صادق شجاعی، عضو هیات سیاسی–اجرایی «همبستگی جمهوریخواهان ایران»، در گفتوگو با یورونیوز درباره شایعات مربوط به تغییر سمت احتمالی غلامحسین محسنی اژهای از ریاست قوه قضاییه ایران به دبیری شورای نگهبان گفت: «احمد جنتی به دلیل کهولت سن احتمالا توان مدیریت شورای نگهبان را ندارد.»
شایعه تغییر رئیس قوه قضائیه ایران طی روزهای اخیر به سرعت در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی فراگیر شده است و برخی چهرههای نزدیک به جناح اصولگرا، درباره جابجایی احتمالی محسنی اژهای از ریاست قوه قضاییه به رأس شورای نگهبان اظهار نظر کردهاند.
محمد مهاجری، سردبیر خبرآنلاین درباره این شایعه نوشته است: «از برخی افراد مطلع شنیدم که بهاحتمال زیاد آقای محسنیاژهای جایگزین آیتالله احمد جنتی در شوراینگهبان میشود. تغییر در ترکیب شوراینگهبان، مبارک و البته ضروری است. به علاوه، خروج آیتالله جنتی هم پیام مثبت دارد. اما حضور آقای محسنی در سالهای اخیر در راس قوهقضاییه با تحولات خوبی همراه بوده و دستکم مدیریت او در مقایسه با اکثر قریب بهاتفاق روسای پیشین قوه در ۳۰سالگذشته موفقتر عمل کردهاست. اینکه آقای اژهای شوراینگهبان را از تراز کنونی به سطح بالاتر ارتقا دهد یک احتمال بسیار قوی است، اما بیم آن میرود که با رفتن ایشان از قوهقضاییه چرخ تحولات مثبت متوقف گردد یا دستکم سرعتش کند شود.»
سردبیر خبرآنلاین در حالی از مدیریت موفق محسنی اژهای بر ریاست قوه قضاییه ایران تجلیل کرده است که مطابق پارهای از شایعات در فضای سیاسی ایران، دلیل کنار رفتن احتمالا قریبالوقوع اژهای از ریاست این قوه، گزارشهای متعدد درباره فساد مالی محسنی اژهای است.
یک فعال سیاسی به یورونیوز گفت: «کنار نهادن محسنی اژهای از ریاست قوه قضاییه باب طبع علی خامنهای نیست ولی گزارشها دربارۀ فساد مالی اژهای چنان بوده که رهبر جمهوری اسلامی دیگر نمیتواند آنها را نادیده بگیرد.»
علیرغم این شایعات، به نظر میرسد محسنی اژهای همچنان جزو نیروهای وفادار به رهبر ایران محسوب میشود وگرنه عزل او از ریاست قوه قضاییه قاعدتا نباید به نصب او در رأس نهاد مهم شورای نگهبان منتهی شود.
برکناری رئیس قوه قضاییه ایران پیش از اتمام مدت قانونی حضورش در رأس این نهاد، در دهه اخیر نیز دو بار رخ داده است. بار اول زمانی بود که محمود صادقی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، درباره واریز میلیاردها تومان از وجوه قوه قضاییه به حسابهای شخصی صادق لاریجانی در مقام رئیس این قوه در صحن مجلس افشاگری کرد و ظاهرا همین امر نهایتا موجب شد صادق لاریجانی پنج ماه پیش از اتمام مدت ریاستش بر قوه قضاییه، از مقامش کنار برود و به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شود. بار دوم نیز ابراهیم رئیسی تقریبا دو سال و چهار ماه پس از آغاز ریاستش بر قوه قضاییه، این نهاد را ترک کرد تا ردای ریاست جمهوری ایران را بر تن کند.
صادق شجاعی، عضو هیات سیاسی-اجرایی «همبستگی جمهوریخواهان ایران»، در گفتوگو با یورونیوز جابجایی احتمالی محسنی اژهای از قوه قضاییه به شورای نگبهان را به معنای ارتقای جایگاه سیاسی و ناشی از اعتماد رهبر جمهوری اسلامی به توانایی محسنی اژهای برای اداره موثرتر شورای نگهبان در شرایط بحرانیِ ناشی از جنگ یا درگذشت علی خامنهای میداند.
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به سنت مهرهچینی خامنهای در نظام تحت امرش، درباره جابجایی احتمالی محسنی اژهای در ساختار قدرت جمهوری اسلامی گفت: «نکته اول، بحث مهرهچینی رهبر جمهوری اسلامی است. خامنهای همیشه تلاش کرده نیروهای نزدیک به خودش را، نیروهایی که به آنها اطمینان دارد، در نقاط حساس بنشاند. در سالهای اول رهبریاش که قدرت کمتری داشت، مسلما توانایی کمتری برای این کار داشت ولی به مرور زمان که قدرتش بیشتر شد، این مهرهچینی را در سطوح مختلف اعمال کرد. حتی به جز جاهایی که قانونا رهبر باید فردی را انتخاب کند، مثل اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، فقهای شورای نگهبان، رئیس قوه قضاییه و فرماندهان نظامی، مهرهچینیاش را به دیگر سطوح قدرت هم گسترش داده و حتی وزرا را هم، که باید مورد تایید مجلس باشند، با دقت زیاد، بویژه در وزارتخانههای حساستر به کار گماشته است.»
آقای شجاعی با اشاره به مرگ محتمل رهبر جمهوری اسلامی در ایندهای نه چندان دور افزود: «این جابجاییها را باید پیوند دهیم به مسئله جانشینی. به نظر میرسد خامنهای در سالهای اخیر اوضاع را به شکلی مدیریت کرده است که در روزی که دیگر خود خامنهای زنده نیست، افراد مستقر در پستهای حساس، که توان تاثیرگذاری در انتخاب رهبر بعدی را دارند، نظام را به مسیری ببرند که خامنهای احتمالا برای بعد از مرگ خودش در نظر گرفته است.»
وی همچنین با اشاره به جنگ دوازده روزۀ ایران و اسرائیل گفت: «در حمله اسرائیل به ایران، مینیاتوری از این وضعیت را دیدیم. زمانی که خامنهای ناچار بود مدتها مخفی شود و مدیریت مستقیم خودش را روی صحنه از دست داد، آزمونی پیش آمد برای سنجش توان مجموعه نیروهای منصوب خامنهای در هدایت و پیشبرد نظام. حالا بعضی از این پستها حساسترند و بعضی هم اهمیت کمتنری دارند.»
صادق شجاعی با توصیف محسنی اژهای به عنوان چهرهای تندرو درباره رابطۀ سیاسی محسنی اژهای و رهبر جمهوری اسلامی گفت: «دربارۀ شخص محنسی اژهای به جرات میتوان گفت یکی از مورد اعتمادترین نیروهای خامنهای در بیست سی سال اخیر بوده است. پستهایی داشته که همگی بسیار حساس بودهاند و تصدی همه آنها یا با انتخاب مستقیم خامنهای حاصل شده یا با اعمال نفوذ او. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده، الان که رئیس قوه قضاییه است، پیشتر که معاون اول و سخنگوی قوه قضاییه بود و در سخنگویی قوه قضاییه، مسیر جدیدی را باز کرد. یعنی به راحتی مینشست با خبرنگاران گفتوگو میکرد، سوالات تند را هم میشنید و پاسخهای تندتری هم میداد. وزیر اطلاعات بوده، دادستان دادگاه ویژه روحانیت بوده و در تمام این سالها مشخصا مورد اعتماد شخص خامنهای بوده.»
این عضو «همبستگی جمهوریخواهان ایران» پستهای امنیتی و حساس محسنی اژهای در چند دهه اخیر را یکی از دلایل اعتماد متقابل بین او و نظام سیاسی ایران دانست و افزود: «نکته دیگر درباره اژهای این است که از آن حلقۀ معروف روحانیون امنیتی مدرسۀ حقانی میآید. او برخلاف خیلی افراد دیگر، جاهطلبی شخصی نداشته و سرباز گوشبهفرمانی برای خامنهای به نظر میآمده و هر طور که او میگفته، این هم عمل میکرده و مدارج ترقی را پلهپله در نظام طی کرده است. با توجه به مشاغلی هم که داشته، اسرار زیادی از نظام میداند. کارنامه حقوق بشری بسیار سیاهی داشته و همان طور که اژهای از نظام چیزهای زیادی میداند، نظام هم در قسمتهای مختلفی اقدامات ضد حقوق بشری اژهای را میداند و این خودش نوعی ابزار کنترل است. یعنی دو طرف ابزار کنترل دارند و این نوعی اطمینان بین اژهای و نظام بوجود میآورد.»
آقای شجاعی، اهمیت پست شورای نگهبان در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی را مستلزم قرار گرفتن یک عنصر سیاسی «گوشبهفرمان» در این پست دانست و گفت: «اگر خبر درست باشد، خامنهای قرار است اژهای را به عنوان دبیر شورای نگهبان منصوب کند. سالهای سال است که خامنهای احمد جنتی را علیرغم کلی جوک که برای جنتی درست شده، به عنوان دبیر شورای نگهبان حفظ کرده است. طبعا دلیل این امر، اهمیت این پست برای رهبر جمهوری اسلامی است. بنابراین باید یک عنصر گوشبهفرمان جدی و صد درصد قابل اطمینان برای خامنهای، جانشین جنتی شود. در نتیجه اژهای میتواند گزینه مناسبی برای این پست باشد.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
این تحلیلگر سیاسی در نهایت شایعات مربوط به نارضایتی خامنهای از محسنی اژهای را نادرست دانست و نهایتا به یورونیوز گفت: «من بعید میدانم که انتقال اژهای به شورای نگهبان، دلیلش این باشد که خامنهای از اژهای ناراضی است؛ چون نشستن در رأس شورای نگهبان، برای اژهای ارتقای پست محسوب میشود. به طور معمول میتوان گفت کسی که رئیس قوه بوده و حالا دبیر شورای نگهبان شده، ارتقای شغلی پیدا نکرده، ولی دبیری شورای نگهبان عملا پست بسیار مهمی است. به ویژه اینکه خامنهای ممکن است به علت مرگ یا مخفی شدن به دلایل امنیتی، عملا در بحث جانشینی یا مدیریت کشور پس از حمله مجدد اسرائیل، امکان تاثیرگذاری نداشته باشد. در چنین شرایطی، جنتی هم به دلیل کهولت سن احتمالا توان مدیریت شورای نگهبان به عنوان نهادی بسیار موثر در اداره امور و تعیین سیاستهای کشور را ندارد. طبعا در این شرایط حساس، خامنهای به یک فرد قابل اطمینان در صدر شورای نگهبان نیاز دارد و محسنی اژهای میتواند یک انتخاب طبیعی معقول برای خامنهای باشد.»