«تحت فشار، قوی، کم تحمل و محروم از خواب». این خلاصه زندگی ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین آنهم پس از حدود سه سال جنگ با روسیه در جبهه‌های مختلف است.
آگهیزلنسکی که اکنون ۴۶ سال دارد، می‌گوید زمانی که در سال ۲۰۱۹ میلادی برای مقام ریاست جمهوری کشورش انتخاب شد، رویای تبدیل آن به کشوری دموکراتیک و مدرن را داشت. با این وجود این رویا با حملۀ تمام عیار روسیه در فوریه ۲۰۲۲ میلادی از بین رفت.
زلنسکی که پیش از آغاز فعالیت در مقام رئیس جمهوری برای استندآپ کمدی‌هایش شناخته شده بود، در ماه مه در جریان مصاحبه‌ای با رویترز به مناسبت پنجمین سالگرد آغاز ریاست جمهوریش گفت: «پنج سال پیش تنها چیزی که می‌خواستم یک کشور واقعا لیبرال با اقتصاد لیبرال بود.»
اما فراز و فرودهای این جنگ او را به آنجا رساند که این هفته و در واکنش به حمله هوایی روسیه به بزرگترین بیمارستان کودکان اوکراین، با خشم و ناراحتی از تمایل خود برای کشتن ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه گفت.
زلنسکی که به تازگی در نشست سران ناتو در واشنگتن شرکت و رهبران غربی را تشویق به اقدام بیشتر در قبال اوکراین کرده بود، اکنون شخصیتی کاملا متفاوت از زمانی دارد که به عنوان یک تازه‌کار وارد دنیای سیاست شده بود؛ چه رسد به زمانی که به عنوان کمدین تلویزیونی فعالیت می‌کرد.
اکنون چهره پسرانه او در مراسم ادای سوگند در سال ۲۰۱۹ میلادی در کی‌یف، جای خود را به چهره‌ای بسیار مسن‌تر، سنگین‌تر و غمگین داده و به جای کت و شلوار آن روزها نیز معمولاً با لباس‌های نظامی و ته‌ریش در دیدارها ظاهر می‌شود و تیرگی زیر چشمهایش بیشتر از هر زمانی نمایان است.
زلنسکی در مصاحبه خود با رویترز نیز از پاسخ به سوالاتی که درباره او طرح شده بود، خودداری کرد و در عوض بر ناامیدی عمیق خود از برخی از متحدان اوکراین در دوران جنگ متمرکز شد و بر این نکته تاکید کرد که «غرب باید بیشتر کمک کند».
رویترز در گزارشی با این موضوع که جنگ چه بر سر زلنسکی آورده، با ۸ مقام فعلی و سابق اوکراین، شماری از مقامات خارجی که با زلنسکی کار کرده‌اند، همچنین چند تن از دوستان و همکارانش گفتگو کرده است.
این افراد همگی در این موضوع متفق‌القول بودند که زلنسکی اکنون رهبری سرسخت‌تر و قاطع‌تر شده، در برابر اشتباهات تحمل کمتری دارد و حتی مستعد پارانویا (بدگمانی غیرمنطقی) است، زیرا همواره با استرس و خستگی شبانه‌روزی دست و پنجه نرم می‌کند.
الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع پیشین دولت زلنسکی می‌گوید: «او همواره محروم از خواب است. زلنسکی اغلب در حال حرکت در بخش‌های مختلف اوکراین است و کیفی به همراه دارد که لباس‌هایش و مسواکش را در داخل آن می‌گذارد. او اغلب نمی‌داند شب را کجا می‌گذراند.»
رزنیکوف می‌افزاید: «شب زنده‌داری بخشی از زندگی روزمره رئیس جمهور است. او شبها در حال رایزنی است و روزها در پارلمان‌ها و مجالس سنا سخنرانی می‌کند؛ بدون توجه به زمان است. او ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته در حالت استرس است؛ یک ماراتن بی پایان.»
«کم تحمل» در قبال افرادی که آماده نیستند
یکی از اعضای تیم زلنسکی نیز می‌گوید، در صورتی که او در جریان نشستی احساس کند شرکت کنندگان متشکل از مقامات و مشاورانش، خود را بطور کامل برای جلسه آماده نکردند، دستور خروج آنها از اتاق را می‌دهد.
او شرح داد که چگونه زلنسکی در جریان نشستی در اوایل سال جاری که با موضوع برنامه‌ریزی برای بسیج عمومی تشکیل شده بود، دستیاران خود را با ناامیدی اخراج کرد.
یکی از اعضای تیم که در جلسه حضور داشت و خواست نامش فاش نشود نیز گفت: «اگر ببیند شرکت کنندگان آمادگی ندارند یا با هم مخالف هستند، می‌گوید بروید بیرون؛ من برای این کارها وقت ندارم.»
بسیاری از افرادی که با آنها مصاحبه شدند، تحت تاثیر استقامت ذهنی زلنسکی و توانایی او در کنار آمدن با نقش خود به عنوان رئیس جمهور اوکراین، فرمانده کل این کشور در زمان جنگ و همزمان ایفای نقش به عنوان یک پل ارتباطی با دیگر نقاط جهان هستند.
رزنیکوف می‌گوید: «او حافظه بسیار قوی دارد. او اطلاعات زیادی را در سر خود نگه می‌دارد و به سرعت جزئیات و نکات ظریف را درک می‌کند. من دیدم که همین توانایی باعث شد که بتواند بسرعت به زبان انگلیسی تسلط یابد.»
آگهییک مقام بلندپایه اروپایی که با زلنسکی گفتگو کرده نیز می‌گوید که او بطور فزاینده‌ای درباره تلاش‌های مشکوک روسیه برای ترورش و بی‌ثبات کردن رهبری‌اش در اوکراین دچار «پارانوئید» شده است.
از دنیای سرگرمی تا عرصه سیاست
اندری شایکان که بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلادی با زلنسکی در یک مؤسسه عالی اقتصادی در شهر «کریوی ریه» تحصیل کرده، می‌گوید: «او در طول پنج سال گذشته بسیار تغییر کرده و به عنوان انسانی که فشار عظیمی را بر دوشهایش احساس می‌کند، پیرتر شده است.»
زلنسکی در دهه ۱۹۹۰ در همین شهر «کریوی ریه» بزرگ شد؛ یکی از مراکز اصلی فولادسازی در اوکراین که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، درگیر آشفتگی اقتصادی و خشونت‌های گسترده بود.
او سرانجام آینده‌اش را در حرفه سرگرمی یافت و یک گروه کمدی موفق به نام «Kvartal 95» را تشکیل داد که بعدها برنده شوی استعدادیابی تلویزیون روس‌زبان KVN نیز شد.
آگهیاین شبکه تلویزیونی در سراسر مناطقی که جزو اتحاد جماهیر شوروی پیشین محسوب می‌شدند، محبوبیت داشت.
زلنسکی سپس در سال ۲۰۱۵ میلادی دریک برنامه کمدی تلویزیونی به نام «خادم مردم»، نقش یک معلم مدرسه را بازی کرد. بخشی از داستان فیلم در این باره بود که پس از انتشار تصاویری از یکی از کلاس‌های درس او در فضای مجازی که درباره فساد صحبت کرده، این اقای معلم رئیس جمهور اوکراین می‌شود....
همین برنامه کمدی باعث شد بسیاری از اوکراینی‌هایی که در همه سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از عملکرد سیاستمداران کشورشان به ستوه آمده بودند، به او رای دهند و در دنیای واقعی نیز او را رئیس جمهور کنند.
آرتم گاگارین، یکی از نویسندگان گروه «Kvartal 95» می‌گوید در آن زمان از تصمیم رئیس سابقش برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین گیج شده بود.
آگهیاو زلنسکی را بهترین کمدین اوکراین می‌دانست و به همین دلیل از خود می‌پرسید که چرا او می‌خواهد رئیس جمهور شود؟
با این وجود پنج سال بعد از انتخاب او، می‌گوید از اینکه زلنسکی چنین راهی را انتخاب کرده، سپاسگزار است زیرا ثابت کرد که ذاتا یک رهبر است.
یک رهبر نظامی
اما واقعیت این است که ولودیمیر زلنسکی در خانه محبوبیت جهانی را ندارد.
محبوبیت زلنسکی در داخل کشورش در سال ۲۰۲۲ میلادی پس از تهاجم روسیه، بطور قابل توجهی افزایش یافت و به ۹۰ درصد رسید. همین موضوع باعث شد که بسیج عمومی برای مقاومت در برابر حملات پوتین نیز بسرعت شکل بگیرد.
آگهیاما طولانی شدن و خستگی از جنگ، سربازی اجباری، اخراج یک ژنرال پرطرفدار و چشم‌انداز وحشتناک پایان جنگ با توجه به پیشروی‌های آرام روسیه در شرق اوکراین، باعث کاهش محبوبیت زلنسکی شده است.
بویژه آنکه زلنسکی که با شعار آینده دموکراتیک اوکراین انتخاب شده بود، اکنون به حاکم کشوری تحت حکومت نظامی تبدیل شده است.
رقبای سیاسی زلنسکی نیز در دوران جنگ از حلقه تصمیم‌گیران کلیدی درباره موضوعاتی مانند استراتژی نظامی، حکومت‌داری و روابط بین‌الملل خارج شده‌اند و بسیاری از مردم اوکراین از تمرکز قدرت در دست تیم زلنسکی ابراز نگرانی کرده‌اند.
آنتون هروشتسکی، مدیر اجرایی نظرسنجی KIIS مستقر در کی‌یف می‌گوید: «مردم دیگر مانند گذشته، او را یک سیاستمدار ضد نظام و یک کمدین نمی‌دانند. آنها او را یک رهبر نظامی می‌بینند و تمام شوخی‌هایش را در همان گذشته رها کردند.»
آگهیبه گفته هروشتسکی میزان رضایت عمومی از زلنسکی در حدود ۶۰ درصد تثبیت شده است که «با توجه به وضعیت دشوار کلی» جنگ که بدون هیچ پایانی ادامه دارد، باز هم بسیار زیاد است.
مایکل مک کال، نماینده جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا که چندین بار در اوکراین و واشنگتن با زلنسکی ملاقات کرده، به رویترز می‌گوید که او به عنوان یک رهبر الهام بخش در زمان جنگ، در جایگاه خود تثبیت شده است.
به گفته مک کال، رشد این محبوبیت از زمانی آغاز شد که زلنسکی پیشنهاد غرب برای ترک کشور را آنهم در زمانی که نیروهای روسی در حال حرکت به سمت کی‌یف بودند، رد کرد.
وی افزود: «زلنسکی همیشه جدی است و مستقیم به سراغ اصل مطلب می‌رود. به یاد دارم که با او و ژنرال‌هایش ملاقات کردم و آنها بلافاصله لیستی از سلاح‌هایی که می‌خواستند به من دادند.»
آگهیجنگ اسرائیل و حماس
علیرغم داشتن حامیانی مانند مک کال و جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، زلنسکی از زمان آغاز جنگ اسرائیل و حماس در اکتبر سال گذشته دچار مشکل شده و مجبور بوده برای حفظ توجهات جهانی به جنگ اوکراین و وضعیت اسفناک این کشور، تلاش بیشتری بکند.
درخواست‌های مداوم او از غرب برای کمک بیشتر، اکنون با خشم توأم شده و همواره بر این موضوع تاکید دارد که اوکراین برای دفاع از «جهان دموکراتیک» در مقابل روسیه ایستاده است.
یک مقام ارشد اروپایی نیز به یاد می‌آورد که زلنسکی ۱۵ بار درخواستش را برای کمک تکرار کرده و تاکید داشته است که غرب باید بیشتر اقدام کند و هرگز طرح درخواستهایش را رها نمی‌کرد.
البته به نظر می‌رسد که در سیاستگذاری‌های زلنسکی یک تغییر ظریف نیز بوجود آمده است: او پس از نشست سران در سوئیس که به منظور جلب حمایتهای بین‌المللی و منزوی ساختن روسیه برگزار شده بود، کمی لحن خود را تغییر داد و بر نیاز فوری به یک «راه حل عادلانه» برای این جنگ تاکید کرد.
آگهیاو حتی هنگام صحبت درباره ضرورت برگزاری یک نشست دوم در همین رابطه در اواخر سال جاری میلادی، گفت که این نشست «می‌تواند شامل نماینده‌ای از مسکو» نیز باشد.
زلنسکی همچنین در ۲۸ ژوئن پس از گفتگو با رئیس جمهور اسلوونی گفت: «ما نمی‌خواهیم این جنگ را طولانی کنیم و باید هرچه زودتر به یک صلح عادلانه برسیم.»
زلنسکی در گفتگو با رویترز (در دفترش در کی‌یف به مناسبت پنجمین سال ریاست جمهوریش) درباره عملکردش به عنوان رهبر اوکراین نیز گفت: «من نمی‌توانم عملکرد خودم را ارزیابی کنم، فکر می‌کنم خیلی اخلاقی نیست. من افتخار می‌کنم که رئیس جمهور اوکراین هستم؛ در تمام این پنج سال نیز نگرش من همین بوده است.»