رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه اعلام کرد توافق امضا شده میان تهران و این نهاد وابسته به سازمان ملل این امکان را فراهم می‌کند که آژانس به همه تأسیسات هسته‌ای ایران حتی آنها که در جریان جنگ ۱۲ روزه آسیب دیده‌اند؛ بدون استثنا دسترسی داشته باشد.
آگهی
به گفته او، ایران بر پایه این توافق موظف خواهد بود درباره محل نگهداری موادی که در سایت‌های هدف حمله اسرائیل بوده‌اند گزارش دهد.
خبر امضای توافق یاد شده روز سه‌شنبه پس از دیدار گروسی با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و بدر عبدالعاطی وزیر خارجه مصر اعلام شد، اما جزئیات آن هنوز منتشر نشده است.
گروسی در سخنرانی روز چهارشنبه خود در نشست شورای حکام آژانس در وین گفت این سند «درک روشنی از رویه‌های اطلاع‌رسانی بازرسی و اجرای آنها فراهم می‌کند.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزود این توافق «شامل همه تأسیسات و مجموعه‌های ایران است و همچنین گزارش‌دهی لازم درباره تمام سایت‌های مورد حمله اسرائیل، از جمله مواد هسته‌ای موجود در آنها را در بر می‌گیرد». او خاطرنشان کرد که این سند «راه را برای بازرسی‌ها و دسترسی‌های مربوطه باز می‌کند»، اما زمان انجام این بازرسی‌ها را مشخص نکرد.
آقای گروسی گفت: «ماهیت فنی این سند از اهمیت زیاد آن نمی‌کاهد. ایران و آژانس اکنون همکاری را به‌صورت متقابل و جامع از سر خواهند گرفت. بگذارید صریح بگویم، این اقدامات عملی باید همین حالا اجرا شود.» رافائل گروسی ابراز امیدواری کرد بعد از ملاقات قاهره ایران از ان‌پی‌تی خارج نشود.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، ۱۱ تیر امسال قانونی را که مجلس برای تعلیق همه همکاری‌ها با آژانس تصویب کرده بود، برای اجرا به نهادهای مربوطه ابلاغ کرد. این اقدام پس از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران صورت گرفت که طی آن اسرائیل و آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کردند.
بازرسان آژانس از زمان آغاز جنگ نتوانسته‌اند ذخایر اورانیوم نزدیک به درجه تسلیحاتی ایران را راستی‌آزمایی کنند؛ موضوعی که آژانس آن را «نگرانی جدی» توصیف کرده است. گزارشی محرمانه از آژانس مستقر در وین می‌گوید ایران تا ۱۳ ژوئن ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار داشته است.
بر اساس معیارهای آژانس، اگر این اورانیوم تا ۹۰ درصد غنی‌سازی شود، برای ساخت ۱۰ سلاح هسته‌ای کافی خواهد بود، هرچند ساخت یک سلاح واقعی به تخصص‌های دیگری مانند افزودن سامانه انفجاری نیاز دارد.
تنها سایتی که از زمان جنگ توسط آژانس در ایران بازرسی شده، نیروگاه هسته‌ای بوشهر بوده است که با کمک فنی روسیه فعالیت می‌کند. بازرسان از ۲۷ اوت به مدت دو روز شاهد فرآیند تعویض سوخت در این نیروگاه بوده‌اند.
عراقچی روز سه‌شنبه گفت در این توافق نگرانی‌ها و چالش‌های امنیتی کشورش مد نظر قرار گرفته و الزامات فنی همکاری با آژانس تعیین شده است. اما هشدار داد در صورت «هر گونه اقدام خصمانه‌ای» علیه ایران، از جمله بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، تهران این توافق را باطل‌شده تلقی خواهد کرد.
این نشست در زمانی حساس برگزار شد، زیرا فرانسه، آلمان و بریتانیا از ۲۸ اوت روند بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را به‌دلیل آنچه «عدم پایبندی به توافق ۲۰۱۵» نامیده‌اند، آغاز کردند.
این روند که دیپلمات‌ها آن را «مکانیسم ماشه» نامیده‌اند، هنگام مذاکرات برجام طراحی شد تا در سازمان ملل غیرقابل وتو باشد و می‌تواند ظرف یک ماه به اجرا درآید.
این اقدام شمارش معکوس ۳۰ روزه‌ای را برای بازگشت تحریم‌ها به جریان انداخته است، مگر آنکه ایران و غرب به یک توافق دیپلماتیک برسند.
عراقچی: هیچ دسترسی‌ای به آژانس داده نمی‌شود
با این همه عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران کاملا بر خلاف گروسی سخن گفته است.
عراقچی که پس از مصر به تونس سفر کرده است، درباره توافق قاهره گفت: «بر اساس این توافق باید تأکید کنم که هیچ دسترسی‌ای به بازرسان آژانس داده نمی‌شود، مگر در مورد نیروگاه بوشهر که به دلیل تعویض سوخت و بنا به مصوبه شورای عالی امنیت ملی از قبل در جریان بوده و همچنان ادامه دارد.»
عراقچی ادامه داد: «نفس این توافق هیچ دسترسی تازه‌ای را ایجاد نمی‌کند. ایران، بر اساس گزارش‌هایی که در آینده خواهد داد، نوع دسترسی‌ها را در زمان خودش مورد مذاکره قرار خواهد داد. حتی درباره شکل بازرسی‌ها و دسترسی‌هایی که آژانس باید داشته باشد، در این توافق هیچ صحبتی نشده و این موضوع به مذاکرات جداگانه‌ای در آینده موکول شده است؛ آن هم پس از ارائه گزارش ایران. در مجموع، می‌توان گفت یک گام تازه در مسیر درست برداشته شده است؛ گامی که بهانه‌جویی‌ها را کاملاً از بین می‌برد و کسانی را که به دنبال سوءاستفاده برای مقاصد خود بودند، خلع سلاح می‌کند.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
وزیر خارجه ایران افزود: «این سند و ادامه حیات آن مشروط به این است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صورت نگیرد. از جمله، اگر آنچه که به مکانیسم ماشه معروف شده عملیاتی شود، قطعاً اجرای این سند نیز متوقف خواهد شد.»
کشورهای اروپایی گفته‌اند در صورتی که ایران مذاکرات مستقیم با آمریکا درباره برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد، دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌ای را بپذیرد و درباره بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا که آژانس از وجود آن خبر داده توضیح دهد، حاضرند مهلت را تمدید کنند.