توقف صادرات سلاح از اروپا به ترکیه تا چه حد عملی است؟
نظرها
چندین کشور اروپایی از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان در واکنش به آغاز عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه، عمل به توافق‌های صدور سلاح با آنکارا را متوقف کردند.
دولت ترکیه هدف از عملیات خود موسوم به «چشمه صلح» را عقب راندن گروه‌های شبه نظامی کرد مستقر در نوار مرزی میان سوریه و ترکیه و ایجاد منطقه امنی با شعاع ۳۰ کیلومتر در خاک سوریه اعلام کرده است. طی ۹ روزی که از آغاز این عملیات می‌گذرد، تاکنون حداقل ۷۰ غیر نظامی کشته و ۳۰۰ هزار تن دیگر آواره شده‌اند.
اما با توجه به نتایج اقدام مشابهی که کشورهای اروپایی در مورد عربستان سعودی اتخاذ کردند، تا چه حد می‌توان به توقف صادرات سلاح به ترکیه امیدوار بود؟
عربستان سعودی در قالب یک ائتلاف نظامی از سال ۲۰۱۵ تاکنون درگیر یک جنگ داخلی با شورشیان یمن است، جنگی که ۱۸ هزار غیرنظامی را یا به کام مرگ فرستاده یا مجروح کرده است. این جنگ همچنین ۲۴.۱ میلیون نفر از مردم یمن را در سخت‌ترین شرایط زندگی قرار داده و بسیاری از آنها را از حداقل‌های غذایی و بهداشتی محروم کرده است.
اکنون در آستانه شش سالگی جنگ یمن، اجرای وعده توقف صدور تجهیزات نظامی و اسلحه به عربستان تا چه حد از سوی کشورهای اروپایی اجرایی شده است؟
بریتانیا
زمانی که دادگاه استیناف بریتانیا از دستیابی به سه مجوز صادرات غیرقانونی سلاح به عربستان دست یافت، مشخص شد که بریتانیا تا ژوئن سال ۲۰۱۹ فروش اسلحه به عربستان را متوقف نکرده بود.
اواخر ماه سپتامبر گذشته نیز لیز تراس، وزیر تجارت دولت بریتانیا تائید کرد كه سه مورد نقض «ناخواسته» ممنوعیت صادرات تسلیحات نظامی به عربستان رخ داده که دو مورد از آنها را او در نامه‌ای به كمیته كنترل صادرات اسلحه اعلام كرده و دیگری نیز به اطلاع مجلس رسیده است.
فرانسه
نتایج بررسی موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح نشان می‌دهد که فرانسه نوعی زره پوش به عربستان سعودی صادر کرده که در جنگ یمن از آنها استفاده می‌شود.
امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه در ماه مه گفته بود که فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی فقط با این اطمینان از این که علیه غیرنظامیان استفاده نشود، ادامه پیدا می‌کند.
فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه نیز تاکید کرده که دولت این كشور اخیراً هیچ اسلحه‌ای را كه در یمن مورد استفاده قرار گیرد به عربستان نفروخته است. اما اسناد درز کرده در اوایل سال جاری، چیز دیگری نشان داد.
بیشتر بخوانید:فرانسه ناوهای رهگیر سفارشی عربستان را به ریاض تحویل داد
آلمان
آلمان صادرات سلاح به عربستان را پس از قتل جمال خاشقجی در اکتبر سال ۲۰۱۸ متوقف کرد.
هر چند قرار است این ممنوعیت تا مارس ۲۰۲۰ ادامه یابد ولی منتقدان دولت آلمان یادآور می‌شوند که صادرات سلاح این کشور به سایر اعضاء ائتلاف تحت رهبری عربستان در جنگ یمن ادامه دارد و این سلاح‌ها به وفور در این جنگ استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:آلمان ممنوعیت فروش سلاح به عربستان را برای شش ماه دیگر تمدید کرد
اسپانیا
اسپانیا در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد، به دلیل افزایش نگرانی‌ها از مصرف سلاح‌های این کشور علیه غیرنظامیان یمنی، فروش اسلحه به عربستان را متوقف کرده است.
اما تنها چند هفته پس از این‌كه سعودی‌ها تهدید کردند که از اجرای توفق‌نامه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیر ساختی اسپانیا انصراف خواهند داد، دولت اسپانیا از تصمیم خود عقب‌نشینی کرد.
اما چرا هنوز این امیدواری وجود دارد که کشورهای اروپایی در مقابل ترکیه قاطع‌تر از عربستان سعودی عمل کنند؟
نخست این که عربستان بزرگ‌ترین واردکننده سلاح در جهان است ولی جایگاه ترکیه در رده بندی جهانی سیزدهم است. همزمان فرانسه، آلمان، بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا جزء ده صادرکننده بزرگ اسلحه در جهان هستند. پس توقف تجارت اصلح با ترکیه چندان پرهزینه نخواهد بود.
دوم این که سطح همکاری‌های اقتصادی و توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی با عربستان سعودی و سایر اعضاء ائتلاف درگیر جنگ یمن بسیار بیشتر از ترکیه است.
بیشتر بخوانید: