در پی حملات گسترده اسرائیل به اهدافی در خاک ایران و به‌دنبال نگرانی از واکنش تلافی‌جویانه تهران، اسرائیل سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خود را در کشورهای مختلف به‌طور موقت تعطیل کرد.
آگهی
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در واکنش به این تحولات به ایران هشدار داد و گفت: «پیش از آنکه خیلی دیر شود، توافق کند.»
ارتش اسرائیل اعلام کرد در عملیات هوایی گسترده‌ای که بامداد جمعه انجام شد، بیش از ۲۰۰ فروند جنگنده شرکت داشتند، بیش از ۳۳۰ نوع مهمات مختلف به‌کار گرفته شد و بیش از ۱۰۰ هدف در نقاط مختلف ایران مورد حمله قرار گرفت.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
حال این پرسش مطرح است که آمریکا این بار تا چه اندازه آماده است از اسرائیل در برابر اقدامات تلافی‌جویانه ایران دفاع کند. ناظران معتقدند واکنش ایران، نخستین آزمون جدی برای ارزیابی میزان تمایل دولت ترامپ به حمایت عملی از متحد دیرینه خود در منطقه محسوب می‌شود.
بر اساس گزارش کانال ۱۲ خبری اسرائیل، مقامات این کشور ابراز خوش‌بینی کرده‌اند که آمریکا ممکن است به عملیات نظامی علیه ایران بپیوندد. به گفته این مقامات، حضور احتمالی نیروهای آمریکایی، امکان هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران را که در عمق زمین واقع شده‌اند، با سهولت بیشتری فراهم می‌کند.
تأسیساتی که تخریب آنها احتمالا نیازمند بمب‌های سنگرشگن خواهد بود که توسط بمب‌افکن‌های دوربرد بی-۲ یا بی-۵۲ نیروی هوایی آمریکا شلیک می‌شوند.
تفاوت واکنش آمریکا به حمله اخیر اسرائیل با نمونه‌های قبلی
آخرین باری که اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۴ اهدافی در ایران را هدف قرار داد؛ کاخ سفید با آن همدلی کرد و اعلام کرد که این حمله با هماهنگی انجام شده است.
اما این‌بار، بیانیه‌ای که بلافاصله پس از حملات توسط وزیر امور خارجه آمریکا منتشر شد، حاکی از فاصله‌گیری ابتدایی واشنگتن از اقدام اسرائیل بود. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا گفت: «اسرائیل به‌طور یکجانبه علیه ایران اقدام کرد. ما در حملات علیه ایران دخیل نیستیم و اولویت اصلی ما حفاظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است.»
او گفت: «اسرائیل به ما اطلاع داد که این اقدام را برای دفاع از خود ضروری می‌داند. ترامپ و دولت اقدامات لازم را برای حفاظت از نیروهای ما انجام داده‌اند و در ارتباط نزدیک با شرکای منطقه‌ای خود باقی مانده‌اند. بگذارید صریح بگویم: ایران نباید منافع یا پرسنل ایالات متحده را هدف قرار دهد.»
دونالد ترامپ اندکی پیش از حمله گفته بود که ایالات متحده در صورت اقدام تلافی‌جویانه ایران، برای دفاع از منافع خود و همچنین اسرائیل پاسخ خواهد داد. مقامات اسرائیلی نیز اعلام کردند که بر این باورند آمریکا در حال تلاش برای بازسازی همان ائتلافی است که سال گذشته در برابر حملات موشکی ایران از اسرائیل دفاع کرده بود.
با این حال، هم لحن و هم مفاد واکنش اخیر آمریکا تفاوت چشمگیری با گذشته داشت.
یک مقام ارشد دولت جو بایدن، رئیس جمهور وقت آمریکا پس از حمله ماه اکتبر اسرائیل صراحتا اعلام کرد که ایالات متحده به طور مستقیم در این عملیات دخالت نداشته و به ایران هشدار داد که علیه اهداف آمریکایی تلافی نکند؛ اما این مقام همچنین گفت که دولت بایدن از اقدام اسرائیل رضایت دارد ولی به جای آنکه حمله اسرائیل را «یکجانبه» توصیف کند، این مقام بر هماهنگی میان دو طرف تأکید کرد.
این مقام سپس گفت که رئیس‌جمهور بایدن و تیم امنیت ملی او طی هفته‌ها با اسرائیلی‌ها همکاری کردند تا اسرائیل را تشویق کنند واکنشی هدفمند و متناسب با خطر کم برای آسیب به غیرنظامیان انجام دهد، و به نظر می‌رسد که دقیقاً همین اتفاق هم رخ داد.
ترامپ پیشاپیش از این حملات آگاه بود
چند ساعت پیش از حمله اخیر اسرائیل، آقای ترامپ مجدداً بیان کرد که «ما همچنان به حل و فصل دیپلماتیک مساله هسته‌ای ایران متعهدیم!» ترامپ در شبکه اجتماعی تروث‌سوشال نوشت که «تمام دولت من مامور شده است که با ایران مذاکره کند.»
حتی پس از حمله نیز گفت امیدوار است ایران به میز مذاکره بازگردد.
ساعاتی پس از حمله‌ها، شبکه فاکس‌نیوز در گزارشی اختصاصی از مصاحبه‌ای با دونالد ترامپ خبر داد. به گزارش جنیفر گریفین از فاکس‌نیوز: «رئیس‌جمهور ترامپ پیشاپیش از این حملات آگاه بوده و هیچ‌گونه غافل‌گیری در کار نبوده است؛ با این حال، ایالات متحده در سطح نظامی در این عملیات مشارکتی نداشته و همچنان امیدوار است ایران به میز مذاکره بازگردد.»
دونالد ترامپ در گفت‌وگو با برت بایر، مجری فاکس‌نیوز، گفته است: «ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و ما امیدواریم مذاکرات از سر گرفته شود. باید ببینیم چه می‌شود.»
به گفته گریفین، دونالد ترامپ تحولات را به دقت زیر نظر دارد و ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) در وضعیت آماده‌باش کامل قرار دارد. او تأکید کرده که ایالات متحده آمادگی دفاع از خود و اسرائیل را در صورت واکنش ایران دارد.
دونالد ترامپ در شبکه‌های اجتماعی تلویحاً نشان داد که نه‌تنها از این حمله‌ها مطلع بوده، بلکه آنها را بخشی از یک راهبرد فشار بر ایران برای بازگرداندن این کشور به شرایط مطلوب مذاکرات می‌داند؛ مذاکراتی که تا پیش از این حملات، به‌طور نسبی در مسیر مثبتی قرار داشتند.
این بار شرایط اندکی متفاوت است. اسرائیل اعلام کرد که حمله روز جمعه ماهیت «پیش‌دستانه» داشت. در نوبت قبلی، بایدن از نخست‌وزیر اسرائیل خواست که به تاسیسات هسته‌ای یا پالایشگاه‌های نفت ایران حمله نکند تا از تشدید تنش جلوگیری شود و نتانیاهو نیز به این درخواست عمل کرد.
کسی که در کاخ سفید حضور دارد متفاوت است
با این حال، شاید بزرگ‌ترین تغییر در این باشد که کسی که در کاخ سفید حضور دارد متفاوت است. اسرائیلی‌ها در انتخابات سال گذشته آمریکا ترامپ را بر نامزد دموکرات‌ها ترجیح دادند، زیرا او را متحدی قوی‌تر می‌دانستند و حمایت از اسرائیل در حزب دموکرات رو به کاهش بود.
بنیامین نتانیاهو در آغاز دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ، با اطمینان عمومی اعلام کرد که معتقد است ترامپ در مسیر اقداماتش مانعی ایجاد نخواهد کرد، در حالی که بایدن تلاش داشت تا رفتار اسرائیل در جنگ غزه را تعدیل کند.
نتانیاهو در فوریه و در اولین دیدار خود با ترامپ در این دوره ریاست‌جمهوری گفت «وقتی اسرائیل و ایالات متحده همکاری نکنند، مشکلاتی ایجاد می‌شود. وقتی طرف مقابل فاصله‌ای بین ما می‌بیند، و در چند سال اخیر، به ملایمت بگویم، گهگاهی این فاصله دیده شده است، کار دشوارتر می‌شود.»
داستان ایران با غزه متفاوت است
دونالد ترامپ ظاهراً به نتانیاهو در نوار غزه تا حد زیادی آزادی عمل گسترده داده است که او از بایدن ندیده بود. اما داستان ایران متفاوت است.
کارشناسان پیش از انتخابات متوجه شده بودند که تغییرپذیری مشهور ترامپ و تمایل او به پرهیز از جنگ می‌تواند برای اسرائیل چالش‌برانگیز باشد، و در پنج ماهی که از بازگشت ترامپ به کاخ سفید می‌گذرد، نشانه‌های فاصله بین ترامپ و نتانیاهو به‌تدریج افزایش یافته است.
کما اینکه نتانیاهو در دومین دیدار خود با ترامپ در دفتر بیضی شکل کاخ سفید در هفتم آوریل شگفت‌زده شد، چرا که رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد: «ما در حال گفت‌وگوهای مستقیم با ایران هستیم» گفتگوهایی که قرار بود چند روز بعد آغاز شود.
درگیری در غزه مساله‌ای است که اسرائیل می‌تواند خودش مدیریت کند. اما جنگ با ایران، با توجه به وجود منافع متعدد آمریکا در منطقه که در معرض حمله ایران قرار دارند و انتظار اسرائیل از حمایت آمریکا، متفاوت است.
از طرفی نیز تفاوت چشمگیری در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ با دوره اول او وجود دارد. دیگر خبری از جنگ‌طلب‌هایی که در دوره اول راهنمای او بودند، نیست و آن تندروهایی که این در ابتدای دور دوم ریاست جمهوری او وارد شدند، ظرف چند ماه کنار گذاشته شدند، از جمله مهم‌ترین آنها مشاور امنیت ملی‌اش، مایک والتز بود. یکی از عوامل برکناری والتز گزارشی بود — که توسط خود او تکذیب شد — مبنی بر اینکه او در حال هماهنگی نزدیک با نتانیاهو درباره ایران بود.
هواداران پر و پا قرص ترامپ که طرفدار اسرائیل هستند، معتقدند که در نهایت او به حمایت از این کشور ادامه خواهد داد، و به یاد سیاست‌های او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش از جمله انتقال سفارت به بیت‌المقدس، به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان، کنار گذاشتن فلسطینی‌ها و خروج از توافق هسته‌ای اول ایران می‌افتند.
اما برخی ناظران مسائل اسرائیل معتقدند که ترامپ، که در طول سال‌ها با نتانیاهو که او را به اندازه کافی وفادار نمی‌داند، بارها دچار تنش شده است، ممکن است به شکلی علیه اسرائیل عمل کند که بایدن با سال‌ها علاقه و محبت به این کشور هرگز چنین نخواهد کرد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حمایت جمهوری‌خواهان از اسرائیل در حال کاهش است، اما ممکن است این موضوع چندان اهمیتی نداشته باشد.
هرچند نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حمایت جمهوری‌خواهان از اسرائیل در حال کاهش است، اما شاید این روند تاثیری بر تصمیمات سیاسی ترامپ نداشته باشد.
باربارا اسلاوین، پژوهشگر اندیشکده استیمسون می‌گوید: «از نظر ترامپ، اتحادها واقعاً معنایی ندارند. او همیشه به اسرائیل به چشم ابزاری برای منافع خودش نگاه کرده، چه سیاسی و چه غیرسیاسی.»
او اضافه می‌کند: «ترامپ دیگر دنبال پیروزی در انتخابات بعدی نیست. او دیگر به اسرائیل نیازی ندارد، واقعاً ندارد.»