بیش از نیم قرن سلطه خاندان اسد بر سوریه روز یکشنبه در حالی به پایان رسید که سرعت پیشروی شورشیان مخالف حکومت این کشور برای تحلیلگران شگفت‌آور بود.
آگهی
این در حالی است که شورشیان در جریان عملیات غافلگیرکننده خود که با سقوط شهرهای حلب، حما، حمص، درعا و در نهایت دمشق همراه بود تقریبا با هیچ‌گونه مقاومتی از سوی ارتش سوریه روبرو نشدند. بشار اسد، رئیس‌جمهوری سرنگون‌شده سوریه اکنون به روسیه گریخته است.
رویدادهای روزهای اخیر را می‌توان نقطه عطفی در جنگ ۱۳ ساله داخلی در سوریه دانست. بشار اسد در ابتدای جنگ داخلی این کشور نیروهای مخالف خود را به شدت سرکوب کرد.
جنگ داخلی سوریه صدها هزار کشته و آواره بر جای گذاشت.
سقوط بشار اسد نه تنها عدم مقاومت ارتش سوریه در برابر شورشیان را نشان داد بلکه نشاندهنده میزان وابستگی حکومت سوریه به حمایت متحدان خارجی خود یعنی روسیه و ایران نیز بود. حمایتی که طی ۱۳ سال گذشته توانسته بود حکومت سوریه را حفظ کند اما در لحظه حیاتی یعنی طی روزهای اخیر نتوانست به کمک حکومت سوریه بیاید.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
ارتش از درون پوسیده سوریه
ارتش سوریه پس از ۱۳ سال جنگ داخلی در این کشور به پوسته‌ای توخالی و از درون پوسیده تبدیل شده بود. هزینه‌های جنگ داخلی سوریه از جمله آواره شدن نیمی از جمعیت این کشور، تخریب گسترده زیرساخت‌ها و تضعیف اقتصاد سوریه در وضعیت پیش‌آمده برای ارتش سوریه بی‌تاثیر نبود.
تحلیلگران در سال‌های ابتدایی جنگ سوریه بر این باور بودند که نیمی از کادر ۳۰۰ هزار نفری ارتش این کشور به دلیل تلفات، فرار از خدمت و دیگر عوامل دیگر در صحنه حضور ندارد.
ارتش سوریه که از درون درگیر فساد گسترده و تضعیف شدید روحیه شده بود برای عملیات غافلگیرانه شورشیان مخالف بشار اسد آماده نبود.
ارتش سوریه به شرایطی که شورشیان در ادلب منزوی شده بودند عادت کرده بود اما برای مقابله با پیشروی آنها و حفظ وضع موجود برنامه‌ای نداشت.
سربازان ارتش سوریه به طور مکرر در برابر پیشروی شورشیان از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کردند. اعضای ارتش سوریه همچنین دستمزد پایینی دریافت می‌کردند و روحیه لازم برای مقاومت در برابر عملیات شورشیان را نداشتند.
بشار اسد چند روز پیش از سرنگونی حکومتش دستور داده بود تا دستمزد سربازان ۵۰ درصد افزایش پیدا کند. دستوری که «خیلی کم و خیلی دیر» توصیف شد.
متحدانی که درگیر مشکلات خودشان بودند
حکومت سوریه به شدت به حمایت خارجی روسیه، ایران و گروه حزب‌الله لبنان وابسته بود. دو جنگ بزرگی که طی دو سال اخیر آغاز شد باعث شد تا متحدان حکومت سوریه درگیر جبهه‌هایی دیگر شوند. روسیه به شدت درگیر تهاجم خود به خاک اوکراین شد و ایران و حزب‌الله نیز از زمان حمله روز هفت اکتبر گروه حماس به اسرائیل درگیر پیامدهای آن و جنگ در منطقه شدند.
حکومت بشار اسد بی‌شک بدون حمایت روسیه و ایران بسیار زودتر از این سرنگون می‌شد. با این حال تهران و مسکو برای حفظ آن هزینه‌های زیادی را پرداختند.
ورود روسیه به جنگ سوریه در سال ۲۰۱۵ معادلات را در جنگ داخلی به نفع بشار اسد تغییر داد زیرا روسیه با نیروی هوایی خود توانسته بود به شورشیان ضربه بزند. حملات هوایی روسیه این بار اما تاثیری بر پیشروی شورشیان و تضعیف حکومت بشار اسد نگذاشت.
روسیه احتمالا به حمایت جدی‌تر از حکومت روسیه تمایل داشت اما با توجه به وضعیت خود در جنگ اوکراین توان کمک بیشتر به بشار اسد را در خود نمی‌دید.
حذف حزب‌الله از معادلات جنگ داخلی سوریه پس از جنگ با اسرائیل
از سوی دیگر گروه حزب‌الله لبنان که در سال ۲۰۱۳ به کمک حکومت روسیه شتافته بود این بار مانند ایران و روسیه درگیر مشکلات خود بود. حزب‌الله در اوج جنگ داخلی سوریه هزاران جنگجو به این کشور فرستاده بود. اما این بار شورشیان عملیات خود را بلافاصله پس از برقراری آتش‌بس بین حزب‌الله لبنان و اسرائیل آغاز کردند.
به این ترتیب حزب‌الله لبنان که با کشته شدن حسن نصرالله، رهبر خود و ماجرای انفجار پیجرها و کشته شدن فرماندهانش به شدت ضعیف شده بود توان و امکان ارسال کمک به سوریه را نداشت.
حزب‌الله در جریان جنگ با اسرائیل بسیاری از جنگجویان خود را از سوریه به جنوب لبنان منتقل کرده بود.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل سقوط حکومت بشار اسد را نتیجه «مستقیم» ضرباتی دانسته که کشورش به ایران و حزب‌الله وارد کرده است. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز گفته است که آمریکا و متحدانش به تضعیف حکومت سوریه و متحدانش کمک کرده بودند.