در سه روز گذشته، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در یکی از بنادر پررفت‌وآمد کشورش میزبان نشستی با حضور رهبران آسیایی و خاورمیانه‌ای بود؛ نشستی که به‌طور دقیق طراحی شده بود تا چشم‌انداز او از «نظم نوین جهانی» را به نمایش بگذارد.
آگهی
چین اما علاوه بر این نشست اکنون آماده است تا تصویری متفاوت ارائه کند: قدرت‌نمایی نظامی عظیم در قلب پکن.
روز چهارشنبه، رهبر چین در خیابان اصلی پایتخت، خیابان «صلح ابدی»، نظاره‌گر رژه‌ای بزرگ خواهد بود.
در این رژه تسلیحات پیشرفته هایپرسونیک، موشک‌های هسته‌ای و پهپادهای زیرآبی به نمایش گذاشته خواهد شد و هزاران سرباز از مقابل رهبر چین رژه خواهند رفت. پیام روشن است: پکن قصد دارد قواعد جهانی را بازنویسی کند و از رویارویی با غرب ابایی ندارد.
فهرست مهمانان و حضور ایران
قدرت‌نمایی شی تنها در نمایش سخت‌افزار نظامی خلاصه نمی‌شود. لیست مهمانان ویژه او هم حامل پیامی سیاسی است. بیش از ۲۰ رهبر جهان که عمدتا روابط دوستانه با چین دارند در این مراسم حضور خواهند داشت.
در راس این فهرست ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران قرار دارند.
این نخستین بار است که رهبران چهار کشوری که در واشنگتن به‌عنوان یک «محور ضدآمریکایی» یا «محور آشوب» شناخته می‌شوند (شامل چین، روسیه، کره شمالی و ایران) همزمان در یک مراسم واحد حضور می‌یابند.
از دید تحلیلگران غربی، این هم‌نشینی معنای روشنی دارد. ایران و کره شمالی در طول جنگ اوکراین به روسیه سلاح رسانده‌اند و در مورد پیونگ‌یانگ حتی نیروی نظامی در اختیار مسکو قرار گرفته است. چین نیز با حمایت اقتصادی و صنعتی به اقتصاد جنگ‌زده‌ی روسیه کمک کرده است.
حضور رئیس‌جمهور ایران در کنار پوتین و کیم، آن هم در یک رژه نمادین، نشان می‌دهد که پکن در حال مشروعیت‌بخشی به شبکه‌ای از قدرت‌های مخالف نظم آمریکامحور است.
به اعتقاد کارشناسان، برای شی این نمایش فرصتی است تا خود را بازیگری سنگین‌وزن معرفی کند که توانایی فشار بر پوتین برای پایان جنگ را دارد، اما قصد ندارد این نفوذ را مطابق قواعد غربی به کار گیرد.
چالش مستقیم با غرب
برای رهبران غربی که به دنبال افزایش فشار بر پوتین برای پایان دادن به جنگ اوکراین هستند، این تصاویر بسیار نگران‌کننده خواهد بود. چراکه نشانه‌ای از هم‌گرایی کشورهایی است که از دید آمریکا و متحدانش چالش‌گران اصلی نظم جهانی محسوب می‌شوند.
به نظر می‌رسد شی جین پینگ، قدرتمندترین رهبر چین در چند دهه اخیر، قصد دارد با ترکیبی از «قدرت نرم» از طریق دیپلماسی و «قدرت سخت» از طریق رژه نظامی، پیامی دوگانه ارسال کند.
این‌که چین نه‌تنها قدرتی اقتصادی و سیاسی است، بلکه توان نظامی لازم برای حمایت از جاه‌طلبی‌های جهانی خود را هم دارد.
پیام به متحدان آمریکا
برخی تحلیلگران می‌گویند این نمایش در زمانی حساس برگزار می‌شود. تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، سیاست خارجی آمریکا دچار آشفتگی شده و جنگ تجاری جهانی بسیاری از کشورها، حتی متحدان نزدیک واشنگتن، را متضرر کرده است.
به اعتقاد آنان همین امر فرصتی برای چین ایجاد کرده تا خود را به‌عنوان قدرتی باثبات و جایگزینی معتبر برای نظم آمریکامحور معرفی کند.
شی در سخنرانی‌های اخیر خود در نشست سازمان همکاری شانگهای، بر «رد ذهنیت جنگ سرد، مقابله با زورگویی و اصلاح نظام بین‌الملل» تأکید کرده و وعده صدها میلیون دلار کمک به کشورهای عضو داده است. او به‌روشنی می‌خواهد نشان دهد که «قواعد چند کشور خاص نباید بر دیگران تحمیل شود.»
ریشه‌های تاریخی و روایت مشترک
این رژه همزمان با هشتادمین سالگرد تسلیم ژاپن در جنگ جهانی دوم برگزار می‌شود؛ جنگی که چین و شوروی (روسیه امروزی) در آن علیه امپریالیسم ژاپن جنگیدند.
شی و پوتین تلاش می‌کنند از این تاریخ بهره ببرند تا خود را به‌عنوان «حافظان نظم پساجنگ جهانی دوم» معرفی کنند؛ نظمی که از دید آنان در تضاد با نظمی است که آمریکا و متحدانش پس از آن جنگ ایجاد کرده‌اند.
در روایت آنان بحران‌های امروز، از جنگ اوکراین گرفته تا برنامه هسته‌ای کره شمالی، بیش از آنکه نتیجه اقدامات این کشورها باشد محصول بی‌توجهی آمریکا و متحدانش به «نگرانی‌های امنیتی مشروع» دیگر قدرت‌هاست.