دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا روز جمعه سوم اکتبر اعلام کرد که حماس «برای یک صلح پایدار آماده است» و برای نخستین بار از اسرائیل خواست فوراً حملات خود به غزه را متوقف کند. او همچنین از واکنش این گروه فلسطینی به طرح پیشنهادی خود برای پایان دادن به جنگ غزه استقبال کرد.
اظهارات آقای ترامپ تنها ساعاتی پس از آن مطرح شد که گروه حماس پاسخ رسمی خود به طرح آمریکا را ارائه کرد. در این پاسخ، حماس برخی بندهای پیشنهاد آمریکا را پذیرفت، اما نسبت به بخش‌های دیگر مقاومت کرده و تأکید داشت که برای رسیدن به توافق نهایی، گفت‌وگوهای بیشتری لازم است.
طبق بیانیه حماس، این گروه آمادگی دارد همه ۴۸ گروگان باقیمانده را مطابق طرح پیشنهادی آزاد کند. در این طرح آمده است که آزادی گروگان‌ها ظرف ۷۲ ساعت پس از آغاز آتش‌بس دائمی انجام می‌شود و در مقابل، بیش از دو هزار زندانی فلسطینی به همراه اجساد کشته‌شدگان غزه آزاد خواهند شد. همچنین اسرائیل باید مرحله نخست خروج نیروهایش از غزه را آغاز کند.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
اما در بیانیه حماس تصریح شده است که آزادی گروگان‌ها تنها زمانی انجام خواهد شد که «شرایط میدانی لازم برای اجرای تبادل» فراهم باشد. حماس پیش‌تر به میانجی‌ها اطلاع داده بود که از مکان برخی اجساد گروگان‌های کشته‌شده بی‌خبر است و بازگرداندن همه اجساد به اسرائیل ممکن است مدتی زمان ببرد.
موسی ابومرزوق، عضو ارشد دفتر سیاسی حماس مستقر در دوحه، در گفت‌وگو با الجزیره پس از انتشار بیانیه این گروه گفت که بازگرداندن ۴۸ گروگان ظرف ۷۲ ساعت «غیرواقع‌بینانه» است. او با این حال تأکید کرد که حماس با ۹ بند نخست از طرح پیشنهادی ترامپ موافق است.
اعلام آمادگی اسرائیل برای اجرای مرحله نخست
پس از واکنش حماس، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که «اسرائیل آماده است مرحله نخست طرح ترامپ را برای آزادی فوری همه گروگان‌ها بی‌درنگ اجرا کند.»
البته این بیانیه اشاره‌ای به تازه‌ترین اظهارات ترامپ یا درخواست او برای توقف فوری حملات اسرائیل به غزه نکرد. با این حال، رسانه‌های عبری گزارش دادند که رهبران سیاسی اسرائیل پس از بیانیه رئیس جمهوری آمریکا، به ارتش اسرائیل دستور دادند کارزار تصرف شهر غزه را متوقف کند.
رادیوی ارتش گزارش داد که دستور صادرشده خواستار کاهش عملیات به «حداقل» است، به‌گونه‌ای که نیروهای زمینی صرفاً مانورهای دفاعی انجام دهند. گفته شده است که این تصمیم نتیجه گفت‌وگوهای شبانه میان مقام‌های اسرائیل و آمریکا بوده است.
ارتش اسرائیل بعداً در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دستور مقامات سیاسی، ایال زمیر، رئیس ستاد کل به نیروهایش فرمان داده تا خود را برای اجرای مرحله نخست طرح ترامپ درباره آزادی گروگان‌ها آماده کنند. جزئیات دستور مشخص نیست.
به گفته شاهدان عینی، جنگنده‌های ارتش اسرائیل تا یک ساعت پس از انتشار بیانیه حماس، حملات خود به شهر غزه را افزایش دادند و چند خانه در محله رِمال را بمباران کردند. حملاتی نیز علیه خان یونس انجام شد اما گزارشی از تلفات دریافت نشده است.
ترامپ: این مسئله تنها به غزه محدود نمی‌شود
آقای ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت که پس از بررسی پاسخ حماس، «باور دارد که آنها برای یک صلح پایدار آماده‌اند.»
او افزود: «اسرائیل باید فورا بمباران غزه را متوقف کند تا بتوانیم گروگان‌ها را با امنیت و سرعت آزاد کنیم!» این نخستین بار از زمان بازگشت ترامپ به قدرت بود که او از اسرائیل خواست عملیات نظامی در غزه را متوقف کند.
او استدلال کرد که «در حال حاضر، خارج کردن گروگان‌ها بیش از حد خطرناک است.»
آقای ترامپ همچنین اعلام کرد: «در حال حاضر درباره جزئیات در حال مذاکره هستیم.» او تصریح کرد که مخالفتی با انجام مذاکرات بیشتر برای نهایی‌سازی مفاد و نحوه اجرای طرح ۲۰ بندی خود ندارد.
رئیس جمهوری آمریکا افزود که «این مسئله تنها به غزه محدود نمی‌شود، بلکه درباره صلحی است که مدت‌هاست در خاورمیانه دنبال می‌شود.» او دوباره تأکید کرد که پایان جنگ غزه می‌تواند زمینه را برای گسترش توافق‌های ابراهیم فراهم سازد.
آقای ترامپ همچنین در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» نسخه کامل بیانیه حماس را که در آن پاسخ این گروه به پیشنهاد او برای پایان جنگ غزه اعلام شده بود، منتشر کرد. او توضیح بیشتری درباره این پیشنهاد نداد، اما همین اقدام نشانه‌ای بود از اینکه حداقل با بخشی از محتوای این بیانیه موافق است.
ترامپ در یک پیام ویدئویی جداگانه نیز گفت که به پایان درگیری در غزه و دستیابی به صلح در خاورمیانه «بسیار نزدیک» هستیم. او واکنش حماس را نوعی موفقیت برای خودش توصیف کرد و از کشورهایی چون قطر، ترکیه، عربستان سعودی، مصر، اردن و دیگران که به پیشبرد این روند کمک کرده‌اند، قدردانی کرد.
او از پشت میز دفتر ریاست جمهوری آمریکا گفت: «امروز روز مهمی است و باید ببینیم در نهایت چه اتفاقی می‌افتد.» او ادامه داد: «باید توافق نهایی را به‌طور روشن و قطعی روی کاغذ بیاوریم»؛ اظهاراتی که نشان می‌داد باوجود لحنی خوش‌بینانه و جشن‌گونه، همچنان نیاز به ادامه مذاکرات وجود دارد.
غافلگیری نتانیاهو؛ شادی خانواده گروگان‌ها و استقبال مصر و قطر
بر اساس گزارش شبکه «کانال ۱۲» اسرائیل، بنیامین نتانیاهو از واکنش آقای ترامپ غافلگیر شد، چراکه او در جریان یک جلسه داخلی پیش از اعلام موضع رئیس جمهوری آمریکا، نظر خود را چنین بیان کرده بود که پاسخ حماس در واقع نوعی عدم پذیرش این پیشنهاد است.
طبق این گزارش، نتانیاهو در همان جلسه گفته بود که اسرائیل باید موضعش را با آمریکا هماهنگ کند تا چنین برداشت نشود که حماس واقعاً پاسخ مثبت داده است.
«انجمن خانواده‌های گروگان‌ها» در بیانیه‌ای تأکید کرد که قاطعانه از ابتکار ترامپ برای پایان دادن به جنگ حمایت می‌کند و درخواست فوری او برای برقراری آتش‌بس را اقدامی حیاتی «برای جلوگیری از آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر به گروگان‌ها» خواند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
قطر با استقبال از موضع حماس، آن را نشانه‌ای از پذیرش طرح ترامپ و اعلام آمادگی این گروه برای آزادسازی تمامی گروگان‌های باقیمانده طبق مفاد توافق دانست.
وزارت امور خارجه مصر نیز از پاسخ حماس به پیشنهاد ترامپ استقبال کرد و آن را نشانه تمایل این گروه برای جلوگیری از قربانی شدن شمار بیشتری از غیرنظامیان فلسطینی و همچنین تمایل به «پایان دادن به یک دوره تاریک در تاریخ منطقه» دانست.
واکنش‌های غیر رسمی در ایران
در حالی که پاسخ حماس به طرح صلح پیشنهادی دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ در غزه با استقبال جهانی گسترده‌ای روبرو شده است، تحلیل‌های منتشر شده در رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، از نگاهی عمیقاً بدبینانه و منفی به این طرح حکایت دارد.
هرچند مقامات رسمی ایران هنوز موضع‌گیری صریحی در این خصوص نداشته‌اند، اما جهت‌گیری رسانه‌های کلیدی، نیات پشت پرده این طرح را زیر سوال برده‌اند.
یک تحلیل منتشر شده در رسانه‌ای منتسب به دفتر رهبر جمهوری اسلامی، طرح ترامپ را تلاشی برای نجات بنیامین نتانیاهو از باتلاق غزه توصیف کرده است.
این گزارش تأکید می‌کند که طرح مذکور با ظاهر بازسازی غزه و آزادی اسرا، در واقع هدف اصلی خود را که «خلع سلاح مقاومت» و تحکیم حضور اسرائیل است، پنهان می‌کند.
بر اساس این دیدگاه، این طرح هیچ جایگاهی برای فلسطینی‌ها در تعیین سرنوشت خود قائل نشده و عملاً اهدافی را دنبال می‌کند که اسرائیل طی سه سال جنگ نتوانسته بود به آنها دست یابد.