نیویورک تایمز گزارش مفصلی را درباره رخدادها و تحولات پشت‌پرده در بالاترین سطوح امنیتی و نظامی ایران طی جنگ ۱۲ روزه این کشور با اسرائیل منتشر کرد که در ادامه، ترجمه آن را می‌خوانید:
آگهی
نشست به‌قدری محرمانه بود که تنها حاضران یعنی شماری از مقام‌های ارشد دولتی ایران و فرماندهان نظامی، از زمان و مکان آن اطلاع داشتند.
۱۶ ژوئن، چهارمین روز جنگ ایران و اسرائیل، شورای عالی امنیت ملی ایران برای جلسه‌ای اضطراری در پناهگاهی در ۳۰ متر زیر دامنه کوهی در غرب تهران گرد هم آمد. چند روز بود که بمباران بی‌وقفه اسرائیل تأسیسات نظامی، دولتی و هسته‌ای را نابود کرده و بخش بزرگی از فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران را از میان برده بود.
مقام‌ها، از جمله رئیس‌جمهور، رؤسای قوه قضائیه و وزارت اطلاعات و فرماندهان ارشد نظامی، هر یک با خودروهای جداگانه وارد شدند. هیچ‌کدام تلفن همراه نداشتند، زیرا می‌دانستند اسرائیل قادر به ردیابی آنهاست.
اما با وجود همه تدابیر امنیتی، اندکی پس از آغاز جلسه، جنگنده‌های اسرائیلی شش بمب روی پناهگاه انداختند و دو درِ ورودی و خروجی آن را هدف گرفتند. به طرز شگفت‌انگیزی، هیچ‌یک از افراد داخل پناهگاه کشته نشدند. اما وقتی سران نظام بیرون آمدند، با پیکر چند محافظ که در اثر انفجار جان باخته بودند، روبه‌رو شدند.
این حمله دستگاه اطلاعاتی ایران را دچار آشفتگی کرد و خیلی زود مقام‌های ایرانی متوجه رخنه‌ای مرگبار شدند: اسرائیل با هک کردن تلفن‌های همراه محافظانی که بیرون پناهگاه منتظر مانده بودند، محل جلسه را پیدا کرده بود.
ردیابی محافظان توسط اسرائیل تاکنون گزارش نشده بود. این بخشی از تلاش گسترده‌تر اسرائیل برای نفوذ به درونی‌ترین لایه‌های امنیتی و اطلاعاتی ایران بود؛ تلاشی که مقام‌های تهران را دو ماه است درگیر کرده است.
به گفته مقام‌های ایرانی و اسرائیلی، استفاده غیرمحتاطانه نیروهای امنیتی ایران از تلفن همراه، به ویژه طی سال‌های اخیر، از جمله برای انتشار مطالب در شبکه‌های اجتماعی، نقشی اساسی در کمک به اسرائیل برای شکار دانشمندان هسته‌ای و فرماندهان نظامی ایران داشته است. چنان که نیروی هوایی اسرائیل توانست در هفته اول جنگ ژوئن، با شلیک موشک و فروریختن بمب، شماری از آنها را بکشد.
ساسان کریمی، معاون سابق رئیس‌جمهور در امور راهبردی و استاد دانشگاه تهران، گفت: «ما می‌دانیم مقامات و فرماندهان ارشد، گوشی تلفن همراه با خود حمل نمی‌کردند، اما همراهان آنها یعنی محافظان و رانندگان، تلفن داشتند و احتیاط لازم را لحاظ نمی‌کردند. همین باعث شد بسیاری از آنها ردیابی شوند.»
شرح حمله اسرائیل به جلسه شورای امنیت ملی ایران، و جزئیات ردیابی و هدف قرار دادن مقام‌ها و فرماندهان ایرانی، بر پایه مصاحبه با پنج مقام ارشد ایرانی، دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ۹ مقام نظامی و اطلاعاتی اسرائیلی به‌دست آمده است.
رخنه‌های امنیتی در میان محافظان فقط بخشی از روند طولانی و غالباً موفق اسرائیل در استفاده از جاسوسان، عوامل نفوذی و فناوری علیه ایران بوده است؛ روندی که گاهی پیامدهای ویرانگر داشته است.
پس از پایان درگیری اخیر، ایران تمرکز خود را بر شناسایی عوامل نفوذی گذاشته است که بیم دارد همچنان در داخل دولت و کشور فعال باشند.
مصطفی هاشمی‌طبا، معاون و وزیر پیشین، در مصاحبه‌ای در اواخر ژوئن با رسانه‌های داخلی گفت: «نفوذ به بالاترین سطوح تصمیم‌گیری ما رسیده است.»
اوایل ماه جاری، ایران یک دانشمند هسته‌ای به نام روزبه وادی را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل و کمک به ترور دانشمند دیگری اعدام کرد. سه مقام ارشد ایرانی و یک عضو سپاه گفتند ده‌ها نفر از بخش‌های نظامی، اطلاعاتی و دولتی به اتهام جاسوسی برای اسرائیل یا بازداشت شده یا در حبس خانگی‌اند؛ ازجمله برخی از مقام‌های رده‌های بالا.
البته اسرائیل تاکنون هیچ ارتباطی را نه تأیید و نه تکذیب کرده است.
بازی‌های جاسوسی میان ایران و اسرائیل دهه‌هاست که بخشی ثابت از جنگ سایه میان دو کشور بوده است. موفقیت اسرائیل در ژوئن و کشتن بسیاری از چهره‌های مهم امنیتی ایران نشان می‌دهد تا چه حد اسرائیل دست بالا را پیدا کرده است.
اسرائیل از پایان سال ۲۰۲۲ دانشمندان هسته‌ای ایران را ردیابی می‌کرد و حتی در اکتبر گذشته درباره ترور آنها تصمیم‌گیری کرده بود، اما به دلیل نگرانی از بروز تنش با دولت بایدن دست نگه داشت.
از اواخر سال گذشته تا ژوئن، تیمی که اسرائیلی‌ها آن را «تیم قطعِ سر» می‌نامیدند، پرونده‌های همه دانشمندان پروژه هسته‌ای ایران را مرور کردند تا تصمیم بگیرند چه کسانی باید هدف قرار گیرند. فهرست اولیه شامل ۴۰۰ نفر بود. این فهرست، عمدتا با استفاده از آرشیو هسته‌ای ایران که موساد در ۲۰۱۸ سرقت کرده بود، به ۱۰۰ نفر کاهش یافت. در نهایت، ایران اعلام کرد اسرائیل ۱۳ دانشمند را ترور کرد.
هم‌زمان، اسرائیل برنامه‌ای برای هدف گرفتن فرماندهان ارشد نظامی ایران تحت عنوان «عملیات عروسی سرخ» طراحی کرد؛ نامی برگرفته از یکی از قسمت‌های خونین سریال بازی تاج‌وتخت. یک مقام اسرائیلی گفت نخستین هدف، امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، بود.
مقام‌های اسرائیلی گفتند ایده اصلی در هر دو عملیات این بود: شناسایی ۲۰ تا ۲۵ هدف انسانی در ایران و ضربه زدن به همه آنها در همان ابتدای کارزار، چون بعدا آنها محتاط‌تر شده و زدنشان سخت‌تر می‌شد.
در یک مصاحبه ویدئویی با خبرنگار ایرانی، احمد وحیدی، گفت: «دشمن بیشترین اطلاعات خود را از فناوری، ماهواره‌ها و داده‌های الکترونیکی می‌گیرد. آنها می‌توانند افراد را پیدا کنند، صدا و تصویر بگیرند، با ماهواره‌های دقیق زوم کنند و مکان‌ها را کشف کنند.»
از نگاه اسرائیل، افزایش آگاهی ایران نسبت به تهدید، به‌عنوان یک فرصت دیده شد. علی خامنه‌ای، رهبر ایران، از ترس ترورهای بیشتر، دستور به‌کارگیری محافظان بیشتر و پرهیز از استفاده از تلفن همراه و پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ که در ایران رایج است، را صادر کرد.
اما اسرائیل متوجه شد همان محافظان نه‌تنها تلفن همراه دارند، بلکه در شبکه‌های اجتماعی هم فعال‌اند.
یک مقام دفاعی اسرائیل گفت: «استفاده از این‌همه محافظ، ضعفی بود که ما به آنها تحمیل کردیم و توانستیم از آن بهره ببریم.»
مقام‌های ایرانی مدت‌ها مظنون بودند که اسرائیل با تلفن‌های همراه فرماندهان و دانشمندان آنها را ردیابی می‌کند. پس از آنکه اسرائیل سال گذشته هزاران پیجر نیروهای حزب‌الله را در لبنان منفجر کرد، ایران استفاده از تلفن‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها را برای برخی مقام‌های حساس، ممنوع کرد.
اکنون تلفن‌های هوشمند برای فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و مقامات دولتی کاملا ممنوع است.
حفاظت از مقام‌ها و دانشمندان بر عهده یک یگان ویژه سپاه به نام انصارالمهدی است. فرمانده کل این یگان، که پس از روی کار آمدن دولت جدید در اوت گذشته منصوب شد، محمدجواد اسدی است؛ یکی از جوان‌ترین فرماندهان ارشد سپاه به شمار می‌رود.
به گفته دو مقام ارشد ایرانی، اسدی شخصا و دست‌کم یک ماه پیش از کشته شدنشان در روز اول جنگ به چند فرمانده ارشد و یک دانشمند هسته‌ای، محمدمهدی طهرانچی، هشدار داده بود که اسرائیل قصد ترور آنها را دارد. او همچنین جلسه‌ای با سرگروه‌های تیم‌های حفاظتی برگزار کرده و از آنها خواسته بود اقدامات امنیتی بیشتری در نظر بگیرند.
در ابتدا، ممنوعیت تلفن همراه شامل محافظان نمی‌شد. اما پس از موج ترورها در روز نخست جنگ، این قانون تغییر کرد: محافظان فقط باید بی‌سیم حمل کنند و تنها سرگروه‌ها که همراه مقامات سفر نمی‌کنند، می‌توانند موبایل داشته باشند.
با این حال، به گفته مقام‌هایی که در جلسات امنیتی با اسدی شرکت کرده‌اند، یکی از اعضاء جلسه این قانون را نقض کرد و تلفن همراهی را به جلسه شورای امنیت ملی برد. همین باعث شد اسرائیل بتواند حمله دقیق خود را انجام دهد.
حمزه صفوی، تحلیلگر سیاسی و نظامی که پدرش مشاور ارشد نظامی آیت‌الله خامنه‌ای است، گفت که برتری فناورانه اسرائیل نسبت به ایران تهدیدی موجودیتی است. او افزود که ایران چاره‌ای جز انجام پاکسازی امنیتی، بازنگری در پروتکل‌ها و اتخاذ تصمیمات سخت از جمله بازداشت و محاکمه جاسوسان رده‌بالا ندارد.
او در یک مصاحبه تلفنی گفت: «باید هر کاری لازم است انجام دهیم تا این تهدید را شناسایی و برطرف کنیم؛ ما یک ضعف بزرگ امنیتی و اطلاعاتی داریم و هیچ چیز فوری‌تر از ترمیم این حفره نیست.»
وزیر اطلاعات ایران در بیانیه‌ای در ماه جاری گفت که این وزارتخانه تلاش اسرائیل برای ترور ۲۳ مقام ارشد را خنثی کرده است، اما نام‌ها یا جزئیات سمت و رتبه آنها را اعلام نکرد. در بیانیه آمده بود که در ماه‌های منتهی به جنگ، ایران ۱۳ طرح اسرائیل برای ترور ۳۵ مقام عالی‌رتبه نظامی و دولتی را کشف و خنثی کرده است. (یک مقام اطلاعاتی اسرائیل روایت ایران را رد کرده و گفت اسرائیل پیش از حمله غافلگیرانه ژوئن هیچ عملیاتی انجام نمی‌داده که باعث افزایش هوشیاری ایران شود.)
در همان بیانیه همچنین آمده بود که نیروهای امنیتی ۲۱ نفر را به اتهام جاسوسی برای موساد و فعالیت به‌عنوان عوامل میدانی و پشتیبانی در دست‌کم ۱۱ استان ایران شناسایی و بازداشت کرده‌اند.
ایران همچنین از زمان حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که موجب شروع جنگ غزه شد و به عملیات نظامی تهاجمی اسرائیل در ایران و لبنان منجر شد، تلاش‌های خود را برای جذب جاسوس در داخل اسرائیل تشدید کرده است.
در سال گذشته، شین‌بت (سرویس اطلاعات داخلی اسرائیل) ده‌ها اسرائیلی را بازداشت و آنها را متهم کرده که به‌عنوان ماموران پولی ایران فعالیت می‌کرده‌اند و در جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف احتمالی حملات ایران علیه اسرائیل مشارکت داشته‌اند.
اسرائیل ترور دانشمندان هسته‌ای برجسته ایران را به‌عنوان یک اولویت فوری در نظر گرفته تا برنامه هسته‌ای این کشور را به عقب براند، حتی دو دانشمند جوان و نوظهور را مسموم کرد.
با پیشرفت تدریجی ایران طی سال‌ها در غنی‌سازی اورانیوم تا سطح نزدیک به درجه تسلیحاتی، مقام‌های نظامی و اطلاعاتی اسرائیل به این نتیجه رسیدند که کارزار خرابکاری و انفجار در تأسیسات غنی‌سازی که موساد سال‌ها درگیر آن بود، تنها تأثیر حاشیه‌ای داشته است.
به گفته سه مقام امنیتی اسرائیلی، در سال ۲۰۲۱ تمرکز به‌سمت آنچه مقام‌های اسرائیلی «گروه سلاح» می‌نامیدند تغییر کرد، گروهی از دانشمندان ایرانی که اسرائیل معتقد بود به‌طور منظم برای ساخت یک وسیله انفجاری جهت فعال کردن اورانیوم غنی‌شده و ایجاد انفجار هسته‌ای همکاری می‌کردند. این یکی از دشوارترین بخش‌های فناورانه در یک پروژه هسته‌ای است. (ایران بارها اعلام کرده برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نهادهای اطلاعاتی آمریکا نیز سال‌هاست ارزیابی کرده‌اند که ایران برنامه خود را تسلیحاتی نکرده است.)
این گروه از دانشمندان، هدف اصلی چیزی شد که اسرائیل آن را «عملیات نارنیا» نامید؛ برنامه نظامی برای از میان برداشتن دانشمندان در روزهای نخست جنگ بهار امسال.
تا زمان نشست ۱۶ ژوئن شورای عالی امنیت ملی ایران، اسرائیل چندین چهره برجسته مرتبط با برنامه هسته‌ای را کشته بود، از جمله محمدمهدی طهرانچی و فریدون عباسی، دو دانشمند هسته‌ای که تنها چند روز قبل‌تر ترور شده بودند. تلفن‌های همراه محافظان آنها به اسرائیل کمک کرد همه را هدف بگیرد.
اما اسرائیل فقط دانشمندان را هدف نگرفته بود، بلکه طیف وسیعی از سران ایرانی از جمله رؤسای قوای حاضر در جلسه شورای امنیت ملی را در فهرست داشت و دست‌کم ۳۰ فرمانده ارشد نظامی را در حملات جنگی کشت.
امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در همان ابتدای جنگ تیم فرماندهی خود را همراه با واحدهای امنیتی گرد هم آورد تا اطلاعات مربوط به حملات احتمالی اسرائیل را رصد کنند. اما جنگنده‌های اسرائیلی حمله‌ای دقیق به پناهگاهی انجام دادند که حاجی‌زاده در آن پناه گرفته بود و او و دیگر فرماندهان ارشد را کشتند.
علیرضا حاجی‌زاده، پسر فرمانده، گفته بود پدرش در استفاده از تلفن‌ها احتیاط زیادی داشت. او در یک ویدئو منتشرشده در رسانه‌های ایرانی، گفت: «وقتی پدرم می‌خواست موضوع مهمی را مطرح کند، به ما می‌گفت تلفن‌ها و دستگاه‌های هوشمند را از اتاق بیرون ببرید و دورتر بگذارید.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
توانایی ردیابی محافظان همچنین به اسرائیلی‌ها کمک کرد تا به جلسه ۱۶ ژوئن برسند. حاضران در آن جلسه علاوه بر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، شامل محمدباقر قالیباف رئیس مجلس و غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه بودند. همچنین وزیران کشور، دفاع و اطلاعات و شماری از فرماندهان نظامی تازه‌منصوب شده نیز حضور داشتند که جایگزین مقام‌های کشته‌شده در حملات قبلی شده بودند.
بر پایه گزارش‌های منتشرشده پس از حمله، انفجار اتاق جلسه را ویران کرد؛ فضا از آوار، دود و گردوغبار پر شد و برق قطع گردید. پزشکیان گفته بود از میان آوار روزنه باریکی دیده که از آن نوری می‌تابید و هوایی جریان داشت.
سه مقام ارشد گفتند رئیس‌جمهور با دستان خالی شروع به کندن آوار کرد و سرانجام فضایی ایجاد شد تا همه یک‌به‌یک از آن خارج شوند. پزشکیان از زخم سطحی پایش در اثر ترکش رنج می‌برد و وزیر کشور به‌دلیل مشکل تنفسی به بیمارستان منتقل شد.
پزشکیان اخیرا در دیداری با روحانیون ارشد که ویدئوی آن در رسانه‌های ایران منتشر شد، درباره آن حمله گفت: «فقط یک سوراخ بود و دیدیم هواست و گفتیم دیگر خفه نمی‌شویم. واقعیت این است که زندگی یک لحظه است.»
او گفت اگر اسرائیل موفق می‌شد مقامات ارشد کشور را بکشد، ایران دچار هرج‌ومرج می‌شد.
او افزود: «مردم امید خود را از دست می‌دادند.»