کاخ سفید اعلام کرد که اوکراین و روسیه بر سر برقراری آتش‌بس در دریای سیاه به توافق رسیده‌اند.
آگهی
در دو بیانیه جداگانه که روز سه‌شنبه منتشر شد، واشنگتن اعلام کرد که کی‌یف و مسکو «متعهد شده‌اند که ناوبری ایمن را تضمین کرده، از استفاده از زور خودداری کنند و مانع از بهره‌برداری نظامی از کشتی‌های تجاری شوند.»
این توافق پس از سه روز مذاکره بین ایالات متحده و دو طرف درگیر در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، حاصل شد. با این حال، مقامات اوکراینی و روس مستقیماً با یکدیگر مذاکره نکردند.
جزئیات توافق
در بیانیه‌های تقریباً مشابه کاخ سفید درباره روسیه و اوکراین، آمده است که هر دو کشور همچنین پذیرفته‌اند «اقداماتی را برای ممنوعیت حملات به تأسیسات انرژی» تدوین کنند.
دولت ترامپ بار دیگر تأکید کرد که «کشتار در هر دو طرف باید متوقف شود.» متن هر دو بیانیه تقریباً یکسان بود، به جز یک بخش که در آن واشنگتن وعده داده است به اوکراین برای «تبادل اسرا، آزادی بازداشت‌شدگان غیرنظامی و بازگرداندن کودکان اوکراینی که به اجبار منتقل شده‌اند» کمک کند.
در مقابل، در بیانیه مربوط به روسیه، آمریکا تعهد داده که در احیای دسترسی مسکو به بازارهای جهانی برای صادرات محصولات کشاورزی و کودهای شیمیایی همکاری کند.
واکنش اوکراین و روسیه
رستم عمروف، وزیر دفاع اوکراین، در شبکه اجتماعی X تأکید کرد که «هرگونه جابه‌جایی کشتی‌های نظامی روسیه خارج از بخش شرقی دریای سیاه، نقض این توافق محسوب شده و تهدیدی علیه امنیت ملی اوکراین خواهد بود.» او افزود که در این صورت، اوکراین حق کامل دارد از خود دفاع کند.
از سوی دیگر، کرملین اعلام کرد که توافق آتش‌بس در دریای سیاه تنها در صورتی اجرایی خواهد شد که برخی از تحریم‌های غرب لغو شوند. مسکو مشخصاً خواستار لغو محدودیت‌ها علیه مؤسسات مالی مرتبط با تجارت بین‌المللی مواد غذایی و کودهای شیمیایی شده است.
تردیدها درباره اهمیت توافق
برخی تحلیلگران در مورد میزان تأثیرگذاری این توافق تردید دارند. از زمان آغاز تهاجم گسترده روسیه، این کشور کنترل نظامی خود را بر دریای سیاه از دست داده و کریدور رومانی تاکنون امکان تردد ایمن کشتی‌های تجاری را فراهم کرده است.
به گفته نیروی دریایی اوکراین، از ۸۰ کشتی جنگی روسیه که پیش از حمله در دریای سیاه حضور داشتند، دست‌کم ۲۷ فروند منهدم یا آسیب جدی دیده‌اند. از این تعداد، حدود ۱۵ فروند همچنان قابل تعمیر بوده و در بهار ۲۰۲۴ تحت بازسازی قرار داشتند.
اختلاف بر سر معنای آتش‌بس
دولت ترامپ برای متقاعد کردن هر دو طرف به پذیرش آتش‌بس موقت ۳۰ روزه، با چالش‌های زیادی روبه‌رو بوده است.
اوکراین و روسیه هفته گذشته به‌طور اصولی با این پیشنهاد موافقت کردند، اما از آن زمان، حملات پهپادی و موشکی میان دو کشور ادامه یافته است.
همچنین، برداشت اوکراین و روسیه از آتش‌بس متفاوت است. در حالی که کاخ سفید اعلام کرده که این آتش‌بس شامل توقف حملات به «زیرساخت‌های انرژی و سایر تأسیسات» است، کرملین تفسیر محدودتری ارائه داده و گفته که توافق صرفاً شامل «زیرساخت‌های انرژی» می‌شود.
احیای توافق غلات؟
مقامات روسی تأیید کردند که در مذاکرات خود با آمریکا، بر سر امکان تردد ایمن کشتی‌های تجاری در دریای سیاه بحث کرده‌اند.
مسکو همچنین اعلام کرد که آماده است تا در قالبی که برای همه طرف‌ها قابل قبول باشد، توافق سال ۲۰۲۲ را که اجازه صادرات غلات اوکراین به آفریقا، خاورمیانه و آسیا را می‌داد، احیا کند.
این توافق که با میانجی‌گری سازمان ملل و ترکیه در تابستان ۲۰۲۲ حاصل شده بود، یک سال بعد با خروج روسیه از آن به دلیل برآورده نشدن خواسته‌های مسکو در مورد صادرات مواد غذایی و کود، فروپاشید.