از زمان اعلام موجودیت «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه – اولی‌البأس» چند ماه پیش، گمانه‌زنی‌ها درباره حضور نظامی این گروه در جریان است. گروهی که برخی آن‌را محصول جدید جمهوری اسلامی می‌دانند.
آگهی
با اینکه این گروه مسئولیت چندین درگیری با نیروهای اسرائیلی در جنوب سوریه را بر عهده گرفته، منابع آگاه و برخی شخصیت‌های سیاسی تأکید دارند که «اولی‌البأس» هنوز به‌عنوان یک گروه مشخص و دارای ساختار سازمان‌یافته قابل شناسایی نیست.
تنها یک ماه از سقوط نظام بشار اسد در سوریه گذشته بود که نام گروهی با عنوان «جبهه آزادی‌بخش جنوب» وارد ادبیات رسانه‌ای شد. این گروه از جنوب سوریه اعلام موجودیت کرد.
در نخستین بیانیه، این جبهه با هشدار به نیروهای اسرائیلی که به جنوب سوریه نفوذ کرده‌اند، از آن‌ها خواست ظرف ۴۸ ساعت عقب‌نشینی کنند و در غیر این صورت با مقابله نظامی رو به رو خواهند شد.
در تاریخ ۱۱ ژانویه، نام گروه تغییر کرد و به «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه – اولی‌البأس» تبدیل شد. با این اعلام رسمی، اطلاعات ضدونقیضی درباره منشأ، وابستگی‌ها و اهداف این گروه منتشر شد.
گزارش نیوزویک: «مقاومت جدید سوریه» یا پروژه‌ای در سایه؟
مجله آمریکایی نیوزویک در گزارشی درباره «اولی‌البأس» نوشت که این گروه خود را «مقاومت جدید در سوریه» معرفی که علیه اسرائیل و «محور شر آمریکایی» مبارزه می‌کند. اعضای این گروه، مدعی هستند که به «هیچ محوری وابسته نیستند» و با «هر نوع اشغالگری در سوریه، چه اسرائیلی و چه ترکیه‌ای» مخالف‌اند.
با این حال، شباهت در شعارها و نمادها میان «اولی‌البأس» و گروه‌های هم‌پیمان با ایران – مانند حزب‌الله لبنان، کتائب حزب‌الله عراق، و گروه‌های زینبیون و فاطمیون – برخی ناظران را به این گمان رسانده که این گروه نیز ممکن است به پروژه‌ای وابسته به محور مقاومت مرتبط باشد.
درگیری‌ها در درعا و قنیطره؛ مبهم‌بودن ارتباطات گروه
این گروه مسئولیت چندین درگیری در جنوب سوریه – به‌ویژه در استان‌های درعا و قنیطره – را بر عهده گرفته است. نخستین مورد آن در اوایل فوریه گذشته بود؛ جایی که نیروهای اسرائیلی وارد طرنجه در شمال قنیطره شدند. بر اساس بیانیه گروه، «نیروهای اسرائیلی تحت پوشش سنگین آتش و پشتیبانی هوایی عقب‌نشینی کردند.»
در جریان درگیری‌های دیگر، «اولی‌البأس» از کشته‌شدن چهار تن از نیروهایش در جریان درگیری با ارتش اسرائیل در منطقه کویا در حومه درعا خبر داد. این در حالی است که وزارت خارجه سوریه اعلام کرد شش شهروند سوری در این درگیری‌ها توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده‌اند.
از زمان سقوط نظام بشار اسد، ارتش اسرائیل در بخش‌های وسیعی از جنوب سوریه شامل استان‌های درعا و قنیطره پیشروی کرده است. جنگنده‌های اسرائیلی به‌طور مکرر تأسیسات نظامی‌ای را هدف قرار می‌دهند که پیش‌تر در اختیار ارتش سابق سوریه بود و اکنون تحت کنترل دولت جدید سوریه به ریاست احمد شرع قرار دارد.
در ۱۰ دسامبر، ارتش اسرائیل بزرگ‌ترین عملیات هوایی تاریخ خود را آغاز کرد و اعلام کرد که «۳۵۰ جنگنده در نابودی ۸۰ درصد از توان نظامی ارتش سوریه در زمین و دریا مشارکت داشته‌اند.»
ابهام در ساختار «اولی‌البأس»
یک منبع آگاه درباره وضعیت جنوب سوریه که نخواست نامش فاش شود، به یورونیوز می‌گوید: «گروه موسوم به اولی‌البأس فاقد ساختار یا بدنه سازمانی مشخص است و تاکنون بیشتر یک پدیده رسانه‌ای بوده تا یک نیروی واقعی نظامی.»
این منبع افزود: «ممکن است این گروه ارتباطاتی قدیمی با برخی نهادهایی داشته باشد که پیش‌تر در جنوب سوریه فعالیت می‌کردند، اما در حال حاضر هیچ طرفی نه ایران و نه حزب‌الله رسماً از آن حمایت نمی‌کند یا آن را تحت پوشش ندارد.»
او در ادامه می‌گوید: «نخستین درگیری‌ها بین ارتش اسرائیل و خانواده‌هایی از اهالی این مناطق بود. در درعا طی ۱۵ سال گذشته همواره درگیری و تنش امنیتی وجود داشته، بنابراین وقوع چنین درگیری‌هایی عجیب نیست. درگیری‌ها در جنوب شبیه چیزی است که گاه در کرانه باختری فلسطین رخ می‌دهد؛ برخوردهای فردی و بدون وابستگی مشخص به گروهی خاص.»
او همچنین تأکید کرد که ساختار نظامی‌ای که سپاه پاسداران ایران و حزب‌الله در جنوب سوریه ایجاد کرده بودند، سال‌ها پیش حتی پیش از آغاز جنگ منطقه‌ای اخیر از بین رفته است. این موضوع به‌واسطه هماهنگی روسیه و امارات با بشار اسد، رئیس‌جمهور برکنار شده سوریه، انجام شده بود؛ اسد با اعمال فشار، خواستار عقب‌نشینی ایران و حزب‌الله از منطقه مرزی شده بود.
نام‌گذاری «اولی‌البأس» و پیوند با حزب‌الله
اصطلاح «اولی‌البأس» که از قرآن گرفته شده، نخستین بار توسط حزب‌الله لبنان در اواخر سال گذشته به کار گرفته شد. حزب‌الله این عنوان را بر نبرد دوماهه خود با اسرائیل در فاصله سپتامبر تا نوامبر ۲۰۲۴ پس از کشته‌شدن دبیرکل خود، حسن نصرالله نهاد.
خالد المحامید: گروهی رسانه‌ای و غیرسازمان‌یافته
خالد المحامید، یکی از چهره‌های شناخته‌شده سیاسی در جنوب سوریه، در گفت‌وگو با یورونیوز درباره «اولی‌البأس» می‌گوید: «این گروه بیشتر یک پدیده رسانه‌ای و فردی است. ضمن اینکه مردم جنوب سوریه به‌طور کلی اشغال اسرائیل را نمی‌پذیرند.»
المحامید احتمال داد که افراد وابسته به این گروه «ممکن است صرفاً کسانی باشند که درگیر نبردهایی شبیه جنگ با آسیاب‌های بادی شده‌اند» او البته در عین حال اضافه کرد: «در حال حاضر شرایط برای آغاز نبردهای بزرگ علیه اسرائیل مهیا نیست. افرادی که در درگیری‌های اخیر مقاومت کردند، از مردم منطقه بودند و وابسته به هیچ گروه یا سازمان جهادی نیستند.»
به گفته المحامید، نیروهای اسرائیلی وارد روستاها می‌شوند و آنجا را جست‌وجو می‌کنند و سپس عقب‌نشینی می‌کنند. او افزود: «در صورت تداوم این وضعیت، احتمال شکل‌گیری نوعی مقاومت مردمی وجود دارد.»
جنوب سوریه در پانزده سال گذشته یکی از پرچالش‌تری و پرتنش‌ترین مناطق این کشور بوده و سلاح‌های انفرادی به‌وفور در دست مردم است، به‌ویژه با توجه به ساختار عشیره‌ای غالب در این منطقه.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در حال حاضر، وضعیت «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه – اولی‌البأس» همچنان مبهم است، به‌ویژه در منطقه‌ای که دلایل فردی و جمعی برای درگیری با نیروهای اسرائیلی در هم تنیده‌اند. با این حال، تحولات سریع سوریه ممکن است به‌زودی تصویر روشن‌تری از این گروه و توازن جدید قدرت در جنوب سوریه ارائه دهد – چه در مورد «اولی‌البأس» و چه دیگر گروه‌ها.