علیه گروه موسوم به دولت اسلامی اعلان جنگ شده است. اما آیا واقعا می دانیم دشمن مان چه کسی است و برنامه بعدی اش چیست؟ حملات تروریستی پاریس نشان داد که
علیه گروه موسوم به دولت اسلامی اعلان جنگ شده است. اما آیا واقعا می دانیم دشمن مان چه کسی است و برنامه بعدی اش چیست؟ حملات تروریستی پاریس نشان داد که سازمانها اطلاعاتی با چه چالشهایی روبرو هستند: ردیابی و متوقف کردن اقدامات تروریست های آشنا به فناوری ها ی مدرن ارتباطی. ایزابل کومار، خبرنگار یورونیوز در این باره با دکتر جیمی شِی، معاون دبيركل “بخش چالش های امنيتی نوظهور ناتو” گفتگویی انجام داده است.
یورونیوز: می دانیم که گروه موسوم به دولت اسلامی تا چه اندازه توانایی دارد. به نظر شما آیا آنها می توانند برنامه ریزی کنند؟
جیمی شی: «گروه موسوم به دولت اسلامی نشان داده که به جهاد در سرتاسر جهان، و به سازماندهی حملات در جاهای مختلف طی زمان کوتاه، گرایش دارد. این شاید به خاطر درد ورنج ناشی از ناکامی آنها در از دست دادن یک چهارم سرزمینهای تحت سلطه شان در عراق و سوریه در سال گذشته باشد، و اینکه ما آنها را در سرزمینهای تحت خلافتشان وادار به عقب نشینی می کنیم. در نتیجه آنها مثل گرگ زخمی حملاتی را در اروپا و جاهای دیگر سازماندهی می کنند. در نتیجه باید حواسمان جمع باشد و برای دفاع هشیارانه آماده باشیم . متاسفانه در این زمینه همیشه جنبه های متضاد وجود دارد که باید بینشان تعادل برقرار کرد و موفقیت صد در صد نیست.»
یورونیوز: بسیار خوب، اما این یک روایت ست، روایت دیگر این است این شاید دامی برای ما باشد.
جیمی شی: «می دانید که ردیابی تعداد زیادی از افراد که ، در سلولهای مخفی در کشورهای مختلف این عملیاتها را انجام می دهند، کار بسیار دشواری است. تعدادی از این افراد از خارج این کشورها می آیند و عده ای هم قبلا آمده اند. باید جانب انصاف را نگه داریم و بپذیریم که سازمان های اطلاعاتی در تعقیب و ردگیری این تعداد زیاد، کار مشکلی بر عهده دارند. برای مثال فرانسه را در نظر بگیرید، چند سال پیش سرویس اطلاعاتی این کشور ۱۰۰۰-۲۰۰۰ نفر را ردیابی می کرد. این تعداد الان به ۱۵ هزار نفر رسیده است. بسیاری از کسانی که اسمشان در فهرست سرویس اطلاعاتی است، کسانی هستند که پیشینه زیادی در [انجام کارهای تروریستی] ندارند. مثلا ۲۵ درصد آنها را زنان تشکیل می دهند و ۱۵ درصدشان هم نوجوانان زیر ۱۶ سال هستند. مسئله دیگری که کار ما را سخت کرده این است که این افراد در زمان کوتاه تری تسلیم گرایش های افراطی می شوند. دو برادر بلژیکی را که در حملات پاریس دست داشتند که درنظر بگیرید، القای گرایشات افراطی در این دو نفر طی ۹ ماه انجام شده است. در حالیکه برای پیگیری یک نفر به کار تمام وقت ۳۶ افسر اطلاعاتی نیاز هست.»
یورونیوز: ردگیری ارتباط ها البته نقش مهمی دارد. سرویسهای اطلاعاتی چگونه ارتباطات و تکنیکهای گروهی مثل داعش را ردیابی می کنند؟
جیمی شی: «البته بخش بزرگش به همکاری های بین المللی بستگی دارد.»
یورونیوز: همکاری بین المللی اصلا وجود دارد؟
جیمی شی : «گاهی اطلاعاتی از خاورمیانه و در این مورد خاص [گروه موسوم به دولت اسلامی]از ترکیه و عراق می رسد و باید این همکاری ها را تقویت کنیم.»
یورونیوز: این را قبلا هم از شما شنیده ام و هر بار هم این را گفته اید که این نوع تشریک اطلاعات باید بیشتر شود اما به نظر می رسد که هیچ وقت این طور نمی شود.
جیمی شی: «شکی نیست که این موضوع دائما مطرح است و وقایع پاریس باز هم انگیزه ای است برای اینکه این نوع ارتباط ها بیشتر شود. اما در عین حال این که هویت کسانی که اقدام به این عملیات کردند به سرعت مشخص شد و پلیس بلژیک تقریبا روز بعد در بروکسل به خانه های این افراد حمله کرد، نشانه همکاری بالا میان پلیس و سازمان های اطلاعاتی است. اما حق با شماست این همکاری هیچ وقت صددرصد و کامل نیست به ویژه با توجه به این که جهادی ها از روش های پیچیده تر مانند رمزهای پیچیده و البته شبکه تاریک استفاده می کنند که کار را مشکل تر می کند.»
یورونیوز: این افراد در شبکه تاریک چه کار هایی می توانند انجام دهند؟ معلوم است که با هم ارتباط برقرار می کنند اما چه کارهای دیگری می توانند بکنند؟
جیمی شی: «روشن است که از این شبکه تاریک برای ارتباط و جمع آوری کمک مالی و فرستادن پیام استفاده می کنند. البته باید ابزارهای بهتر هم از نظر فنی و هم از نظر حقوقی در اختیار جامعه اطلاعاتی و ضد جاسوسی قرار داده شود تا در صورت لزوم بشود رمزگشایی کرد. همان طور که می دانید همین الان در بریتانیا فرانسه و ایالات متحده بحث هایی در جریان است در این باره که مثلا فراهم کنندگان خدمات اینترنت سیستم های رمز بیشتری در اختیار مشتریانش قرار بدهند تا حریم خصوصی آنها حفظ شود و این که کجا باید بین حق افراد در رمز کردن اطلاعاتی که می خواهند بفرستند و حق دولت و سرویس های اطلاعاتی در دسترسی به اطلاعات مطلقا ضروری تعادل برقرار کرد. آنچه پس از وقایع پاریس می بینیم این است که باید نقطه تعادل را به سوی امنیت بیشتر جا به جا کرد.»
یورونیوز: این کلا بحث دیگری است اما اگر به وقایع پاریس بازگردیم می بینیم خیلی ها می پرسند که چرا کسی زودتر متوجه نشد که قراراست حمله ای صورت بگیرد در صورتی که همان طور که گفتید یافتن کسانی که مسئول این حملات بودند نسبتا راحت و ساده بود.
جیمی شی: «نکته کلیدی فقط ردیابی نیست. بلکه باید تلاش کنیم بدانیم چه موقع یک نفر ناگهان تمایلات افراطی پیدا می کند یا افرادی که تک تک زیر نطر بودند دور هم جمع می شوند و آموزش می بینند، نقشه می کشند، خانه تیمی اجاره می کند یا مواد منفجره وارد می کنند و کارهایی از این قبیل. اما ردیابی این افراد کار ساده ای نیست. درست است که کسانی که در سرویسهای اطلاعاتی کار می کنند، بسیار باهوش هستند اما متاسفانه تروریستها هم آدمهای باهوشی هستند. به همین دلیل این فقط کار سرویسهای اطلاعاتی نیست بلکه جوامعی هم که این افراد در آن زندگی می کنند، مسئولند که هر فعالیت مشکوکی را که می بینند به مقامات خبر دهند. این کار تنها بر دوش ارگانهای دولتی نیست، بلکه همه مردم نسبت به آن مسئولیت دارند.»
یورونیوز: شما در این بین متحدانی پیدا کردید که انتظارش نمی رفت چون گروه هکرهای انانیموس (ناشناس) بر علیه داعش اعلام جنگ کرده است. این نکته چه اهمیتی دارد؟
جیمی شی: «خوب است داعش ببیند که فقط با دولت و سازمان ها ی دولتی نیست که می جنگد بلکه بر علیه تمام چیزهایی می جنگد که برای مردم اروپا ارزش دارد. اما از سوی دیگر روشن و واضح بگویم که داعش هنوز حدود ۴۶۰۰۰ حساب توییتر دارد و گاهی این حسابهای کاربری منبع خوبی برای بیرون کشیدن اطلاعات و ردگیری است.»
یورونیوز: بنابراین این اقدام گروه انانیموس ممکن است ضرر داشته باشد؟
جیمی شی: «بله ممکن است ضرر داشته باشد و واقعا بهتر است گروه انانیموس این کار ها را برای مقامات مسئول دولتی بگذارد که می دانند بهترین راه کار ها و بهترین روش ها چیست.»
یورونیوز: می خواهم کمی موضوع را عوض کنم چون گزارش هایی بوده است که داعش ممکن است به سلاح های کشتار جمعی دسترسی داشته باشد. می دانیم که در سوریه سلاح های شیمیایی به کار رفته است. آیا سازمان شما در این باره نگرانی ندارد؟
جیمی شی: «از آنجا که داعش مدعی است که دولت است و ناحیه ای را اداره می کند خطر دارد. اگر داعش مثل سال های آخر القاعده همواره در حال فرار و گریز باشد فرار از حمله ی پهپاد ها و در تلاش برای زنده ماندن، آنگاه فرصت سازماندهی آزمایشگاه و بو جود آوردن زنجیره ارتباطی برای حمل مهمات و منابع مالی و ساخت سلاح کشتار جمعی را نخواهد داشت . بنابراین اولین چیزی که باید از آنها گرفت منطقه امنی است که بتوانند در آن سلاح کشتار جمعی تولید کنند. با این وجود می بینید که تنها با ۸، ۹ نفر و با چند کلاشنیکف و مواد منفجره چه آشوبی در پاریس به وجود آوردند و کلی هم تبلیغات کردند. به نظرم این دقیقا همان کاری است که آنها سعی می کنند برای ایجاد اختلاف و تنش انجام دهند. بله سلاح کشتار جمعی هست، اما آنها گزینه های ارزان تر و سریع تری برای سازماندهی حملات پیچیده و در زمینه اینترنت دارند. بنابراین باید حواسمان به تهدیدهای مختلف از سوی داعش باشد و همه تخم مرغهایمان را در یک سبد نگذاریم.»