‌های متفاوتی از سوی حامیان و منتقدان دولت را در پی داشت.
روزنامه ایران ارگان دولت افرادی که به خودروی روحانی مشت می کوبیدند را جزو معدنچیان ندانسته و به نقل از یک معدنچی که نامش برده نشده نوشته است: «هنگامی که رئیس جمهوری آمد خیلی‌ها به پیشوازش رفتند و با او درد دل کردند. البته چند نفری به ماشین حمله کردند ولی از معدنچیان و از مردم محلی نبودند، ما آنها را نمی‌شناختیم و نمی‌دانستیم از کجا آمده‌اند.»
بیمه معدنکاران و مسئولیت همزمان دولت و مالک معدن
مسئله دیگر به موضوع بیمه معدنکاران بر می گردد. معدنکار معترض خطاب به روحانی گفته است: «ما یک‌سال کار می‌کنیم بیمه ۶ ماه برای ما می‌ریزند! بیمه ما را کتابخانه و آرایشگری می‌زنند و به ما سختی کار و زیان‌آور نمی‌دهند.»
#شرکت_حسابداری_اندیشه_سازان_یزد#مشاغل#سخت#زیان_آور#کارفرما#کارگر#شغل#قانونhttps://t.co/DTOEVoFlYjpic.twitter.com/CbXhR2RZ31
— Andishesazan (@andishesazaan) April 8, 2017
معدنکاران آزادشهر در حالی بیمه متناسب با شغل ندارند که بر اساس آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور، معدنکاران باید از بیمه مشاغل سخت و زیان آور برخوردار باشند. محمد حسن زدا معاون فنی و در آمد سازمان تامین اجتماعی در یک سال پیش در گفتگو با تابناک گفته است که «کار در معادن اعم از تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی که ایجاب می‌کند کارگر در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازد» از موارد مشاغل سخت و زیان آور است. بنابراین افراد مشمول باید از بیمه این نوع مشاغل برخوردار باشند تا این افراد بتوانند با حداقل ۲۰ سال کار بازنشسته شوند.
ربیعی، وزیر کار: درصورتیکه پیمانکاران معادن، بیمه #کارگران را رد نکرده باشند، کارفرمای اصلی باید پیمانکار را تغییر دهد- ایلنا #معدن_آزادشهر
— Pooneh Irani (@poonehirani) May 7, 2017
بر اساس بندهای متعدد قانونی، بیمه نبودن معدنکاران در گروهبندی مشاغل سخت و زیان آور گویای عدم اجرای قانون از سوی کارفرما و دولت است و مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی که به خبرگزاری صدا و سیما از پرداخت مطالبات معدنچیان سخن گفته است، مشخص نکرده که این سازمان چه مسئولیتی در قبال گذشته بدون بیمه و یا بیمه بی‌ارتباط با شغل معدنکاران دارد.
از سوی دیگر بیمه آسیا گفته است که معدنکاران زمستان یورت دارای بیمه مسئولیت مدنی در این شرکت بیمه‌ای هستند و از پرداخت خسارت به معدنکاران در کوتاه‌ترین زمان ممکن خبر داده است. بیمه مسئولیت مدنی کارفرمایان در مقابل کارکنان بیمه آسیا که نوعی بیمه حوادث است، تعهد بیمه گر در حادثه‌ای که منجر به فوت و یا نقض عضو دائم شود را حداکثر معادل دیه یک مرد مسلمان در نظر گرفته است.
