علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد، روز شنبه ۱۶ مرداد در گفتگو با روزنامه شرق بار دیگر به ناکارآمد بودن قانون منع استفاده از ماهواره اشاره کرد و در مورد تبلیغ فیلم های داخلی در شبکه های ماهواره ای گفت ابتدا باید فکری به حال این قانون کرد تا افرادی که استفاده میکنند، متخلف از قانون تلقی نشوند.
آگهیآقای جنتی چندی پیش نیز گفته بود: «استفاده افراد از ماهواره به کل غیرقانونی است اما اکثریت مردم از آن استفاده میکنند. در واقع حداقل۷۰ درصد مردم خلاف قانون رفتار میکنند. با این حال، مادامی که قانون ممنوعیت از ماهواره وجود دارد قوانین زیرمجموعه آن نیز اعمال خواهد شد.»
اما به فاصله کوتاهی پس از تاکید وزیر ارشاد بر ضرورت اصلاح این قانون، این بار مراسم امحای یک صد هزار دستگاه گیرنده ماهواره در رأس اخبار رسانه‌ها قرار گرفت. دراین مراسم، رییس سازمان بسیج مستضعفین کشور با حضور در میان خانواده‌هایی که به صورت داوطلبانه تجهیزات ماهوارهای خود را تحویل نیروی انتظامی داده بودند از ماهواره بعنوان عامل طلاق و از هم پاشیدگی کانون خانواده‌ها نام برد.
وزیر فرهنگ و ارشاد قبل از آن در حاشیه آیین رونمایی از گالری مجازی هنر ایران در جمع خبرنگاران در خصوص استفاده از ماهواره گفته بود: «ماهواره همانند بسیاری از پدیده‌های نو هم نکات مثبت دارد و هم نکات منفی. باید فرهنگ سازی استفاده از ماهواره را در خانواده‌ها از مهد کودک تا مدارس آغاز کرد و فرزندان خود را در استفاده صحیح از آن آموزش بدهیم.»
اما سردار محمدرضا نقدی با انتقادی تند نسبت به این سخنان گفت: «ما مسئولان نباید کلاه سر مردم بگذاریم و به خاطر اینکه خودمان را خوب جلوه دهیم ابزار فساد جامعه را ترویج دهیم تا دوباره مردم به ما رأی دهند. اگر آمار دقیقی در خصوص تاثیرات ماهواره بر ارتقا و تحکیم خانواده‌ها و یا روابط سالم کودکان دارند اعلام کنند تا ما هم بدانیم.»
قانون ممنوعیت استفاده از ماهواره نخستین بار در اسفندماه سال ۱۳۷۳ و در زمان ریاست علی اکبر ناطق نوری بر مجلس شورای اسلامی، تصویب و پس از به تأیید رسیدن آن توسط شورای نگهبان، اجرا شد. قانونی که از یازده ماده و چهار تبصره تشکیل شده و در نهایت ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده را جرم تلقی کرده است.
از زمان ممنوعیت استفاده از ماهواره تا به امروز نزدیک به ربع قرن میگذرد. اما گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی مبنی بر ناکارآمد بودن قانون منع استفاده از ماهواره، نشانگر این واقعیت است که هیچکدام از روشهای اجرایی از قبیل جریمه نقدی، زندان و احکام سنگین قضایی از یک سو و تشویق و قرار دادن پاداش برای تحویل تجهیزات ماهواره‌های خانگی از سویی دیگر نتوانسته است از میل و رغبت مردم برای استفاده از ماهواره بکاهد.
یک کارشناس فیلم و سریال در ایران در پاسخ به این پرسش که چرا مسئولان با توجه به اینکه می‌دانند مردم از قوانین ممنوعیت استفاده از ماهواره تبعیت نمی کنند اما آمادگی تغییر قوانین مربوط به ماهواره را ندارند، ضمن اشاره به بی‌محتوا بودن و جذاب نبودن برنامه‌های پخش شده از رسانه ملی به یورو نیوز گفت: «حکومت با تصویب قوانین گوناگون مبنی بر عدم استفاده از ماهواره نمی‌تواند راه به جایی ببرد، چه بسا که در طی این سالها نیز نبرده است. بهترین راهکار، ساخت فیلم‌های جذاب و برنامه‌های سرگرم کننده است. صدا و سیما علت نبودن برنامه پرمحتوا را کمبود بودجه می‌داند اما حقیقت امر این است که افراد متخصص و علاقه‌مند در ساخت فیلم و سرگرمی، هیچ تمایلی به همکاری با تلویزیون وابسته به حکومت ندارند.»
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز سال گذشته، با انتشار گزارشی در مورد دیدگاه‌ها و سیاست‌های مرتبط با ماهواره در ایران، به ناکارآمد بودن این قانون اشاره کرد. این مرکز، قانون منع استفاده از تجهیزات ماهوارهای از دیدگاه بسیاری از کارشناسان را ناکارآمد و تصویب قانونی جدید با رویکردی ثابت را یک نیاز دانست.
بر طبق این گزارش تا نیمه دهه ۱۳۸۰ استفاده کنندگان ماهواره در ایران در پی تأمین نیاز سرگرمی بودند اما هم‌اکنون با رفع این نیاز از طریق شبکه‌های داخلی، نیاز به کسب خبر و تحلیل و تأمین فکری، انگیزهٔ استفاده از برنامه‌های ماهوارهای است.
