روزنامه واشنگتن پست در مقاله‌ای به قلم دیوید ایگناسیوس نوشته است که اسرائيل پیش از آتش‌بس، قصد داشته طرح حملات گسترده و جدید خود با هدف سرنگونی جمهوری اسلامی را آغاز کند که دونالد ترامپ آتش‌بس را اعلام کرده است.
آگهی
این تحلیلگر سرشناس آمریکایی در مقاله خود می‌نویسد که شواهد روزافزون نشان می‌دهد برنامه هسته‌ای ایران چنان صدمات شدیدی را متحمل شده که برای احیای آن به دست‌کم یکسال و شاید هم بیشتر زمان نیاز است.
دیوید ایگناسیوس به نقل از یک منبع آگاه اسرائیلی می‌نویسد که «ایران دیگر یک کشور در آستانه هسته‌ای نیست» و حتی اگر تهران بتواند فعالیت‌های خود را به شکل پنهان ادامه دهد، برای ساخت یک سلاح هسته‌ای قابل پرتاب به حداقل یک تا دو سال زمان نیاز دارد.
در سناریویی خوشبینانه، ایران ممکن است بتواند یک وسیله انفجاری ابتدایی را زودتر آزمایش کند، اما به گفته این منبع، اسرائیل احتمالاً متوجه چنین تلاشی خواهد شد و پیش از آن، حمله‌ای فلج‌کننده ترتیب خواهد داد.
این روایت، ارزیابی‌هایی را که پیش‌تر از سوی دولت ترامپ و مقام‌های اسرائیلی مطرح شده بود تأیید می‌کند؛ مبنی بر اینکه کارزار نظامی علیه ایران به اهداف خود رسیده است.
البته برخی ابعاد همچنان نامشخص هستند؛ مثلاً ممکن است ایران سانتریفیوژها، ذخایر اورانیوم یا تجهیزات حساس خود را در نقاطی پنهان کرده باشد که از حملات در امان مانده‌اند. ایران همچنین می‌تواند با منابع محدود باقی‌مانده، به‌سمت تولید بمب هسته‌ای خیز بردارد یا با اقدامات تروریستی، ضربه‌هایی به اسرائیل یا ایالات متحده وارد کند.
نابودی سانتریفیوژها، توقف مسیر تسلیحاتی
منابع اسرائیلی و آمریکایی گفته‌اند که کارزار بمباران، علاوه بر نابود کردن بسیاری از سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم، بیشتر بخش‌های برنامه تسلیحاتی ایران را که هدف آن تولید سلاح هسته‌ای بود، از بین برده است.
به‌گفته منابع اسرائیلی، ایران در حال تحقیق روی سلاح‌هایی مانند بمب الکترومغناطیسی (EMP) برای از کار انداختن زیرساخت‌های الکترونیکی اسرائیل، بمب هم‌جوشی (fusion bomb) همچنین کلاهک‌های شکافت هسته‌ای (fission warhead) بود.
نابودی دانشمندان؛ ضربه‌ای بی‌سابقه به مغز متفکر برنامه هسته‌ای
یکی از ابعاد مخرب و کم‌گزارش‌شده جنگ، هدف قرار دادن دانشمندان برجسته هسته‌ای ایران بود. منابع می‌گویند در ساعات ابتدایی جنگ، تمام دانشمندان رده اول و دوم ایران و بخش زیادی از دانشمندان رده سوم کشته شدند. این ضربه‌ای بزرگ به ذخیره علمی ایران است و مقام‌های اسرائیلی معتقدند که این اتفاق باعث خواهد شد نسل جدید دانشمندان از پیوستن به برنامه‌ای که معادل صدور حکم مرگ است، خودداری کنند.
به گفته یکی از منابع اسرائیلی، با حذف دانشمندان کلیدی، تحقیقات در زمینه سلاح‌های خاصی مانند بمب EMP و برنامه‌های هم‌جوشی متوقف شده‌اند.
فرماندهان سپاه پاسداران از پروژه EMP حمایت می‌کردند چون باور داشتند این نوع سلاح مشمول فتوای رهبر جمهوری اسلامی علیه سلاح هسته‌ای نمی‌شود. اما به گفته منابع اسرائیلی، پیشرفت سریع در مسیر ساخت بمب در هر صورت ادامه داشت و فقط منتظر چراغ سبز نهایی رهبری برای تولید سلاح بود.
جنگ هوایی، اطلاعاتی و الگوریتمی
حملات هماهنگ و تقریباً همزمان به نخبگان نظامی و علمی ایران، نمایشی خیره‌کننده از توانمندی اطلاعاتی و هدف‌گیری دقیق بود. این عملیات نشان داد که اسرائیل توانایی ترکیب و تحلیل حجم گسترده‌ای از داده‌های پیچیده در زمان واقعی را دارد؛ مهارتی که در تاریخ جنگ‌ها بی‌سابقه توصیف شده است. منابع اسرائیلی و آمریکایی این حمله را ترکیبی از جنگ هوایی، جاسوسی و الگوریتمی توصیف کرده‌اند.
ضربه نهایی آمریکا با بمب‌افکن‌های B-2 و موشک‌های تاماهاوک
آخرین مرحله عملیات را نیروهای آمریکایی اجرا کردند. به گفته منابع، بمب‌افکن‌های B-2 نیروی هوایی آمریکا با بمب‌های نفوذکننده و ناوهای جنگی نیروی دریایی با موشک‌های کروز تاماهاوک، باقی‌مانده زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را هدف قرار دادند. این حمله پایانی، هم ضربه نهایی به برنامه هسته‌ای ایران بود و هم نمایش قدرت نظامی ایالات متحده؛ در عین حال، نقشی برای دونالد ترامپ در «موفقیت» عملیات ثبت کرد.
به گفته منابع، دولت ترامپ در ۱۳ ژوئن مجوز حمله اسرائیل را صادر کرد، اما تعهد کرده بود در صورتی مداخله می‌کند که عملیات طبق برنامه پیش برود. زمانی که ترامپ آتش‌بس را اعلام کرد، اسرائیل در آستانه آغاز مرحله نهایی عملیات برای سرنگونی رژیم ایران بود.
ارزیابی پس از عملیات اسرائیل، با بیشتر تحلیل‌های منتشرشده از سوی آمریکا همخوانی دارد. تأسیسات غنی‌سازی نطنز و مجتمع زیرزمینی فردو تخریب شده‌اند. حملات به اصفهان نیز تأسیسات تبدیل اورانیوم را نابود کرده؛ بخشی که برای تولید صفحات فلزی موردنیاز ساخت بمب ضروری است. طبق گفته منابع، در حمله‌ای دیگر، محل نگهداری ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده نیز دفن شده است.
حتی اگر ذخایر پنهانی باقی مانده باشد، کارآیی نظامی نخواهد داشت
منابع اسرائیلی می‌گویند حتی اگر ایران مقادیری اورانیوم غنی‌شده را در مکانی پنهان کرده باشد، به‌دلیل نابودی زیرساخت‌ها و دانشمندان، این مواد برای ساخت بمب یا حتی «بمب کثیف» (بمبی با مواد پرتوزا برای پخش آلودگی تشعشعی) کاربرد مؤثری نخواهد داشت.
نابودی زیرساخت موشکی ایران
اسرائیل پس از دستیابی به برتری هوایی کامل در دو روز نخست جنگ، موفق شد نیمی از ۳ هزار موشک بالستیک ایران و حدود ۸۰ درصد از ۵۰۰ سکوی پرتاب موشک را نابود کند. منابع اسرائیلی می‌گویند ایران قصد داشت شمار موشک‌های بالستیک خود را به ۸ هزار فروند افزایش دهد و اگر حمله به تأخیر می‌افتاد، خسارات ناشی از ضدحمله ایران بسیار بیشتر می‌شد.
با این حال، یک غافلگیری نگران‌کننده برای اسرائیل وجود داشت: ایران به‌طور غیرمنتظره‌ای ذخیره بزرگی از موشک‌های سوخت جامد در اختیار داشت، که رهگیری آن‌ها در زمان پرواز دشوارتر است.
نابودی کامل زیرساخت فنی و علمی برنامه هسته‌ای
به گفته منابع اسرائیلی، حملات فراتر از نابودی تأسیسات و دانشمندان بود. زیرساخت‌های پشتیبان برنامه هسته‌ای شامل مقر فرماندهی، بایگانی‌ها، آزمایشگاه‌ها و تجهیزات تست نیز تخریب شدند. با وجود اینکه این ویرانی ممکن است انگیزه ایران برای دستیابی به بازدارندگی هسته‌ای را افزایش دهد، اما بازسازی چنین زیرساخت پیچیده‌ای بسیار دشوار خواهد بود.
تردید درباره آینده توافق هسته‌ای
پس از پایان جنگ ۱۲روزه، یکی از چالش‌های باقی‌مانده برای دولت ترامپ، تصمیم درباره آینده توافق هسته‌ای با ایران است. به گفته مقام‌های آمریکایی، تهران تاکنون با درخواست واشنگتن برای ممنوعیت کامل غنی‌سازی اورانیوم مخالفت کرده و احتمال دارد ادامه گفت‌وگوها بی‌ثمر باشد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در حال حاضر، اسرائیل و آمریکا امیدوارند ایران همچنان عضو معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) باقی بماند تا بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه پیدا کند. اما فعلاً ــ و احتمالاً برای مدتی طولانی ــ بیشتر تأسیسات هسته‌ای ایران چیزی جز خاک و آوار نیستند.
آسوشیتدپرس نیز در تحلیلی دیگر که تقریبا همزمان با این مقاله منتشر شد، به تمایل ترامپ برای معرفی شدن به عنوان یک چهره «صلح طلب» جهانی و دریافت جایزه صلح نوبل اشاره کرده است؛ که البته تا این زمان منجر به رقم خوردن سرانجامی نامشخص برای مذاکرات اوکراین، غزه و حتی مذاکرات سوریه و اسرائیل شده است.