رئیس پیشین کمیسیون اروپا: لزوم توافق همهٔ اعضا تصمیم‌گیری سیاسی را ناممکن می‌کند

رومانو پرودی یکی از بنیانگذاران واحد پولی یورو، و حامی پروپاقرص توسعه اتحادیه اروپاست. او که پیش‌ازاین دو دوره نخست‌وزیر ایتالیا و یک دوره رئیس کمیسیون اروپا بوده، همواره همتایانش را در بروکسل ترغیب کرده تا شجاعانه با چالش ژئوپولیتیک برکسیت و بحران‌ سلامت کووید روبرو شوند.

یورونیوز دربارهٔ مسائلی نظیر چالش توافق همهٔ اعضای اتحادیه در تصمیم‌گیری‌ سیاسی، تغییر نقش و روابط کشورهای اتحادیه پس از برکسیت، و همچنین وضعیت سیاسی آینده ایتالیا با این دولتمرد برجسته گفتگویی ترتیب داده که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

یورونیوز: شما سالها در رأس کمیسیون اروپا بوده‌اید و همواره از پروژهٔ اتحادیهٔ اروپا حمایت کرده‌اید. اما اخیرا از «لزوم توافق تمامی اعضا» برای تصمیم‌گیری‌ها انتقاد کرده‌اید و گفته‌اید هیچ نظام دموکراتیکی به‌این‌شکل کار نمی‌کند. آیا فعالیت اتحادیهٔ اروپا دیگر مثل قبل نیست؟

رومانو پرودی: من از ابتدا هم لزوم توافق همگانی برای تصمیم‌گیری را شرم‌آور می‌دانستم و گفتهٔ شما را تأیید می‌کنم. با این شیوه نمی‌شود امور را اداره کرد. مثلا وقتی ترکیه و روسیه در لیبی‌اند، ما هنوز سیاست خارجی روشنی در این زمینه نداریم چون از زمان جنگ عراق به این‌طرف، هر تصمیم سیاست خارجی ما می‌باید با موافقت تمامی اعضا گرفته شود. من متقاعد شده‌ام که برخی از دیگر اعضای اتحادیه اروپا هم به همین نتیجه رسیده‌اند. و کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نخستین گروهی را تشکیل خواهند داد که بالاخره می‌تواند سیاست اتحادیه اروپا را پیش ببرد.

یورونیوز: منتقدان، اتحادیه اروپا را به غولی با پاهای گِلین تشبیه می‌کنند. کافی است به وضعیت اوکراین، مشکلات مرزی با بلاروس، و مسئله تأمین گاز اروپا از روسیه فکر کنیم. به نظرتان بازی ما مقابل حریفانی نظیر آمریکا و چین چطور است؟

پرودی: خب ما از یک طرف پیمان آتلانتیک شمالی را داریم که کشورهای اروپایی را از آغاز به‌نوعی با آمریکا متحد کرده. به‌نظر من وفاداری به این پیمان لازم و مفید است، اما منفعلانه شده. باید گفت که سیاست خارجی اروپا دیگر دست خود اروپا نیست. به نظر من حتی ناتو هم باید ارتشی اروپایی داشته باشد. اعتراض اخیر ما هم به همین دلیل بود، چراکه پیش از تصمیم به خروج از افغانستان ما را در جریان هم نگذاشتند. کدام پیمانی را سراغ دارید که همپیمانانش همدیگر را در جریان اقداماتشان نگذارند؟

یورونیوز: اتحادیه اروپا بحران‌های مختلفی به خود دیده، اما اختلاف فعلی با لهستان و مجارستان بسیار مخرب به‌نظر می‌رسد. به‌نظر شما اینها چطور حل‌وفصل می‌شود؟

پرودی: اینجا بر سر اصول بنیادین اتحادیهٔ اروپا بحث درگرفته، اما من مطمئنم که سران لهستان و مجارستان درک خواهند کرد که دراین‌باره اشتباه کرده‌اند. آگاهی دراین‌زمینه درحال‌‌رشد است، و دموکراسی یعنی صبر و شکیبایی. من شاهدم که وضعیت در این کشورها در حال تغییر است و به‌همین دلیل در کلّ خوشبین‌ام.

یورونیوز: ارتباط کشورهای اروپایی پس از برکسیت در حال تغییر است، نمونه‌اش توافق اخیر تحکیم روابط میان فرانسه و ایتالیاست. آیا لوکوموتیو آلمان و فرانسه همچنان در تحولات اروپا پیشرو باقی می‌ماند؟

پرودی: نه به‌تنهایی. درست است که موتور اروپا نمی‌تواند بدون دو سیلندر آلمان و فرانسه کار کند. اما وجود ایتالیا هم برای کارکرد این موتور ضروری است، بنابراین فرانسه و آلمان، و ایتالیا و اسپانیا با هم یک گروه را می‌سازند.

یورونیوز: برای دریافتِ وام‌های ویژهٔ احیای اقتصادی، انجام اصلاحاتی عملی در هر کشور ضروری است، نظرتان دراین‌باره این اصلاحات چیست؟

پرودی: به‌نظر من تنها راهِ کار اصلاحات است. من کاملا به این امر معتقدم. می‌بینید که در زمینهٔ اصلاحات اقتصادی گامی به‌ جلو برداشته شده اما در زمینه سیاست اینطور نیست. پس پیام روشن است: برای پیشرفت هریک از اعضا باید به‌سهم خودش کار کند. راهی به‌جز انجام اصلاحات سیاسی در کار نیست. این اصلاحات بنا نیست یک‌شبه انجام شود بلکه باید به‌شکلی هماهنگ و همگن در کل اتحادیه اروپا صورت گیرد. من کاملاً معتقدم که اعضای اتحادیه باید در اجرای اصلاحات به‌حدّ لازم سخت‌گیر باشند.

یورونیوز: بیستمین سالگرد ایجاد واحد پولی یورو نزدیک است. در یک ارزیابی کلی، آیا ممکن بود این پروژه به‌شکلی متفاوت یا بهتر به‌جریان بیفتد؟

پرودی: شروع پروژهٔ واحد پولی یورو عالی بود. اما بعد، به‌‌دلیل بحران‌های بسیار، و تصمیم‌گیری‌های غلط دولت‌ها، اوضاع بد شد و یورور اعتبار اولیه‌اش را از دست داد. من معتقدم که یورو هنوز بسیار قوی است و یکی از بازیگران مهم اقتصاد جهانی به‌شمار می‌رود، هرچند چنان که برخی امیدوار بوده‌اند، اهمیتش به‌اندازهٔ دلار نیست. اما قطعا نقش کوچکی ندارد.

یورونیوز: رقابت برای انتخابات ریاست جمهوری ایتالیا به‌زودی آغاز می‌شود، همه می‌خواهند ماریو دراگی در مقام نخست‌وزیر بودجه احیای اقتصادی را مدیریت کند، اما همزمان می‌خواهند رئیس جمهور هم باشد. نتیجهٔ کار چه خواهد شد؟

پرودی: واقعا نمی‌دانم چه خواهد شد، چون نمی‌دانم تصمیم آقای دراگی چیست. چنین انتخابی باید آگاهانه انجام شود، در کشوری آرام که دچار کشمکش سیاسی نباشد. و این تصمیم، انتخابی است که باید آن را برعهدهٔ خود فرد گذاشت، با‌این‌وجود، نخستین سوال این است که انگیزه‌ٔ شما چیست؟ خیلی‌ها فکر می‌کنند که سرجیو ماتارلّا، رئيس جمهوری کنونی احتمالا بیش از دورهٔ تصدی‌اش در این سمت می‌ماند، گرچه آقای ماتارلّا همیشه گفته است که در پایان دورهٔ تصدی‌اش کنار خواهد رفت. و تصمیم ماریو دراگی هم به‌زودی اعلام خواهد شد.

یورونیوز: شما کتابی نوشته‌اید که به‌نوعی بیانگر عشق‌وعلاقه‌تان به اتحادیهٔ اروپاست، ممکن است به‌ مقاطع مورد علاقه‌تان در این مورد اشاره کنید؟

پرودی: خب این کتاب با مطالبی دربارهٔ شهر خودم یعنی بولونیا آغاز می‌شود، شهری که میزبان دانشجویانی از سراسر اروپاست. بعد نگاهی به اروپا داریم، اروپایی که فجایع بسیاری نظیر دو جنگ بزرگ جهانی به خود دیده. تنها پس از این وقایع بود که دولتمردان دریافتند که باید سیر تاریخ را عوض کنند. بعد می‌بینیم که بیانیهٔ ونتوتنه را در حمایت از اروپای آزاد و همبسته می‌نویسند و ماجرای اتحادیهٔ اروپا آغاز می‌شود. اینها برای من لحظات پر احساس تاریخ اتحادیهٔ اروپا بوده‌. اما لحظات سرگرم‌کننده را هم در ذهن داشته‌ام، نظیر ضربهٔ سر زیدان در فینال به بازیکن ایتالیا. همچنین به برنامهٔ تبادل دانشجوی اراسموس اشاره کرده‌ام، و واحد پولی یورو. تاریخچهٔ اتحادیهٔ اروپا لحظات بد کم ندارد اما هیجان‌انگیز هم هست.