در حالی که ایران در ششمین سال خشکسالی متوالی قرار دارد و فشار کمآبی در سراسر کشور افزایش یافته، گام نخست پروژه انتقال آب خلیج فارس به اصفهان در روز شنبه با حضور مسعود پزشکیان به بهرهبرداری رسید. این پروژه با ۲۰۰ میلیارد دلار، نمونهای پرهزینه است که تحقق آن میتواند با دشواری روبرو باشد.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری ایران در مراسم آغاز بهرهبرداری از این پروژه اعلام کرد که «با رسیدن آب دریا به صنایع آببَر اصفهان، برداشت این واحدها از منابع زیرزمینی و زایندهرود متوقف میشود.» او تأکید کرد که «اجرای پروژه، سهم زیستمحیطی زایندهرود و حقابه مردم منطقه را محفوظ نگه میدارد.»
مرحله نخست انتقال آب که از مسیر سیرجان انجام شده، ۷۰ میلیون مترمکعب آب را به اصفهان رسانده است. قرار است در مرحله دوم، ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای عمان به فلات مرکزی منتقل شود. به گفته مدیر پروژه، تکمیل سامانه انتقال آب حدود پنج سال زمان میبرد مگر آنکه اعتبارات لازم تأمین شود.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
مقامهای استان میگویند صنایع بزرگ از جمله فولاد مبارکه، ذوبآهن و پالایشگاه، همزمان با آغاز بهرهبرداری، برداشت خود از زایندهرود را متوقف کردهاند. مهدی جمالینژاد، استاندار اصفهان، این اقدام را گامی مهم در کاهش بارگذاری بر رودخانه و احیای آن دانست و گفت «این طرح بهنوعی مسیر انتقال آب به سایر نقاط، از جمله تهران، را در آینده هموار میکند.»
بحران گستردهتر آب ایران
این تحولات در شرایطی صورت میگیرد که ایران بنا بر گزارشهای رسمی و رسانهای، با خشکسالی شدید و کاهش چشمگیر منابع آبی روبهرو است. بر اساس گزارش روزنامه آرمان، بارشها در زمستان ۲۰۲۵ در بسیاری از استانها به حد «صفر» رسیده و بیش از دو سوم سدهای کشور با کمبود شدید آب مواجهاند. فرونشست زمین، بهویژه در تهران که سالانه حدود ۲۰ سانتیمتر فرومینشیند، یکی از پیامدهای این شرایط است.
طبق برآوردهای مطرحشده در گزارشهای بینالمللی، حدود ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف میشود و برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی سرعت فرونشست را افزایش داده است.
وضعیت قرمز آب تهران تا دو ماه آینده
در سال ۲۰۲۵، تهران با وضعیت قرمز منابع آب تا دو ماه آینده مواجه است و دریاچه ارومیه علیرغم ۱.۵ میلیارد دلار هزینه، احیا نشده است.
به گفته معاون شرکت آب منطقهای تهران، ذخیره آب شرب پنج سد استان تهران به ۱۷۰ میلیون متر مکعب رسیده که نسبت به ۳۸۰ میلیون متر مکعب سال گذشته تقریبا نصف شده است.
هزینههای آبرسانی از دریا و امکان تحقق واقعیت
برخی ارزیابیها، هزینه احیای منابع آبی ایران را حدود ۲۱۰ میلیارد دلار تخمین میزنند؛ رقمی که از طرحهای انتقال آب تا پروژههای شیرینسازی و احیای آبخوانها را پوشش میدهد.
پروژه انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی، با ۲۰۰ میلیارد دلار، نمونهای پرهزینه است که کارشناسان آن را «رؤیای غیرممکن» میدانند، زیرا ۱۷۰۰ کیلومتر لولهگذاری، تبخیر ۳۰ درصدی و آسیبهای زیستمحیطی را در پی دارد.
برخی تحلیلها، پروژههای بزرگ انتقال آب، مانند طرحهای مرتبط با خلیج فارس و دریای عمان را از نظر هزینه و اثرات زیستمحیطی نیازمند بررسی دقیقتر میدانند، هرچند مقامهای دولتی این پروژهها را برای تأمین آب صنایع و کاهش فشار بر منابع داخلی ضروری عنوان میکنند.