بیش از سه ماه از اولین حادثه مسمومیت دختران دانش‌آموز می‌گذرد و مسئولان تازه به بررسی دقیق آن پرداخته‌اند. درباره «عمدی بودن» این حوادث اتفاق نظر وجود دارد، اما هنوز هیچ کس در رابطه با آن دستگیر نشده است.
آگهی«دودی ندیدیم ولی بوی خیلی تلخ و بدی می‌آمد». صحنه بعدی «استفراغ، سردرد، سرگیجه و علائم تنفسی» و صحنه سوم آمبولانس و خانواده‌های نگران مقابل مدرسه‌ها است. این سه تصویر، تصویر تکراری این روزهای ایران است؛ مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز در مدارس ایران.
بعد از حدود سه ماه از اولین اخبار درباره مسمومیت دختران دانش‌آموز در قم، حالا این وضعیت به کل کشور کشیده است. ابتدا به نظر نمی‌آمد اقدامی هماهنگ و عمدی باشد، اما رفته رفته با تکرارش در شهر قم و سرایش به سایر شهرها بحث و بررسی درباره آن جدی‌تر شد تا اینکه ابراهیم رییسی، رییس جمهوری ایران بالاخره روز گذشته در این باره به حرف آمد و وزیر کشور را «مامور رسیدگی و ریشه‌یابی هر چه سریع‌تر به موضوع مسمومیت تعدادی از دانش‌آموزان» در برخی مدارس کرد. وزیر کشور هم در این باره اعلام کرد که «تاکنون کسی در رابطه با مسمومیت دانش آموزان دستگیر نشده است.»
ماجرا از کجا شروع شد؟
نهم آذر «قم نیوز» برای اولین بار خبر «مسمومیت ۱۸ دانش‌آموز در قم» را منتشر کرد. به گفته مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک قم، این افراد «بی‌حالی و سرگیجه» داشته‌اند و قرار بوده بعد از نمونه‌برداری برای آزمایش‌های اولیه، دلیل این وضعیت مشخص شود.
ده روز بعد دوباره خبری با همین مضمون منتشر شد که۵۱ نفر از دانش‌آموزان دختر یک هنرستان در قم به دلیل مسمومیت با آمبولانس به بیمارستان منتقل شدند. ماجرا همچنان ادامه پیدا کرد تا اینکه هشتم بهمن، سومین حادثه هم رخ داد. در سومین حادثه ۱۵ دانش‌آموز به بیمارستان منتقل شدند. اما این بار، ایرنا از «پخش یک ماده سمی ناشناخته که به صورت گاز در هوا پخش شد» هم خبر داد.
تا این مرحله با اینکه صحبت از پخش یک ماده سمی به میان آمده بود، اما مسئولان همچنان درباره آن صحبتی مطرح نکردند و خبری از تشکیل کارگروهی برای شناسایی علت و نوع ماده سمی هم به میان نیامد. همان زمان هم در خبرها عنوان شد که «نتایج بررسی این ماده که در آزمایشگاه‌های بیوزیستی تهران انجام شده، اعلام نشده است».
چیزی نگذشت که چهارمین و پنجمین مسمومیت در قم باز هم رقم خورد. این بار در دبیرستان بلقیس برقعی منطقه نیروگاه قم رخ داده بود. پنجمین مسمومیت با واکنش یکی از نمایندگان مجلس همراه بود. ۱۲ بهمن، مجتبی ذوالنور، نماینده مجلس اعلام کرد که «تکرار مسمومیت دانش‌آموزان» در مدارس قم، طبیعی نیست و مسئولان «امنیتی» در حال پیگیری هستند.
به این ترتیب از ۹ آذر تا ۱۷ بهمن، ۱۲ مورد مسمومیت دانش‌آموزان در قم گزارش شد تا اینکه در این روز دادستانی به مسمومیت دانش‌آموزان مدارس قم ورود کرد. در این میان یک مورد هم از مسمومیت در مدرسه پسرانه در قم گزارش شد.
با این حال خبری از دستگیری و علت این مسمومیت‌ها همچنان مطرح نبود. خبرنگاران ساکن قم در پیگیری این خبر در صفحه توییتر خود عکسی از پیام یکی از مدارس قم با این مضمون منتشر کردند: «از ۱۷ بهمن، آوردن هر نوع کیف و کوله و آرشیو به مدرسه ممنوع می‌باشد. کلیه کتاب‌ها و وسایل لازم در پاکت پلاستیکی شفاف و قابل رویت قرار داده شوند. ابزارهای تخصصی همگی دارای برچسب نام و نام خانوادگی باشد.» این خبرنگاران گفتند که «به نظر می‌رسد مسئولان این مدارس، دانش‌آموزان را مقصر حوادث می‌دانند.»
تا ۱۷ بهمن، تقریبا حملات هر چند روز یک بار اتفاق می‌افتاد، اما از آن تاریخ به بعد، حملات شدت بیشتری پیدا کرد. در این روز، برای سومین روز متوالی، مدارس دخترانه قم درگیر حوادث مسمومیت و دانش آموزان ۳ مدرسه با علایم مسمومیت به بیمارستان منتقل شدند. اما محبی، معاون دانشگاه علوم پزشکی قم در گفتگویی با خبر مرکز صدا و سیمای قم، علت این حوادث را «تند تند نفس کشیدن دانش آموزان دختر و استرس آنها» عنوان کرد.
فردای آن روز، یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش اولین اظهارنظرش در این باره را مطرح کرد و گفت: «گروهی در حال بررسی ماجرا هستند البته برخی به ما گفته بودند که علت حادثه گاز منو اکسیدکربن است و در این باره از آتش نشانی، سوال پرسیدم که گفتند در برخی مدارس نشست گاز در موتورخانه وجود داشته است.» او ادامه داد که «اعلام کردیم وضعیت موتورخانه مدارس اصلاح شود» و بعد هم گفت که «برای اطمینان از وضعیت سلامت دانش‌آموزان مدارس قم دو روز تعطیل شد همچنین موتورخانه مدارس را ترمیم خواهیم کرد.»
بنابراین مدارس دخترانه قم دو روز تعطیل شدند و قرار شد یکسری اقدامات در مورد «نحوه برخورد با حوادث مشابه» و «کنترل دانش آموزان و جلوگیری از گسترش هراس عمومی بین دانش آموزان» آموزش داده شود.
با ادامه دار شدن وضعیت، گروهی از والدین درپی ماجرای مسمومیت سریالی دانش‌آموزان در مدارس قم ۲۵ بهمن، مقابل فرمانداری تجمع کردند. در نهایت اول اسفند دادستان کل کشور گفت که «مسمومیت دانش آموزان قم احتمالا عمدی است».
مسمومیت به دیگر استان‌ها سرایت کرد
مسمومیت دختران دانش‌آموز که ابتدا تنها در استان قم اتفاق می‌افتاد، به دیگر شهرها کشیده شد. در چند روز گذشته هر لحظه خبرهای جدیدی در این باره منتشر شد.
بعد از قم گزارش‌هایی از مسمومیت دختران دانش‌آموز در بروجرد، تهران، کرمانشاه و اردبیل هم منتشر شد. نمایندگان مجلس درباره تعداد دانش‌آموزان مسموم شده آمارهای مختلفی ارائه داده‌اند که از ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر را شامل می‌شود. شهریار حیدری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعلام کرد که «تا الان قریب به ۹۰۰ دانش‌آموز از استان‌های مختلف کشور مسموم شدند و این آمار را امروز از یک منبع موثق دریافت کردم.» اما زهرا شیخی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس از «مسمومیت خفیف ۷۹۹ دانش‌آموز در قم» و « نزدیک به ۴۰۰ نفر از دانش‌آموزان در بروجرد» صحبت کرده است.
طبق گزارش‌های منتشر شده، روز چهارشنبه، ۱۰ اسفند والدین از مسمومیت فرزندان‌شان در مدرسه‌ای در محله تهرانسر خبر دادند. در ادامه این وضعیت، دانش آموزان تعدادی از مدارس دخترانه در اردبیل هم دچار مسمومیت و تعدادی از دانش آموزان به مراکز درمانی منتقل شدند.
خبرگزاری ایرنا در این باره نوشت که این اتفاق «در دبیرستان دخترانه عفاف، بهاران، معراج و سما، شاهد» در اردبیل رخ داده است. به گفته دانش‌آموزان حوالی ساعت ۱۰ تا ۱۱ آنها احساس سوزش در گلو و سستی پا کرده و متوجه مسمومیت خود شدند. «علی محمدیان اردی»، رییس دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در گفت و گو با ایرنا اعلام کرده که «مجموعاً دانش آموزان هفت مدرسه دخترانه درگیر این موضوع شده اند». گفته می‌شود این دانش‌آموزان «علائم تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه و علائم تنفسی» داشته‌اند. به گفته او، «تا ساعت ۱۲ روز چهارشنبه ۱۰۸ دانش آموز به مراکز درمانی اردبیل منتقل و بیش از ۵۰ درصد آنان در بیمارستان امام خمینی بستری شدند.»
همچنین براساس گزارش‌های منتشر شده، صبح روز چهارشنبه در یکی از دبیرستان‌های دخترانه کرمانشاه چند تن از دانش آموزان به دلیل مسمومیت ناشی از استنشاق گاز نامعلومی دچار مسمومیت خفیف شدند. روز گذشته کانال تلگرامی ۱۵۰۰ تصویر همچنین در ویدئویی از مسمومیت دانش‌آموزان در مدرسه دخترانه جاجرودی تهران، مدرسه دخترانهای در اردبیل، مدرسه دخترانه صنعتی اصفهان، مدرسه دخترانه زرازوند تهران، دبستان دخترانه استاد خدابخش تهران، دبیرستان دخترانهای در بلوار فردوس غرب تهران خبر داد.
پشت پرده مسمومیت‌ها چه ماجرایی پنهان شده است؟ راننده تانکر نفتا چه کاره است؟
خبرها درباره علت حادثه مسمومیت دختران دانش‌آموز متفاوت است. مسئولان به نحوی «عمدی بودن» آن را اعلام کرده‌اند اما اینکه چه گروهی این کار را انجام داده هنوز نامشخص است.
آگهیچند روز پیش خبرهایی از وجود گروه‌های تندرو مخالف تحصیل دختران در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد. این خبر هم به استناد صحبت‌های محمدتقی فاضل میبدی، استاد حوزه، در مصاحبه با «شبکه شرق» بود. شبکه شرق به نقل از میبدی نوشته بود: « گفته می‌شود گروهی موسوم به هزاره‌گرا مسئول این مسمومیت‌های سریالی در مدارس هستند.» البته میبدی انتشار خبری از قول خود مبنی بر مسمومیت دانش‌آموزان دختر قم توسط جریان «هزاره گرا» را رد کرد و گفت که «من گفتم که نباید این مطلب مطرح شود، کار ناقض است. پژوهش دراین رابطه ادامه دارد که متاسفانه این خانم از قول بنده زده نباید این کار را می کرد».
با این حال، مسئولان درباره عمدی بودن این مسمومیت‌های سریالی اتفاق نظر دارند. روز گذشته وزیر کشور «مامور رسیدگی و ریشه‌یابی» این موضوع تعیین شد. وحیدی در اولین اظهارنظرهایش در این باره گفت: «تاکنون کسی درباره مسمومیت‌ها دستگیر نشده است و هیچ دانش آموزی هم در این رابطه فلج نشده و این ادعا کذب است.» او بعد هم تاکید کرد که «اولا بیش از ۹۰ درصد از آنچه تحت عنوان عارضه» برای دانش آموزان اعلام شده «عوامل خارجی نبوده و بیشتر استرس و نگرانی» بوده است.
وحیدی درباره عوامل ماجرا و علت بروز آن هم اعلام کرد «تاکنون عامل خاصی یافت نشده که مثلاً بگوییم یک ماده سمی خاصی بوده و بر اثر آن ماده رخ داده است؛ لذا تاکنون گزارش قطعی از ماده خاصی بوده نداشتیم».
وزیر کشور در حالی می‌گوید ماده سمی خاصی نبوده که وزیر بهداشت معتقد است «یک سموم با دز پایین، فقط در حدی که افراد را در حد کم مسموم کند، بوده» و علیرضا منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش مجلس هم معتقد است که «گاز «ان.۲» (N2) در سم منتشر شده در مدارس وجود داشته است».
همچنان در حالی که وزیر کشور هنوز معتقد است عامل خاصی یافت نشده است، صداوسیما در گزارشی به نقل از یک فرد که هویت او مشخص نیست، مدعی شد: «مسمومیت دختران دانش آموز در مدرسه خیام پردیس به دلیل تانکر کنار مدرسه بوده است». در فیلمی که در صدا و سیمای منتشر شده، مصاحبه کننده در گفتگو با فردی که پشتش به دوربین است سوال‌هایی مطرح می‌کند و راننده هم می‌گوید که تانکرش که حاوی مواد پتروشیمی «نفتا» بوده را بدون اطلاع از سمی بودن آن پشت مدرسه پارک کرده است.
آگهیمادری نگران مقابل مدرسه مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد
تصویر والدین نگران مقابل مدرسه‌ها در کنار اخبار مسمومیت دانش‌آموزان این روزها در شبکه‌های اجتماعی مدام دست به دست می‌شود. اما یکی از تصاویر از روز گذشته با انتقادهای زیادی رو به رو شد. در این ویدئو، دوربین مادر نگرانی میان جمعیت را نشان می‌‌دهد که توسط مردی به زور به عقب کشیده می‌شود و مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد. در جریان انتشار این ویديو خبرگزاری ها از بازداشت ۴ نفر از عاملان ضرب و شتم زنی در مقابل مدرسه ۱۳ آبان تهران خبر دادند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
طبق گزارش‌های منتشر شده، وزیر کشور دستور داده تا عوامل برخورد با یکی از والدین شناسایی شوند. بعد هم سازمان قضایی نیروهای مسلح دستور بررسی تصاویر «برخورد نامناسب با یک شهروند خانم در برابر مدرسه» را صادر کرده است. پلیس هم در واکنش به این حادثه گفت که «مأموران انتظامی هیچ نقشی در این حادثه نداشته اند»