با افزایش تنش‌ها در پی حملات اسرائیل به ایران، بار دیگر این نگرانی مطرح شده که آیا ممکن است تهران در اقدامی تلافی‌جویانه یکی از حیاتی‌ترین شریان‌های نفتی جهان یعنی تنگه هرمز را مسدود کند؟
آگهی
تنگه هرمز که خلیج فارس را به دریای عرب متصل می‌کند، محل عبور روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی است که تقریباً یک پنجم محموله‌های نفتی جهان را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل هرگونه تلاش برای مسدود کردن آن، بازارهای انرژی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
با این حال تحلیلگران بر این باورند که اولا اختلال کامل در جریان نفت جهانی با بستن این آبراهه بعید است و دیگر اینکه، این اقدام احتمالا در عمل غیرممکن است.
الن والد، رئیس شرکت مشاوره ترانس‌ورسال در گفتگو با شبکه خبری «سی‌ان‌بی‌سی» می‌گوید: «بستن تنگه هرمز و ایجاد مانع در مسیر انتقال نفت واقعاً هیچ فایده‌ای ندارد؛ بویژه آنکه هنوز زیرساخت‌های نفتی ایران بطور مستقیم هدف قرار نگرفته‌اند و هرگونه اقدامی از این دست احتمالاً باعث تلافی بیشتر خواهد شد.»
او هشدار داد که هرگونه افزایش شدید قیمت نفت ناشی از بسته شدن تنگه هرمز، می‌تواند واکنش شدید بزرگترین مشتری نفت ایران یعنی چین را به دنبال داشته باشد.
او می‌گوید: «چین به هیچ وجه نمی‌خواهد جریان نفت از خلیج فارس مختل شود و قیمت نفت افزایش یابد. بنابراین آنها از تمام قدرت خود برای منع ایران از این کار استفاده خواهند کرد.»
چین اولین واردکننده بزرگ نفت ایران است و بر اساس گزارش‌ها، بیش از سه چهارم صادرات نفت تهران را در اختیار دارد. چین همچنین بزرگترین شریک تجاری ایران است.
انس الحاجی، از مدیران شرکت Energy Outlook Advisors نیز می‌گوید: «بستن تنگه هرمز باعث می‌شود که دوستان تهران بیشتر از دشمنانشان رنج ببرند؛ بنابراین بعید است شاهد چنین اتفاقی باشیم.»
او افزود با توجه به اینکه بیشتر کالاهای مصرفی روزانه ایران نیز از این مسیر وارد می‌شود، اختلال در این کانال می‌تواند بیشتر از اینکه برای تهران مفید باشد، برای رهبران این کشور مضر باشد.
ایران پیش از این در سال ۲۰۱۸ میلادی یعنی زمانی که تنش‌ها پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها افزایش یافت، یکبار تهدید به بستن تنگه هرمز کرد.
پیش از آن نیز تهدید بزرگ دیگری در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی مطرح شده بود؛ یعنی زمانی که مقامات ایرانی از جمله محمدرضا رحیمی معاون رئیس جمهور وقت، درباره احتمال بسته شدن این تنگه در صورت اعمال تحریم‌های بیشتر غرب بر صادرات نفت ایران به دلیل برنامه هسته‌ای، هشدار دادند.
تنگه هرمز که عرض آن بین ۵۵ تا ۹۵ کیلومتر است، خلیج فارس و دریای عرب را به هم متصل می‌کند. ایده بستن این آبراه یکی از لفاظی های تکراری مقامات ایران بوده اما تاکنون هرگز عملی نشده است.
الحاجی می‌گوید: «اولا بخش قابل توجهی از این تنگه در عمان است؛ نه در ایران. دوم اینکه تنگه به اندازه کافی گسترده است که ایرانی‌ها نتوانند همه آن را ببندند.»
والد از شرکت مشاوره «ترانس‌ورسال» نیز می‌گوید که اگرچه بسیاری از کشتی‌ها برای گذر از این تنگه از آب‌های ایران عبور می‌کنند، اما کشتی‌ها همچنان می‌توانند از مسیرهای جایگزین از طریق امارات عربی متحده و عمان نیز عبور کنند.
وی‌وک دهار، تحلیلگر بانک «کامن‌ولث» استرالیا نیز می‌گوید: «هرگونه انسداد در مسیر تنگه هرمز آخرین گزینه برای ایران خواهد بود و احتمالاً به درگیری نظامی بین ایالات متحده و ایران منجر خواهد شد.»
هلیما کرافت، رئیس استراتژی جهانی کالا و تحقیقات خاورمیانه در بانک RBC Capital Markets’ معتقد است: «با توجه به حضور ناوگان پنجم ایالات متحده در بحرین، بستن تنگه برای مدت طولانی برای ایران بسیار دشوار خواهد بود. با این وجود، ایران همچنان می‌تواند به تانکرها حمله کند و تنگه را مین‌گذاری کند تا ترافیک دریایی را مختل کند.»
در حالی که بسته شدن تنگه هرمز بسیار بعید است، اما تشدید درگیری‌ها میان ایران و اسرائیل برخی را بر آن داشته که حتی این احتمال ضعیف را در نظر بگیرند.
آمنه بکر، رئیس بخش خاورمیانه در موسسه Kpler می‌گوید: «بستنه شدن تنگه یک سناریوی افراطی است؛ اما ما هم در یک وضعیت افراطی قرار داریم. به همین دلیل است که من این گزینه را کاملاً از روی میز کنار نمی‌گذارم. ما باید آن را در نظر بگیریم.»
پس از حمله هوایی اسرائیل به ایران در اوایل روز جمعه ۱۳ ژوئن، قیمت نفت خام تا ۱۳ درصد افزایش یافت. قیمت نفت برنت، شاخص جهانی نیز تا ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر به وقت سنگاپور با ۶.۵ درصد افزایش به ۷۳.۸۸ دلار در هر بشکه و بهای نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۶.۷ درصد افزایش به ۷۲.۵۷ دلار در هر بشکه رسید.