آگهیگفتوگو با نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی
تازهترین سخنان رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه درباره آنچه که وی «ادعای رسانههای ایران» در رابطه با دست داشتن فرزندانش در خرید نفت از گروه دولت اسلامی مشهور به داعش میخواند، با واکنش رسمی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران رو به رو شد.
صادق حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران گفت: «ادامه پیگیری سیاستها و اتخاذ مواضعی که خواسته یا ناخواسته منجر به حمایت از تروریسم در سوریه و عراق شده است تنها به تشدید بحران جاری در منطقه و افزایش مشکلات کشورهایی منجر میشود که به اجرای چنین سیاستهایی ادامه میدهند.»
رئیسجمهوری ترکیه پیشتر درخصوص متهم شدن از سوی روسیه به خرید نفت داعش گفته بود که «ادعاهای مشابهی هم در رسانههای ایران درباره پسر و دخترش مطرح شده است.» وی همچنین از تماس تلفنی با حسن روحانی، رئیسجمهوری اسلامی ایران خبر داده و افزوده بود که آقای روحانی، انتشار این گزارشها را مربوط به وجود آزادی مطبوعات در ایران دانسته است. رئیسجمهوری ترکیه نیز در واکنش گفته است که «همه میدانند در ایران مطبوعات تا چه اندازه آزادی دارند.»
اکنون و در پی اعلام محتوای این گفتوگوی تلفنی میان دو رئیسجمهوری از سوی آقای اردوغان، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، ترکیه را «به رعایت نزاکت و احترام متقابل در روابط و پرهیز از ماجراجویی و مسئولیتپذیری در اتخاذ مواضع سیاسی» فرخوانده است.
همچنین به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، ایرنا محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته است: «مستشاران ایران در سوریه از تمامی مسیرهای کامیونهای نفت داعش به ترکیه عکسبرداری و فیلمبرداری کردهاند و این اسناد قابل ارائه و انتشار است.» فرمانده اسبق سپاه پاسداران افزوده است: «اگر دولت ترکیه در جریان فروش نفت داعش در کشور خود نیست ما آمادگی داریم این اطلاعات را در اختیار آنها قرار بدهیم.»
نادر انتصار استاد علوم سیاسی و رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا در گفتوگو با یورونیوز درباره تنش تازه میان این دو کشور همسایه میگوید: «به طور تاریخی رابطه ایران و ترکیه همواره دچار فراز و نشیبهای بسیار بوده است. این موضوع هم باید در همین چارچوب تاریخی بررسی شود. در مقطع کنونی، اختلافات زیادی بین ایران و ترکیه وجود دارد.» وی میافزاید: «موضوع داعش مساله مهمی است. همین طور ایران چرخشی نسبی به سوی روسیه پیدا کرده است و منافع استراتژیک مشترکی بین ایران و روسیه در حال پیدایش است. بنابراین تنش اخیر بین آقای روحانی و اردوغان ایجاد شده مرتبط با رابطه ایران و روسیه است. نکته دیگر اینکه، آقای روحانی به صورت شخصی به ندرت درگیر میشود ولی آقای اردوغان همواره با مخالفان خود چه در داخل و چه در خارج از ترکیه جدال میکند. پس تنش اخیر را نباید دایمی تصور کرد.»
این کارشناس روابط بینالملل تاکید میکند که «ایران و ترکیه رابطه قابل توجه اقتصادی با یکدیگر دارند و همینطور در خاورمیانه نیز منافع به نسبت مشترک و در برخی موارد دارند. رابطه ایران با کشورهایی مثل عربستان سعودی و امارات متحده عربی، رابطه بدی است و تنش دراز مدت خواهد بود ولی رابطه ایران با ترکیه فراز و نشیب خواهد داشت.»
نادر انتصار با اشاره به اینکه «از نظر ایدئولوژیک ترکیه منافع مشترکی با جنبشی مثل داعش ندارد بلکه تنها از آن در کوتاه مدت برای پیشبرد منافع خود استفاده میکند.» میگوید: «برخلاف رابطه ارگانیکی که بین سلفیها و داعش وجود دارد، چنین چیزی بین داعش و ترکیه نیست. ترکیه از داعش به عنوان ابزاری تاکتیکی بهره میگیرد.»
اما منافع مشخصی که ترکیه بواسطه داعش در پی آن است چیست. رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی توضیح میدهد: «با در نظر گرفتن تغییراتی که در حال حاضر در ترکیه صورت گرفته باید گفت که هدف ترکیه همواره آن بوده است که نفوذ خود را در سوریه بیش از پیش کند. آقای اردوغان، با وجود دولت بشار اسد به این نتیجه رسید که نمیتواند این سیاست را پیش ببرد بنابراین هدف ترکیه این شد که شخص دیگری در سوریه بر سر کار آید. ترکیه از داعش در راستای این هدف به کار گرفت. از نظر اقتصادی نیز با توجه به اینکه داعش به منابع نفتی هم در عراق و هم در سوریه دست یافته، برخی در ترکیه و چنانکه شایع است پسر آقای اردوغان، تلاش کردهاند تا جایی که ممکن است نفت ارزان به دست آورند. میدانیم که طرق زمینی و دریایی، حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار نفت با قیمت ۲۰ دلار آمریکا به ازای هر بشکه به ترکیه انتقال داده میشود. از این نظر ترکیه بهره زیادی برده است. این دو مساله، زوایای تاکتیکی است که ترکیه در مقطع کنونی از آن بره میگیرد.»
آقای انتصار بر این باور است که «داعش در دراز مدت نمیتواند بر منابع نفتی کنترل داشته باشد بنابراین ترکیه دوباره مجبور خواهد شد که به صادرکنندگان نفت اصلی یعنی حتی روسیه مراجعه کند. ترکیه و استراتژیستهای این کشور صرفا داعش را به عنوان ابزاری موقت در نظر گرفتهاند. در صورت روی دادن اتفاقاتی مهم، خواهیم دید که ترکیه گردشی ۱۸۰ درجهای درباره نشان میدهد.»